Έζησε τη μισή του ζωή ως άντρας με τιμές, δόξα και πλούτη. Και την άλλη μισή, όπως όριζε η καρδιά της, αλλά στο περιθώριο, φτωχή και απόβλητη της λονδρέζικης κοινωνίας, ως γυναίκα. Ο λόγος για τον/την Σαρλ/Ζενεβιέβ Λουί Ωγκύστ Αντρέ Τιμοτέ Ντ’ Εόν ντε Μπωμόν, τον ήρωα του αγγλογαλλικού πολέμου επί Λουδοβίκου ΙΧV. Τον άνθρωπο αυτόν «έβγαλε από τη ναφθαλίνη» ο Ρένι Κρουπίνσκι. Ο διάσημος Βρετανός ηθοποιός, σκηνοθέτης και συγγραφέας. Το έργο του παρουσιάστηκε για δεύτερη φορά διεθνώς, μετά την Αγγλία, στην Αθήνα.
Συνάντησα τον κ. Κρουπίνσκι και τον μουσικοσυνθέτη της παράστασης, Σπύρο Παπαθεοδώρου, στο φουαγιέ του θεάτρου «Αγγέλων Βήμα». Εκεί το έργο «Ντ’ Εόν» παίζεται κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 19.30, με πρωταγωνίστρια και σκηνοθέτη την Ανδρονίκη Αβδελιώτη. Το κείμενο και η μετάφραση είναι της Μαργαρίτας Δαλαμάγκα-Καλογήρου.
ΡΕΝΙ ΚΡΟΥΠΙΝΣΚΙ
Κύριε Ρενί Κρουπίνσκι είστε ένας στρέιτ λευκός άνδρας και γράψατε για ένα άτομο που στα 1760 αποφάσισε να ντύνεται και να αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα.
Ναι, ακριβώς. Πιστεύω ότι αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο κόσμος τον 21ο αιώνα βάζει ταμπέλες, σε βάζουν σε κουτάκια για το τι πρέπει να γνωρίζεις, για το τι πρέπει να μιλάς.
Και εμείς οι δημοσιογράφοι ακόμα περισσότερο. Ποιο ήταν το κίνητρο του Ρενί Κρουπίνσκι;
Μία από τις δουλειές μου, ξέρεις, είναι να σκηνοθετώ σκηνές μάχης Πολλά χρόνια πριν βρήκα ένα μικρό μονόστηλο για τον Ιππότη Ντ’ Εόν, που πολέμησε μπροστά στον Πρίγκιπα της Ουαλίας, φορώντας φουστάνι. Είναι μία πολύ διάσημη γκραβούρα. Εντυπωσιάστηκα από πλευράς μάχης. Και σκέφτηκα ότι πρέπει να υπάρξει ένα έργο γι’ αυτό. Είμαι συγγραφέας και σεναριογράφος, αλλά ήθελα ένα θεατρικό. Άρχισα να κάνω μία έρευνα και προσπάθησα να διαβάσω πολλά βικτωριανά βιβλία που γράφτηκαν γι’ αυτόν, πολύ δύσκολα. Μετά όμως βρήκα καναδυό βιβλία που γράφτηκαν τη δεκαετία του ’50, που ήταν πολύ ευανάγνωστα. Οπότε είχα την ιστορία μου, είχα αρχίσει να μαθαίνω για αυτόν τον χαρακτήρα. Και πίστευα ότι ήταν μία πολύ σπουδαία ιστορία, αλλά ακόμα δεν μπορούσα να καταλάβω πώς θα την φτιάξω.
Δεν έχει γραφτεί θεατρικό;
Ρενί Κρουπίνσκι: Έχουν γυριστεί καναδυό ταινίες, γαλλικές, έχουν γίνει κάποια θεατρικά, αλλά όχι πολύ καλά, μία όπερα το 1901 στο Παρίσι, οπότε αυτός ο χαρακτήρας ήταν πολύ γνωστός στη Γαλλία, αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αγγλία όπου δεν ήταν τόσο γνωστός.
Έπεσα πάνω σε μια ιδέα και άρχισα να γράφω. Και όσο έγραφα, με έμφαση στις ξιφομαχίες, γιατί σε αυτό ειδικεύομαι, με χτύπησε σαν κεραυνός: Ήταν ένας άντρας, με αμφισβητούμενη ή ίσως καθόλου σεξουαλικότητα, που αποφάσισε να εκφράζεται όπως ακριβώς είχε γεννηθεί, ως γυναίκα, για το υπόλοιπο της ζωής του.
