Σου είπε ο αδελφός σου ότι είναι gay κι εσύ νιώθεις κάπως; Ένας μαθητής σου είναι θύμα bullying και θέλεις να παρέμβεις; Ή μήπως το παιδί σου απλώς σε εμπιστεύτηκε, σου μίλησε και τώρα χρειάζεσαι να το μοιραστείς; Για όλα αυτά και πολλά παρόμοια ερωτήματα, ανησυχίες και προβληματισμούς δημιουργήθηκε το 11528.
Η γραμμή ψυχολογικής στήριξης για λεσβίες, γκέι, αμφί, τρανς, τις οικογένειες τους και εκπαιδευτικούς είναι σε λειτουργία από τις αρχές του χρόνου. Μια σειρά από ευτυχείς συγκυρίες έφερε κοντά τέσσερις οργανώσεις που ένωσαν τις δυνάμεις τους διεκδικώντας ζωή με αξιοπρέπεια. Το όραμά τους; Να δώσει η κοινωνία μας σε όλα τα μέλη της την ορατότητα που δικαιούνται. Ίσες υποχρεώσεις, ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες.
Το «Πρόγραμμα καταπολέμησης των διακρίσεων βάσει του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου: πρόληψη και παρέμβαση» χρηματοδοτείται από την κοινωφελή οργάνωση «αλληλεγγύη – Solidarity Now» και υλοποιείται από την Ομοφυλοφιλική και Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδος (ΟΛΚΕ) σε συνεργασία με την Θετική Φωνή, το Athens Pride και το Thessaloniki Pride, ενώ υποστηρίζεται και από πολλές οργανώσεις του χώρου.
Το Πρόγραμμα υλοποιεί δύο έργα: την εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σε σχέση με LBGTQI+ θέματα «ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ» και τη λειτουργία της γραμμής «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ» και αποτελεί συνέχιση και εξέλιξη του προγράμματος «Ζούμε όπως κι εσύ», ενός προγράμματος που υλοποιήθηκε την περίοδο 2012-2013 από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων με πρωτοβουλία του τότε Γενικού Γραμματέα, Γιάννου Λιβανού.
Τι μας είπε η υπεύθυνη έργου και επικοινωνίας του προγράμματος, Κλεοπάτρα Οικονομίδου, για την πανελλήνιας εμβέλειας τηλεφωνική γραμμή στήριξης «11528 – ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ».
«Στην Ελλάδα λειτουργεί μόλις τους τελευταίους μήνες η Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης «11528 – ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ», τη στιγμή που στο εξωτερικό, σε ανεπτυγμένες χώρες, αυτές οι γραμμές έχουν συγκεντρώσει εμπειρία ετών. Σήμερα κάνουμε τα πρώτα σημαντικά βήματα, ακόμα και σε επίπεδο σχεδιασμού πολιτικών. Η εκτίμησή μου μετά και από την προσπάθεια δικτύωσης και ανάπτυξης συνεργασιών είναι ότι αν οι τέσσερις οργανώσεις δεν συνεργάζονταν σε αυτή την κατεύθυνση, κι αν η οργάνωση «αλληλεγγύη-Solidarity Now» δεν είχε αναλάβει την εξ’ ολοκλήρου χρηματοδότηση του έργου, δύσκολα θα υπήρχε κάποιος θεσμικός ή άλλος φορέας να το κάνει.
Προ ημερών στο διεθνές συνέδριο της UNESCO στη Γαλλία, αναφορικά με το θέμα του ενδοσχολικού εκφοβισμού και της βίας λόγω της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού στα σχολεία η δική μας «Γραμμή 11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ» παρουσιάστηκε από την ελληνική αποστολή ως καλή πρακτική. Λαμβάνουμε δηλαδή μόνο ηθική στήριξη, που δεν μεταφράζεται πάντα σε μέτρα και ουσιαστικές πρωτοβουλίες, ενώ συχνά περιορίζεται στη χρήση μίας πολιτικά ορθής θέσης και τυπικότητας.
Ας μην είμαι άδικη βέβαια, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, έχει γίνει σημαντική πρόοδος ειδικά μετά την ψήφιση του συμφώνου συμβίωσης, ενώ η πολιτεία έχει μπει σε μία λογική να εισάγει τα ζητήματα ισότητας λίγο ψηλότερα στην ατζέντα. Έχουμε βέβαια πολύ δρόμο να διασχίσουμε μέχρι να περάσουμε από την ανοχή και την ανεκτικότητα στην αποδοχή και τον σεβασμό σε επίπεδο νοοτροπίας, ανεξαρτήτως του τι λένε τα στατιστικά και πώς προχωρά η νομοθεσία».
