Εδώ και λίγες εβδομάδες ο Μέμος Μπεγνής και ο Ιωάννης Αθανασόπουλος πρωταγωνιστούν σε μια παράσταση με θέμα τον απαγορευμένο έρωτα δύο ανδρών σ΄ ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης το 1936. Μιλάμε φυσικά για το αριστούργημα του Μάρτιν Σέρμαν «ΜΠΕΝΤ», που παίζεται στο θέατρο ΧΩΡΑ, σε δραματουργική σκηνοθεσία του Πέτρου Ζούλια.
Εμείς συναντήσαμε τους δύο ηθοποιούς και συζητήσαμε για την παράσταση, τις ταυτότητές τους, την καλλιτεχνική τους πορεία αλλά και για την ομοφοβία που (εξακολουθεί να) υπάρχει εκεί έξω.
Πώς προέκυψε η συμμετοχή σας σ’ αυτή την παράσταση;
Μέμος: Αυτή η συνεργασία συζητιέται πολύ καιρό, ήδη από τις αρχές του προηγούμενου χειμώνα. Με τον Πέτρο Ζούλια φλερτάρουμε χρόνια να δουλέψουμε μαζί, έχουμε φτάσει στο πάρα πέντε πολλές φορές και δεν τα έχουμε καταφέρει. Κάποια στιγμή που έστειλε ένα μήνυμα για να βρεθούμε. Μου είπε για το Μπεντ. Μου κόπηκαν τα πόδια γιατί, αφενός είναι από τα έργα που αγαπώ πάρα πολύ και αφετέρου θέλει πολλά κότσια για να το κάνεις. Σε αυτόν τον άνθρωπο χρωστάω ευγνωμοσύνη που με είδε διαφορετικά, γιατί ζούμε στη χώρα της ταμπέλας και εγώ έχω στιγματιστεί ως ένας άνθρωπος που κάνω ρόλους πιο light, πιο ζεν πρεμιέ.
Ιωάννης: Εγώ τον Πέτρο τον γνώρισα πέρυσι, όταν ήρθε να με δει στην παράσταση που συμμετείχα. Του άρεσα και μου ζήτησε να κάνουμε ένα ραντεβού. Μιλήσαμε αρκετή ώρα. Κατάλαβα ότι είχαμε χημεία μεταξύ μας. Δεν σου κρύβω πως στη αρχή ήμουν κάπως διστακτικός για το έργο, επειδή πέρυσι έκανα επίσης έναν «διαφορετικό» χαρακτήρα. Το συζήτησα, ωστόσο, με τον Πέτρο και μου έλυσε αυτόν τον προβληματισμό.
Πείτε μου λίγα λόγια για τον ρόλο σας στο έργο.
Μέμος: Εγώ κάνω τον Μαξ. Μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου, που τον ενδιαφέρει μόνο ο εαυτός του και που ζει μόνο για το τώρα. Ένας άνθρωπος με πολλά συμπλέγματα και κόμπλεξ που δεν μπορεί να αποδεχθεί τον εαυτό του. Δεν έχει πάρει ποτέ του αγάπη και γι΄αυτό δεν μπορεί να συνδεθεί με άλλον άνθρωπο. Όλα αυτά τον κάνουν να είναι μέσα στα κλαμπ, τα ναρκωτικά και το αχαλίνωτο σεξ. Είναι, ωστόσο, πολύ συγκινητική η πορεία που διανύει όταν γνωρίσει τον Χορστ μέσα σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Τον ερωτεύεται και είναι η πρώτη φορά που νοιάζεται για κάποιον άλλον. Λες και η μοίρα του το χρωστούσε πριν το τέλος.
Ιωάννης: Ο Χορστ, σε αντίθεση με τον Μαξ, είναι 150% ειλικρινής με τα συναισθήματά του. Είναι ιδεολόγος, αγωνιστής, έχει υπογράψει και μια διακήρυξη για τα γκέι δικαιώματα. Δεν καταλαβαίνει πώς γίνεται ένας άνθρωπος να μην παραδέχεται αυτό που είναι. Είναι καθημερινός και λογικός. Ένας επαναστάτης.