Αν το κάνεις αυτό σήμερα τον 21ο αιώνα, φαντάζομαι ειδικά στην Ελλάδα, αν αποφασίσεις ξαφνικά να βάλεις ένα φόρεμα, οι άνθρωποι θα το βρουν πολύ δύσκολο για να το αντιμετωπίσουν. Θα έχεις πολύ κακοποίηση, θα βρεις πολύ δύσκολα δουλειά, η οικογένειά σου, όλοι…
Πήγαινε πίσω στο 1760. Μπορείς να φανταστείς κάτι τέτοιο; Να λέει κάποιος ότι «θα κάνω αυτό, γιατί αυτός είμαι και αυτό αισθάνομαι και δεν με νοιάζει τι θα πει ο κόσμος. Είναι για να το αντιμετωπίσεις εσύ και όχι εγώ. Γιατί εγώ είμαι αληθινός με τον εαυτό μου.»
Ναι, αλλά το έκανε για να γίνει κατάσκοπος στη ρωσική αυλή ή για να εκφραστεί ελεύθερα;
Ρενί Κρουπίνσκι: Το ιστορικό γεγονός είναι ότι στρατολογήθηκε, εντάχθηκε στη μυστική οργάνωση κατασκόπων του Λουδοβίκου του 15ου και εστάλη στην αυλή της Ρωσίας, προκειμένου να κερδίσει την εύνοια της Αυτοκράτειρας Ελισάβετ (σ.σ. Πετρόβνα). Γι’ αυτό και μεταμφιέστηκε σε γυναίκα. Για να γίνει έμπιστή της. Έτσι μπορούσε να έχει πρόσβαση στην αλληλογραφία της αυτοκράτειρας και να αλληλογραφεί με τον Λουδοβίκο, διότι πολιτικά ο τελευταίος δεν έπρεπε να φαίνεται ότι βρίσκεται σε επικοινωνία με τη ρωσική αυλή.
Εντέλει, υπήρξε ένα πολύ μεγάλο σκάνδαλο στην Ρωσία και στη βασιλική αυλή, οπότε έπρεπε να επιστρέψει στην παλιά του ζωή και να ξαναφορέσει αντρικά ρούχα. Σαφώς ντύθηκε ως γυναίκα για τη δουλειά και υπάρχει καταγεγραμμένο ως γεγονός, αλλά δεν υπάρχει μαρτυρία για το ότι δεν του άρεσε αυτό. Ούτε και για το αντίθετο. Μπορούμε να κάνουμε μόνο υποθέσεις.
Τι συνέβη μετά;
Ρενί Κρουπίνσκι: Στο Λονδίνο ήταν ξεκάθαρα δική του απόφαση να ντύνεται με γυναικεία ρούχα. Παρενοχλούνταν διαρκώς από τη γαλλική αυλή, για να γυρίσει στο Παρίσι από το Λονδίνο, είχε τεράστια χρέη, ήταν ντροπή για τη γαλλική αυλή και θέλανε να τον κρύψουν, αλλά ο τρόπος που διάλεξε για να κρυφτεί και να μην τον κυνηγάνε οι Γάλλοι ήταν να ντυθεί γυναίκα. Αν και αυτό φαινομενικά ήταν μια προσωρινή απόφαση, απλά για να αποφύγει τη σύλληψη, πιστεύω ότι ήταν μια προσχεδιασμένη απόφαση και μετά να πει ότι “είμαι η γυναίκα που πάντα ήμουν”.
Οπότε ξαφνικά ανακάλυψα ότι δεν έγραφα ένα έργο για ξιφομαχίες, αλλά για κάποιον που ήθελε να γίνει αποδεκτός ακριβώς όπως είναι. Και οι κανόνες της εποχής, όπως και οι κανόνες των ημερών μας, όσο φιλελεύθεροι κι αν νομίζουμε ότι είμαστε, δεν είμαστε, δεν είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε κάτι τέτοιο. Οι άνθρωποι στις τέχνες και στις μεγάλες πόλεις ίσως είναι πιο έτοιμοι να το αποδεχτούν, είναι πιο πρόθυμοι να το αποδεχτούν, αλλά δεν το θέλουν κατ’ ανάγκην. Αλλά αν βγεις έξω στην επαρχία, δεν είναι αποδεκτό καθόλου. Στην Ελλάδα έχετε ένα μεγάλο πρόβλημα μεταναστών. Κάποιοι είναι ανεκτικοί κάποιοι όχι με τους μετανάστες.