Το πρόγραμμα, που «τρέχουν» τώρα οι τέσσερις οργανώσεις, επανασχεδιάστηκε μετά από αξιολόγηση και σήμερα λειτουργεί εκ νέου, με καινούργια διοικούσα επιτροπή, επιστημονικό προσωπικό και σε νέο χώρο. Δημιουργήθηκε η γραμμή ψυχολογικής στήριξης, το «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ» και παράλληλα σχεδιάστηκε ένα ευρύ φάσμα δράσεων προβολής και ενημέρωσης της μέσης ελληνικής οικογένειας για τα δικαιώματα των ατόμων με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό ή/και ταυτότητα και έκφραση φύλου, μέσω της πανελλήνιας εμβέλειας Καμπάνιας με τίτλο «ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ».
Η τηλεφωνική γραμμή ψυχολογικής στήριξης απευθύνεται σε μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και σε οποιονδήποτε υφίσταται διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου ή/και σεξουαλικού προσανατολισμού σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής. Οι κλήσεις είναι ανώνυμες και εμπιστευτικές και απαντούν αποκλειστικά εξειδικευμένες/οι ψυχολόγοι, που έχουν περάσει από ειδική εκπαίδευση και είναι ενήμερες/οι αναφορικά με τις πιο πρόσφατες έρευνες.
Οι βασικές υπηρεσίες του «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ» είναι η ψυχολογική στήριξη, η συμβουλευτική, η παρέμβαση στην κρίση και η ασφαλής και έγκυρη παραπομπή.
Με ποιον τρόπο γίνονται αυτές οι ενέργειες;
Παρέμβαση στην κρίση σημαίνει ότι καλεί κάποια/ος τη στιγμή που βρίσκεται σε έκτακτη ανάγκη και χρειάζεται άμεσα να μιλήσει για αυτό που την/τον απασχολεί, να μοιραστεί τα συναισθήματά του, να βρει μία ανακούφιση και να ησυχάσει. Όσον αφορά τις παραπομπές, ένα σημαντικό ποσοστό τηλεφωνημάτων ζητάει διασύνδεση για δια ζώσης συνεδρίες. Έχουμε συχνά και επαναληπτικές κλήσεις, ενώ παραπομπές γίνονται και σε επίπεδο δικτύωσης με άλλες συνεργαζόμενες υπηρεσίες. Όταν το αίτημα αφορά σε δικτύωση παραπέμπουμε στις οργανώσεις της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, προκειμένου να συναντήσουν ανθρώπους που αντιμετωπίζουν ίδια προβλήματα και να μοιραστούν τους προβληματισμούς τους. Οι ψυχολόγοι είναι ενήμεροι, ώστε εκεί που θα παραπέμψουν να υπάρχει ένα δίκτυ ασφάλειας και εγκυρότητας.
Εφόσον μπορεί κανείς να καλέσει επαναληπτικά στη γραμμή, πώς εξασφαλίζει ότι κάθε φορά θα μιλά με τον ίδιο ψυχολόγο;
Πράγματι κάποια άτομα που καλούν αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια να μιλήσουν με έναν άνδρα ψυχολόγο ή με μία γυναίκα ψυχολόγο αντίστοιχα ή επιθυμούν να μιλήσουν με τον ίδιο άνθρωπο που μίλησαν και μία προηγούμενη φορά. Μπορεί κανείς να καλέσει και να ζητήσει τι προτιμά καθώς μεταξύ τους οι ψυχολόγοι έχουν μία συνεννόηση και συνήθως ικανοποιούν τέτοιου είδους αιτήματα με σεβασμό και επίγνωση.
Έχει προβλεφθεί επίσης, η δυνατότητα επικοινωνίας στα αγγλικά και τα γαλλικά καθώς και μέσω βιντεοκλήσης με εξειδικευμένους ψυχολόγους με γνώση της Νοηματικής Γλώσσας για κωφές/ούς ή/και βαρύκοες/ους. H Γραμμή είναι εύκολα προσβάσιμη σε ΑμεΑ/εμποδιζόμενα και μη αυτοεξυπηρετούμενα άτομα, ακριβώς επειδή είναι τηλεφωνική. Είμαστε δίπλα στις νέες και τους νέους, σε ανθρώπους τρίτης ηλικίας και όσους αντιμετωπίζουν θέματα ιδιωτικότητας και ανεξαρτησίας και/ή έχουν δυσκολία στη μετακίνηση.
Υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος που διαρκεί μία συνομιλία;
Υπάρχει η άτυπη συνθήκη του εικοσάλεπτου, αλλά δεν είμαστε με το ρολόι. Σε μία κλήση που φέρει ένα αίτημα σε κρίση για παράδειγμα, σίγουρα δίνεται ο χρόνος που απαιτείται χωρίς περιορισμούς και η διάρκεια κρίνεται από την/τον ψυχολόγο.
Τι ανταπόκριση υπάρχει;
Η γραμμή είναι περισσότερο γνωστή στα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, που μας καλούν συχνότερα. Έχουμε όμως πολλές κλήσεις από γονείς, συγγενείς, φίλους και εκπαιδευτικούς. Έχουμε δεχτεί μέχρι στιγμής πάνω από 130 μοναδικές κλήσεις (που δεν είναι επαναληπτικές δηλαδή) και η πλειοψηφία των τηλεφωνημάτων είναι από Αττική ή άλλη μεγάλη πόλη, παρόλο που θα περίμενε κανείς ότι οι μεγάλες πόλεις έχουν τις υπηρεσίες και την δικτύωση να καλύψουν τέτοιου είδους ανάγκες. Το 50,6% των κλήσεων τηλεφωνεί για να πάρει βοήθεια για τον εαυτό τους και η πλειοψηφία των κλήσεων χαρακτηρίζονται επιτυχημένες (72%) και αφορούν κατά κύριο λόγω σε συμβουλευτική ή παρέμβαση στην κρίση.
Ποιοι καλούν περισσότερο από τα μέλη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας;
Περισσότερο γκέι αγόρια και λεσβίες κοπέλες. Γενικότερα όμως, οι γυναίκες μας καλούν λίγο περισσότερο και ζητούν πιο εύκολα βοήθεια από το τηλέφωνο.
Οι γονείς παίρνουν για να βοηθήσουν το παιδί να ξεπεράσει κάποια προβλήματα που αντιμετωπίζει ή για να εκφράσουν δικούς τους προβληματισμούς και ανασφάλειες; Η βοήθεια εστιάζεται στους ίδιους ή στα παιδιά τους;
Οι γονείς παίρνουν τηλέφωνο με το αίτημα να βοηθήσουν το παιδί τους και συνήθως πριν από τέτοια τηλεφωνήματα έχει προηγηθεί ένα coming out από το παιδί, αλλά στην ουσία η συζήτηση γυρνάει γύρω από το πώς στέκονται οι ίδιες/οι απέναντι στην αποκάλυψη και πώς μπορούν να σταθούν ουσιαστικά δίπλα στα παιδιά τους. Όταν ένας γονιός σηκώνει το τηλέφωνο και μας καλεί είναι καλό σημάδι. Φαίνεται ότι υπάρχει μία δουλεμένη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ γονέα και παιδιού. Δυστυχώς, βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις, όπου οι γονείς απορρίπτουν, κακοποιούν και ακόμη διώχνουν τα παιδιά από το σπίτι ειδικά στην επαρχία, εκεί που δυστυχώς η βία είναι βουβή, αφανής και περισσότερο βάναυση.
Τι ηλικίας είναι οι άνθρωποι που καλούν;
Έχουμε περιπτώσεις εφήβων από 14-17 ετών, αλλά και ανθρώπων άνω των 60 ετών. Έχουμε κλήσεις ανήλικου αδελφού που θέλει να βοηθήσει, αλλά και γιαγιάς που δεν μπορεί να βλέπει άλλο τον εγγονό της να υποφέρει. Θυμάμαι έναν έφηβο από επαρχιακή πόλη και μας έστειλε σε μήνυμα: «Ευχαριστώ πραγματικά που υπάρχετε, γιατί δεν έχω με ποιον να το μοιραστώ, δεν έχω το κουράγιο να το πω ούτε στους γονείς μου». Οι έφηβοι φοβούνται πάρα πολύ να μην ντροπιάσουν τους δικούς τους. Τους αγαπάνε πάρα πολύ και λένε φράσεις όπως «θα πληγωθεί η μαμά μου αν το μάθει». Ο ψυχισμός του εφήβου απαιτεί εξαιρετικά λεπτό χειρισμό κι αυτός είναι ένας μόνο από τους λόγους που στα τηλεφωνήματα απαντούν αποκλειστικά ψυχολόγοι.
