Η Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας με σχετικό Δελτίο Τύπου ενημερώνει για τις θέσεις της σχετικά με το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου για τη Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου.
Παρατίθεται το σχετικό Δελτίο Τύπου της Οργάνωσης:
Με το παρόν, η Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας θα ήθελε να εκφράσει τις θέσεις της για το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με τη Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου (http://www.opengov.gr/ministryofjustice/?p=8078).
Σαφώς, η κατάθεση του σχεδίου νόμου στην Δημόσια Διαβούλευση είναι εξαιρετικό νέο και το χαιρετίζουμε θερμά, παρά τις τεράστιες καθυστερήσεις. Ευελπιστούμε πως η διαδικασία θα προχωρήσει και πως σύντομα η Νομική Αναγνώριση της Ταυτότητας Φύλου θα γίνει νόμος του κράτους. Στα μεγάλα θετικά του σχεδίου νόμου είναι η πολύ σημαντική θεσμική κατάργηση κάθε ιατρικής ή ψυχιατρικής προϋπόθεσης για την διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου. Δυστυχώς, όμως, το σχέδιο νόμου που έχει κατατεθεί αποκλείει μεγάλα κομμάτια της τρανς κοινότητας από τη διαδικασία, ενώ η ίδια η διαδικασία απέχει σε πολλά σημεία από τις προδιαγραφές που έχει καθορίσει το Συμβούλιο της Ευρώπης στο ψήφισμα 2048 του 2015 της Γενικής του Συνέλευσης (http://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-EN.asp?fileid=21736).
Παρακάτω, παρουσιάζεται μια αναφορά σχετικά με διάφορα κομμάτια του νομοσχεδίου τα οποία χρήζουν προσοχής λόγω διαφόρων προβλημάτων που παρουσιάζουν, όπως επίσης και προτάσεις του Σωματείου μας σχετικά με το νομοσχέδιο.
Δικαστική Διαδικασία
Ουσιαστικά, το εδάφιο 1 του Άρθρου 3 καθορίζει τα κριτήρια με βάση τα οποία ένα άτομο μπορεί να αιτηθεί τη διόρθωση του καταχωρισμένου του φύλου. Σύμφωνα με το εδάφιο, το νέο καταχωρισμένο φύλο θα πρέπει να “να αντιστοιχεί στη βούληση, στην προσωπική αίσθηση του σώματος και στην εξωτερική του εικόνα”. Θεωρούμε ιδιαίτερα λανθασμένο το να τίθεται ως κριτήριο της διαδικασίας η εξωτερική εικόνα. Άλλωστε, πρόκειται για ένα καθαρά υποκειμενικό κριτήριο βασισμένο σε στερεότυπα. Ταυτόχρονα, η χρήση του συνδέσμου “και” παραπέμπει σε σωρευτική συνδρομή προϋποθέσεων. Ζητάμε την αναδιατύπωση του εδαφίου ως εξής:
Άρθρο 3, Εδάφιο 1: “Σε περίπτωση ασυμφωνίας μεταξύ ταυτότητας φύλου και καταχωρισμένου φύλου το πρόσωπο μπορεί να ζητήσει τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου του, ώστε αυτό να αντιστοιχεί στη βούληση ή στην προσωπική αίσθηση του σώματος ενός προσώπου ανεξαρτήτως από το αν αυτή εκφράζεται εξωτερικά.”
Το σχέδιο νόμου, στο Άρθρο 4, περιγράφει τη διαδικασία διόρθωσης της ληξιαρχικής πράξης. Πρόκειται για την ένδικη διαδικασία της “εκούσιας δικαιοδοσίας” που ισχύει και σήμερα. Ως ένδικη διαδικασία, καταργεί την αρχή του αυτοπροσδιορισμού και καλεί την δικαστική εξουσία να “αποφανθεί” για το αν πράγματι συντρέχουν οι λόγοι για διόρθωση της ληξιαρχικής πράξης ενός ατόμου.