Στην Αγγλία πώς είναι η κατάσταση;
Ρενί Κρουπίνσκι: Στην Αγγλία των δεκαετιών ’40 και ’50, υπήρξε μία τεράστια εισροή ανθρώπων από τις δυτικές Ινδίες, την Τζαμάικα, ήρθαν να κάνουν όλες τις δουλειές που δεν ήθελαν οι Βρετανοί και τους θέλαμε. Και την έκαναν πολύ καλά τη δουλειά, γιατί ήθελαν τα χρήματα. Αλλά όταν ήθελαν να ζήσουν κάπου, ο κόσμος έλεγε «no blacks», τους κορόιδευαν στον δρόμο, τους έφτυναν και σε κάποια μέρη αυτό γίνεται και σήμερα. Όλοι πέρασαν πολλά μαρτύρια, όπως ο Ντ’Εόν.
Έπινε πολύ αλκοόλ, αλλά δεν μπορούσε να αποδεχτεί ότι η κοινωνία δεν τον αποδεχόταν, πράγμα που ήταν καλό, ήταν ρηξικέλευθο και πιστεύω ότι όλοι χρειαζόμαστε τέτοιους ανθρώπους που θα μας βοηθήσουν να αλλάξουμε τις αξίες μας, τον τρόπο με τον οποίο ζούμε και βλέπουμε την κοινωνία, το πόσο ανεκτικοί είμαστε με τους ανθρώπους, αν πιστεύουμε ότι είμαστε καλύτεροι από άλλους για τον οποιονδήποτε λόγο, αν κάποιοι άνθρωποι πρέπει να διώκονται για τη θρησκεία τους. Παντού υπάρχουν διακρίσεις.
Το έργο είναι για την ανεκτικότητα, την αποδoχή, για το δικαίωμα όλων να ορθώσουν ανάστημα και να πουν «αυτός είμαι» και «ποιο είναι το πρόβλημά σου;».
ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ
Πώς έγινε η συνεργασία για τη συγκεκριμένη παράσταση; Τι σας κίνησε το ενδιαφέρον;
Κατ’ αρχάς, είμαι ο συνθέτης και παίζω ζωντανά μουσική κατά τη διάρκεια της παράστασης. Δέχτηκα μία κλήση από την κα Μαργαρίτα Δαλαμάγκα και μου ζήτησε να παίξω ζωντανά κάποια κλασικά έργα πάνω στο πρωτότυπο έργο του Ρενί Κρουπίνσκι. Δεν είχαμε ξανασυνεργαστεί στο παρελθόν.
Τα έργα αυτά θα τα διασκεύαζα ζωντανά. Κάτι το οποίο ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον και εξαιρετικά δύσκολο, το να πάρεις κλασικούς συνθέτες και να τους διασκευάσεις μέσα σε μια θεατρική παράσταση. Εμένα με ιντρίγκαρε αυτό, δεν μου το είχαν ξαναζητήσει. Έχω δουλέψει αρκετές φορές στο θέατρο, αλλά δεν είχα κάνει αντίστοιχο.
Η συνεργασία με τη σκηνοθέτιδα;
Όταν ήρθα εδώ και μου σύστησε την Ανδρονίκη, μιλήσαμε λίγο και άρχισα να το μελετάω. Άρχισε λοιπόν η Ανδρονίκη κατά κάποιον τρόπο να μου σκιαγραφεί αυτό που έχει στο μυαλό της για το έργο, οπότε βλέπαμε σιγά σιγά ότι τα κλασικά πια έργα των συνθετών δεν θα εναρμονιστούν με την ιδέα της Ανδρονίκης. Έτσι, ξεκίνησε η διαδικασία να γραφτεί εκ νέου μουσική, ένα είδος μουσικής. Ένα μέρος ήταν ηχογραφημένο και το μεγαλύτερο κομμάτι ήταν «ζωντανό».
Είναι γραμμένα 4-5 μουσικά θέματα και τα υπόλοιπα είναι αυτοσχεδιασμοί που “αναπνέω” σαν ένα δεύτερο πρόσωπο πίσω από τον Ντ’εόν.
Είστε ο Les Ivoires Emotionels.
Ναι, είμαι η πνοή της Ζενεβιέβ, είμαι η ψυχή της, αυτό που νιώθει σε ήχο. Ο κ. Ρενί Κρουπίνσκι όταν άκουσε τη μουσική, μου έδωσε συμβουλές, χάρηκε πάρα πολύ που θα γραφόταν πρωτότυπη μουσική, δεν το περίμενε.