Εσείς τι συμβουλεύετε πάνω σ’ αυτό; Μπορεί να αποτρέψετε κάποιον να το πει στους γονείς του;
Εξαρτάται την περίπτωση. Απ’ ότι μου μεταφέρουν οι ψυχολόγοι της γραμμής, το βασικό κριτήριο είναι η διερεύνηση για το αν παρέχεται ένα ευρύτερο υποστηρικτικό πλαίσιο για τον έφηβο. Αναφορικά και με το bullying στο σχολείο, όλος ο εκφοβισμός που υφίσταται ένα παιδί στην πολύ κλειστή σχολική κοινότητα, ενέχει μεγάλη μοναξιά. Παρόλο που ο εκφοβισμός είναι κάτι που γνωρίζουμε όλοι και το βλέπουμε να συμβαίνει, ο τρόπος με τον οποίο εσωτερικεύεται από τις νέες και τους νέους διαφέρει ανά περίπτωση. Επομένως, το να χτίσεις γύρω από τους μαθητές κάποιες διεξόδους κι ένα δίκτυο προστασίας και ασφάλειας είναι ζωτικής σημασίας.
Όσον αφορά τον εκφοβισμό, ποια είναι η δική σας εικόνα; Πού βρισκόμαστε ως κοινωνία;
Θα σου δώσω ένα στατιστικό που είναι αποτέλεσμα της λειτουργίας της προηγούμενης γραμμής και δυστυχώς επιβεβαιώνεται. Αξιολογήθηκε ότι 1 στα 5 τηλεφωνήματα αφορούσε σε κακοποίηση. Αυτή τη στιγμή, στο πρώτο τρίμηνο λειτουργίας της γραμμής το ποσοστό αυτό επιβεβαιώνεται. Εκτιμώ ότι στο τέλος της φετινής αξιολόγησης το ποσοστό θα είναι μάλλον μεγαλύτερο. Το ευχάριστο είναι ότι υπάρχουν γονείς κι εκπαιδευτικοί πρόθυμοι να βοηθήσουν, να στηρίξουν και να συζητήσουν. Τα στατιστικά περί κακοποίησης, ρατσιστικής βίας και βίαιων περιστατικών επιβεβαιώνονται και από την έκθεση του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας για το 2015. Από τα 273 περιστατικά που καταγράφηκαν, τα 185 αφορούσαν σε ΛΟΑΤΚΙ άτομα. Είχαμε περιστατικό ενός νεαρού 25 ετών, που μας μίλησε για ενδοσχολικό εκφοβισμό που είχε δεχτεί σε μικρή ηλικία, ψυχολογική βία και κακοποίηση μέσα στο σπίτι του και πρόσφατα αντιμετώπισε περιστατικό ακραίου ξυλοδαρμού σε δημόσιο χώρο. Αδιαμφισβήτητα όλοι καταδικάζουμε αυτά τα περιστατικά, ωστόσο το ανησυχητικό σε αυτά είναι ότι στην πλειοψηφία των περιπτώσεων το εκάστοτε συμβάν συμβαίνει σε δημόσιο χώρο και υπάρχουν θεατές που δεν αντιδρούν σε αυτό που βλέπουν να γίνεται μπροστά στα μάτια τους για να το σταματήσουν. Αυτό κάτι λέει για το πώς στεκόμαστε απέναντι στην κακοποίηση και την βία και πόσο ενεργοποιημένα ή όχι είναι τα αντανακλαστικά μας και η ανοχή μας σε αυτά.
Οι εκπαιδευτικοί καλούν να δουν πώς θα στηρίξουν τα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα εκφοβισμού;
Φυσικά και καλούν για ζητήματα εκφοβισμού αναφορικά με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή της ταυτότητας φύλου, όπως επίσης για να πάρουν απλές οδηγίες και κατευθύνσεις για μεμονωμένα περιστατικά. Θέλει πολλή στήριξη ο εκπαιδευτικός, γιατί το συγκεκριμένο ζήτημα είναι ακόμη ταμπού ειδικά για το χώρο του σχολείου και την τάξη. Ευτυχώς, αυτή τη στιγμή έχουμε την στήριξη και είμαστε σε ανοιχτό διάλογο με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων αναφορικά με την έκδοση ενός οδηγού γι’ αυτά τα ζητήματα. Σε συνεργασία με ένα ινστιτούτο στη Σκωτία προγραμματίζουμε να ετοιμάσουμε έναν οδηγό για τον εκπαιδευτικό, για το πώς μπορεί να διαχειρίζεται τέτοια περιστατικά, ώστε να έχει κάποιες πληροφορίες και να νιώθει μεγαλύτερη ασφάλεια.