Πόσο σύγχρονο θα λέγαμε πως είναι το έργο αυτό – σε σχέση με την αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας;
Μέμος: Είναι μια σύγχρονη παράσταση που έχει αφορμή την ομοφυλοφιλία. Δεν είναι, δηλαδή, μια παράσταση που μιλάει απλώς για την ερωτική σχέση δύο ομοφυλόφιλων. Με αφορμή μια γκέι σχέση γίνεται πάρα πολύ σημερινή, γιατί πραγματεύεται έννοιες όπως: η βία, ο φασισμός, η ομοφοβία, ο ρατσισμός, η γκετοποίηση των μειονοτήτων και η ισοπέδωση των ηθικών αξιών. Έννοιες που, δυστυχώς, συνεχίζουν να υπάρχουν μέχρι και σήμερα. Ίσως, όχι με την ίδια ένταση, αλλά υπάρχουν. Θα έπρεπε πια να τις έχουμε ξεπεράσει ως κοινωνία. Γι΄αυτό και όποιος δει αυτή την παράσταση θα πάρει σίγουρα δουλειά για το σπίτι, θα προβληματιστεί πολύ.
Ιωάννης: Στην αφίσα βλέπεις την εικόνα δύο ανδρών να αγκαλιάζονται τρυφερά. Αυτή η εικόνα είναι η αφετηρία, η αφορμή. Μετά πηγαίνεις σε πιο βαθιά ζητήματα. Αν δεις τώρα τον φασισμό και τα ρατσιστικά φαινόμενα που εμφανίζονται στην Ευρώπη αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, αντιλαμβάνεσαι πως πρόκειται για ένα σύγχρονο έργο που θα απασχολήσει και τις επόμενες γενιές. Γιατί θα επισημαίνει ένα πρόβλημα που υπάρχει και δεν έχει λυθεί ακόμη.
Το Μπεντ αποτυπώνει, μεταξύ άλλων, τα δεινά που περνούσαν τα γκέι άτομα, λίγες δεκαετίες πριν. Πόσο, θεωρείτε, ότι έχουμε αλλάξει ως κοινωνία από τότε;
Ιωάννης: Να σου πω ότι διαβάζω ένα βιβλίο που λέγεται «Τα αγόρια με το ροζ τρίγωνο», με πραγματικές ιστορίες ατόμων που κρατήθηκαν, βιάστηκαν και βασανίστηκαν από τους Ναζί. Οι ιστορίες που σε πολύ λίγους είναι γνωστές. Σίγουρα, έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου σε αυτό το κομμάτι. Αλλά, δυστυχώς, είμαστε μακριά από το να προσφέρουμε ασφάλεια σε όλους αυτούς του ανθρώπους που η κοινωνία αναγνωρίζει ως διαφορετικούς. Η ελληνική κοινωνία είναι ακόμη αρκετά οπισθοδρομική. Όταν το 2022 μιλάμε ακόμη για περιστατικά βίας και ξυλοδαρμού ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, καταλαβαίνεις ότι είμαστε ακόμη αρκετά πίσω.
Μέμος: Εγώ είμαι μπερδεμένος πάνω στο πώς θα σου απαντήσω. Από τη μία βλέπεις τα φαινόμενα που περιγράφει ο Ιωάννης ή διαβάζεις τα κακοποιητικά σχόλια στα social media – όπως έγιναν και με αφορμή την αφίσα της παράστασης. Υπάρχει αυτό το κομμάτι, αλλά υπάρχει και ένα άλλο, πιο ευοίωνο. Η νεολαία που είναι καλύτερα ενημερωμένη και που δε βάζει τόσο εύκολα άτομα στο περιθώριο. Και επειδή είμαι πολύ ονειροπόλος, θέλω να πιστεύω σε μια ουτοπική κοινωνία που δε θα μιλάμε για διαφορετικότητα. Αναρωτιέμαι, ποιος είναι αυτός που ορίζει το «διαφορετικό» ή το «φυσιολογικό»; Γιατί ό,τι αφορά στο πώς θέλω εγώ να ντύνομαι ή στο πώς θέλω εγώ να εκφράζομαι στην προσωπική μου ζωή δεν θα έπρεπε να αφορά κανέναν. Είναι καθαρά θέμα παιδείας.
Πρέπει, όμως, να μας αφορά όταν αυτό γίνεται αφορμή για διάκριση.