Παρακολουθούσα τις πρόβες και κατέγραφα τις σκηνοθετικές οδηγίες της Ανδρονίκης, προσπαθώντας παράλληλα να νιώσω τη ζωή και την τραγικότητα του ήρωα. Έτσι γεννήθηκε η μουσική, μελετώντας φυσικά και το κείμενο του συγγραφέα.
Τι σας ιντρίγκαρε περισσότερο;
Κατ’ αρχάς αυτή είναι η δουλειά μου. Δεύτερον, θέλω η δουλειά να μου δίνει και κάποια ερεθίσματα για να μπορέσω να εμπνευστώ. Να είναι καλή η συνεργασία, να ταιριάζουν τα χνώτα μας με τους άλλους συνεργάτες, να υπάρχει αλήθεια σε όλο αυτό, από εκεί και ύστερα η τραγικότητα αυτού του ανθρώπου… καθόμουν και τον σκεφτόμουν αυτόν τον τύπο για μήνες. Το τι πέρασε.
Χωρίς να τον έχω δει ποτέ μου, ίσως και λίγο μεταφυσικά και, ξέρεις, ένας στρατηγός, αν παρατήρησες και το βασικό θέμα έχει κάτι ηρωικό, είναι ένα εμβατήριο, το οποίο όμως έχει πίσω του μια τραγικότητα και αυτό προσπάθησα να βγάλω.
Γιατί το επιλέξατε αυτό;
Εκεί που βγαίνουν όλα τα φαντάσματα και κάνουν παρέλαση μέσα στο μυαλό του, εκεί πια γίνεται εφιαλτικό όλο αυτό, όλοι οι δαίμονες αυτού του ανθρώπου… όλοι οι άνθρωποι έχουμε τους δαίμονές μας και τους παλεύουμε και τους ξέρουμε μόνο εμείς κάθε βράδυ. Εκεί η μουσική γίνεται πολύ οριακή, φτάνει, όπως είδες, τον Ντ’ εόν στα όρια της κατάρρευσης. Αλλά αυτό που προσπάθησα προς το τέλος είναι να δώσω μία λύτρωση στην ψυχή με τη μουσική, όσο μπορούσα προς το τέλος, υπήρχε ένας θρήνος, μια προσευχή, να λυτρώσω αυτόν τον άνθρωπο, την ψυχή του, γιατί πιστεύω ακράδαντα στην ύπαρξη άλλων κόσμων και στην ύπαρξη ενός ψυχικού σώματος, πες το όπως θέλεις.
Θεωρώ ότι μέσω του μουσικού πρίσματος μπορείς να νιώσεις αυτούς τους κόσμους, είναι η πιο κοντινή τέχνη στο μεταφυσικό. Μέσα και σε αυτή την παράσταση υπήρχαν αρκετά μεταφυσικά στοιχεία στη μουσική που χρησιμοποίησα και με ηλεκτρονικούς ήχους και με συγχορδίες στο πιάνο, δανεισμένες από τη λόγια μουσική του 20ού αιώνα.
Πόσα χρόνια γράφετε μουσική για το θέατρο;
Έχω κάνει αρκετές συμμετοχές στο θέατρο είτε παίζοντας σαν πιανίστας είτε γράφοντας δικιά μου μουσική. Το κάνω σχεδόν 12 χρόνια και το θέατρο είναι κάτι που, όπως λέει και ο Τένεσι Ουίλλιαμς, υπάρχει κάτι μαγικό και ένα μεγάλο κομμάτι της μουσικής μου είναι για το θέατρο.
Αυτή την περίοδο, επίσης, ετοιμάζουμε μια δουλειά με μια τραγουδίστρια Ελληνοαμερικάνα, όπου θα διασκευάσω σε ένα σύγχρονο fusion χαρακτήρα jazz κομμάτια της Αμερικής και ελληνικά κομμάτια. Αυτό ευελπιστούμε ότι θα γίνει μια παραγωγή προς την άνοιξη. Είμαστε στη διαδικασία των ηχογραφήσεων. Και ό,τι ήθελε προκύψει. Ο καλλιτέχνης είναι πάντοτε ανοιχτός.
https://avmag.gr/114242/quot-nt-eon-quot-toy-renny-krupinski-sto-theatro-aggelon-vima/