Αλήθεια, ξέρεις πώς είναι η gay συμβίωση;
Παράλληλα με την επαναλειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής, υλοποιείται και το δεύτερο έργο του προγράμματος, η Καμπάνια «ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ», που παρεμβαίνει σε επίπεδο πρόληψης και ευαισθητοποίησης. Πηγή έμπνευσης για το τηλεοπτικό σποτ αποτέλεσε η καμπάνια που προβλήθηκε το 2011 από την οργάνωση «Get Up» στην Αυστραλία, ενώ τα δημιουργικά που χρησιμοποιήσαμε είχαν παραχθεί και δημοσιευθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Ζούμε όπως κι εσύ» της Γ.Γ.Νέας Γενιάς.
Βασική στόχευση της καμπάνιας είναι η κοινή γνώμη να εξοικειωθεί με την έννοια της συντροφικότητας μεταξύ ζευγαριών του ίδιου φύλου και να επικοινωνήσει τα συναισθήματα αγάπης, που βιώνουν όλα τα ζευγάρια, την ανάγκη για αποδοχή από την οικογένεια και τους φίλους και τα χαρακτηριστικά της προοπτικής και της διάρκειας μίας σχέσης.
«Δεν μπορεί από τη μία μέρα στην άλλη να αλλάξουν αυτά», παραδέχεται η Κλεοπάτρα, αλλά φαίνεται αισιόδοξη ότι «βρισκόμαστε σε μία διαδικασία κοινωνικής μεταβολής». Θα χρειαστεί όμως χρόνος και θεσμική πλαισίωση», αναφέρει.
«Χρειαζόμαστε τη στήριξη των ΜΜΕ για να επικοινωνήσουμε όλη την πληροφόρηση από τις πιο πρόσφατες έρευνες που έχουμε πάνω στο θέμα και να αναδείξουμε την ανάγκη για προστασία και ασφάλεια. Δυστυχώς συναντούμε συντηρητικές αντιστάσεις, τόσο στον κύκλο των δημοσιογράφων όσο και σε εκείνον των καλλιτεχνών, όπου ακόμη κι οι πιο άνετοι αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν το λεξιλόγιο της θεματικής. Υπάρχει ο φόβος στο να ακουστεί στον αέρα η εκφορά των λέξεων γκέι, λεσβία, σεξουαλικός προσανατολισμός, τρανς».
Στο πλαίσιο της προφεστιβαλικής διοργάνωσης του Athens Pride οι επιστημονικοί συνεργάτες της Γραμμής Ψυχολογικής Στήριξης «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ» ανοίγουν συζήτηση με θέμα: «Από την Ντροπή στην Υπερηφάνεια» την Τρίτη 07 Ιουνίου 2016, στο six d.o.g.s. στις 7:15 μ.μ..
Info:
Όσες κλήσεις πραγματοποιούνται από σταθερό τηλέφωνο ΟΤΕ έχουν χρέωση αστικής μονάδας. Οι χρεώσεις για κάθε άλλο πάροχο σταθερής και κινητής τηλεφωνίας διαφέρουν ανάλογα με τον τιμοκατάλογο του παρόχου.
Η Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης «11528-ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ» λειτουργεί από Δευτέρα έως Παρασκευή εκτός των επίσημων αργιών, από τη μία το μεσημέρι έως και τις εννέα το βράδυ (Δευτέρα-Παρασκευή, 13:00-21:00).
Το Πρόγραμμα έχει την αλληλεγγύη και τη στήριξη πάνω από 20 οργανώσεων: «Οικογένειες Ουράνιο Τόξο», «Queertrans», «Πολύχρωμο Σχολείο» (Ομοφοβία και Τρανσφοβία στην Εκπαίδευση), «ΛΟΑΤ-ΑμεΑ», «ThessΔΙΚΤΥΟ», «Thessaloniki Rainbow Youth», «Proud Seniors Greece», «ΑΜΚΕ Κλίμακα» και «Generation 2».
Το Πρόγραμμα έχει την ηθική στήριξη της Περιφέρειας Αττικής και την στήριξη από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
Ηρώ Παρτσακουλάκη για athensvoice.gr