Μέμος: Αυτό ακριβώς εννοώ και εγώ. Δεν μπορώ να ακούω άλλο αυτό το «δεν με νοιάζει να είναι ο άλλος γκέι, αρκεί να μην προκαλεί». Τι σημαίνει αυτό; Είναι ξεκάθαρη ομοφοβία. Με εξοργίζει πάρα πολύ.
Ιωάννης: Τώρα που τα συζητάμε αυτά, στο μυαλό μου ήρθε το πάρκο κοντά στο σπίτι μου. Θυμάμαι κάποια στιγμή που περνούσα, είδα δύο κορίτσια να αγκαλιάζονται. Και ήταν και ένας ηλικιωμένος που πέρασε από δίπλα τους και τις έβριζε. Προσπαθούσα να καταλάβω ποιο ήταν το πρόβλημα αυτού του ανθρώπου. Δεν το κατάφερα. Εύχομαι μόνο η νέα γενιά να είναι πιο ανοιχτόμυαλη.
Μέμος: Αν πας στο Λονδίνο, πάντως, δεν υπάρχει αυτό το μπέρδεμα. Δεν σε κοιτάει κανένας. Έχω υπάρξει μάρτυρας σε μια εικόνα που με χαροποίησε πολύ. Κάποια στιγμή που ταξίδευα για τη Δανία από τη Γερμανία, έτυχε να πάρω ένα ferry. Εκείνη την ώρα το πλοίο ήταν γεμάτο με νταλικέρηδες. Στο εστιατόριο που τρώγαμε μας σέρβιρε ένας μεγαλόσωμος άνδρας με ξανθό μαλλί και ταγιέρ. Κανείς δεν το κοίταξε περίεργα. Φαντάσου αυτός ο άνδρας να δούλευε στην Ελλάδα.
Είπατε και προηγουμένως ότι η αποδοχή είναι θέμα παιδείας. Δεν έχει να κάνει όμως και με την ορατότητα; Να βλέπουμε για παράδειγμα περισσότερες εικόνες ομόφυλης συντροφικότητας στην τηλεόραση.
Μέμος: Φυσικά και δυστυχώς τα παραδείγματα που έχουμε είναι πραγματικά λίγα. Όταν όλες οι σειρές στο εξωτερικό έχουν ΛΟΑΤΚΙ+ αντιπροσώπευση, στην Ελλάδα έχουμε το ΕΣΡ. Αλλά και αυτό θέμα παιδείας είναι.
Δεν χρειαζόμαστε, επίσης, περισσότερα ΛΟΑΤΚΙ+ (επώνυμα) άτομα, που θα μιλήσουν ανοιχτά για την ταυτότητά τους;
Ιωάννης: Πιστεύω πως αν είσαι οπισθοδρομικός και δεις κάποιο γνωστό άτομο να κάνει coming out ως γκέι, θα παραμείνεις οπισθοδρομικός. Δε θα σε επηρεάσει.
Μέμος: Αν ήμασταν σε χώρες πιο πολιτισμένες σε αυτά τα ζητήματα θα ήταν πιο εύκολο. Γιατί ένας άνθρωπος μπορεί να φοβάται πάρα πολλά. Μπορεί να φοβάται την οικογένειά του, μπορεί να φοβάται ότι θα χάσει το κοινό, τους ρόλους κ.α. Είναι, επίσης, και δικαίωμα του καθενός να αποφασίζει για το αν και πότε θα μιλήσει.
Υπάρχουν στερεότυπα με τα οποία ήρθατε/έρχεστε αντιμέτωποι;
Μέμος: Ναι, κυρίως στη δουλειά που κάνουμε; Ξέρεις τι με ενοχλεί; Αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ εμπορικού και ποιοτικού. Δεν πιστεύω σε αυτόν τον διαχωρισμό. Γιατί υπάρχουν δουλειές που αναγνωρίζονται ως ποιοτικές και είναι χάλια και άλλες που αναγνωρίζονται ως εμπορικές και η ποιότητά τους είναι ασύλληπτη. Αυτός ο διαχωρισμός δεν υπάρχει για μένα, υπάρχει όμως, δυστυχώς, στον χώρο. Και μπορείς να στιγματιστείς πολύ εύκολα. Εγώ ζω από αυτή τη δουλειά και είμαι ερωτευμένος μαζί της. Την κάνω 25 χρόνια και προσπαθώ οι επιλογές μου να είναι σωστές και να τις υπηρετώ με αξιοπρέπεια. Και αυτή η παράσταση είναι μια ευκαιρία να κάνω κάτι διαφορετικό. Μια δουλειά στην οποία ο κόσμος θα με δει κάπως διαφορετικά.
Ιωάννης: Και εμένα με ενοχλεί που στην Ελλάδα μπορείς να στιγματιστείς από έναν ρόλο πολύ εύκολα. Του «κακού», του «ωραίου», οτιδήποτε. Πολύ εύκολα βάζουμε την ταμπέλα. Εγώ είμαι γενικά και ένας αρκετά ενοχικός άνθρωπος και τα σκέφτομαι όλα πάρα πολύ. Γιατί δε θέλω να στιγματιστώ από έναν ρόλο. Μπορώ να κάνω πολλά και διαφορετικά πράγματα.
Πώς αυτοπροσδιορίζεστε σε σχέση με τις ταυτότητές σας;
Ιωάννης: Ως ένας ελεύθερος και ανοιχτόμυαλος άνθρωπος που τον νοιάζει η επόμενη μέρα. Θα ήθελα να προσδιορίζομαι και ως πατέρας, γιατί θέλω πολύ να υιοθετήσω ένα παιδί, αλλά ξέρω ότι στην Ελλάδα είναι πολύ δύσκολο για έναν άνδρα που είναι μόνος του.
Μέμος: Αυτοπροσδιορίζομαι ως ένας παιδί, ως ένας άνθρωπος πολύ ανοιχτός στα πάντα, αλλά στα πάντα, που δεν περιμένει τίποτα από τους άλλους και που όταν αναλαμβάνει κάτι, είτε δουλειά είτε χόμπι, το κάνει πολύ καλά. Ή για να το πω καλύτερα, το κάνει με τον καλύτερο τρόπο που μπορεί.
Στη δική σου την περίπτωση Μέμο, υπάρχουν αρκετά -κίτρινα- δημοσιεύματα που υπαινίσσονται μια σεξουαλική ταυτότητα, για την οποία ποτέ δεν έχεις μιλήσει. Σε ενοχλεί;
Καθόλου. Πολύ συχνά ακούω την ατάκα «τι θα πει ο κόσμος». Εμένα δεν με ενδιαφέρει γιατί δεν τον ρώτησα. Αυτό είναι ένα μότο μου που το έχω καταφέρει και είμαι πολύ περήφανος, γιατί παλιά δεν ήμουν έτσι.
Επειδή μιλάμε για αυτοπροσδιορισμό έχει τύχει να έρθει κάποιος, στο πλαίσιο μιας συνέντευξης, να σε ρωτήσει για τη σεξουαλική σου ταυτότητα;
Μόνο μία δημοσιογράφος. Της απάντησα ότι «δεν αφορά κανέναν αυτό και δεν αφορά τον κόσμο αν είμαι γκέι, bi ή ό,τι». Της είπα ότι «θέλω να απασχολώ τον κόσμο μόνο με μια δουλειά μου και από εκεί πέρα να με κρίνει αν είναι καλός ή κακός».
Έχετε στόχους για το μέλλον;
Ιωάννης: Να κάνω, όπως είπα, ένα παιδάκι. Επίσης, να μην χάσω την ευγένεια και το ήθος που έχω και να πατήσω τον χώρο της Επιδαύρου.
Μέμος: Δεν έχω συγκεκριμένους στόχους. Θέλω μόνο να κάνω αξιοπρεπείς δουλειές και να είμαι καλά με τον εαυτό μου. Α! Και να είμαι καλός με τους ανθρώπους.
Με ποια φράση θέλετε να κλείσουμε;
Ιωάννης: Το διαφορετικό είναι αποδεκτό και όχι μεμπτό!
Μέμος: Αγαπάτε αλλήλους!
Πληροφορίες παράστασης:
Τοποθεσία: Θέατρο ΧΩΡΑ (Αμοργού 20, Κυψέλη)
Ημερομηνίες: Τετάρτη στις 20:00 | Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 21:00 | Κυριακή στις 19:00