Θεωρούμε ζωτικής σημασίας, όπως άλλωστε επιτάσσει και το σχετικό ψήφισμα του Συμβουλίου της Ευρώπης (2048/2015), να αναδιαμορφωθεί η προτεινόμενη διαδικασία ώστε να μην μεσολαβεί δικαστήριο. Προτιμότερη διαδικασία θα ήταν μία απλή αίτηση στην Ληξιαρχική Αρχή του τόπου γέννησης του ατόμου (διαδικασία που θα πρέπει να είναι προσβάσιμη και μέσω των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών σε περίπτωση που δεν συμπίπτει ο τόπος διαμονής και ο τόπος γέννησης).
Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι εξαιρετικά σημαντικό και απαραίτητο, ακόμα και αν δεν εισακουστεί η ανάγκη για μια εξωδικαστική διαδικασία, να προστεθεί στο εδάφιο 4 του Άρθρου 3 η πρόταση: “Δεν εξετάζεται η εξωτερική εμφάνιση του ατόμου.”. Η εξωτερική εμφάνιση θα πρέπει να είναι σαφές ότι δεν μπορεί να αποτελεί κριτήριο για το φύλο ενός ανθρώπου. Ζητάμε την αναδιατύπωση του εδαφίου ως εξής:
Άρθρο 3, Εδάφιο 4: “Για τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου δεν απαιτείται να βεβαιώνεται ότι το πρόσωπο έχει υποβληθεί σε οποιαδήποτε προηγούμενη ιατρική επέμβαση. Δεν απαιτείται επίσης η οποιαδήποτε προηγούμενη εξέταση ή ιατρική/φαρμακολογική αγωγή που σχετίζεται με τη σωματική ή ψυχική του υγεία. Επιπλέον, δεν εξετάζεται η εξωτερική του εμφάνιση.”
Ένα επιπλέον πρόβλημα που παρουσιάζει η ένδικη διαδικασία για τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου, είναι αυτό της ταξικότητας. Το κόστος πρόσληψης του πληρεξούσιου δικηγόρου θα είναι δυσβάσταχτο για πάρα πολλά μέλη της τρανς κοινότητας, ειδικά με δεδομένο τον αρκετά έντονο εργασιακό αποκλεισμό της τρανς κοινότητας από την αγορά εργασίας. Ακόμα και αν το άτομο πληροί τις προϋποθέσεις για δωρεάν νομική υποστήριξη από το κράτος, υπάρχει πιθανότητα το άτομο να καταλήξει με δικηγόρο που δε θα είναι εκπαιδευμένος/η σε ευαίσθητα ζητήματα φύλου και δε θα έχει την ικανότητα να υπερασπίσει την αξιοπρέπεια του ατόμου.
Τέλος, ζητάμε την άρση του περιορισμού του εδαφίου 4 του Άρθρου 4 που σχετίζεται με το πόσες φορές έχει το άτομο δικαίωμα να αλλάξει το καταχωρισμένο του φύλου.
Αποκλεισμός ανηλίκων
Το σχέδιο νόμου, στο Άρθρο 3 εδάφιο 2, αναφέρει πως “Για τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου απαιτείται πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα”. Πέρα από το ότι το συγκεκριμένο εδάφιο έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, ουσιαστικά στερείται από τα ανήλικα τρανς άτομα το δικαίωμά τους στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, δικαίωμα συνταγματικά κατοχυρωμένο. Ως οργάνωση νέων θεωρούμε τη συγκεκριμένη προϋπόθεση απαράδεκτη, υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για μια πλήρως αναστρέψιμη διοικητική διαδικασία και όχι για μη αναστρέψιμες ιατρικές επεμβάσεις.
Ιδιαίτερα όσον αφορά τα νέα άτομα άνω των 15 ετών, αυτά μπορούν να συνάπτουν συμβάσεις εργασίας αλλά και να παντρεύονται. Δεν συντρέχει κανένας λόγος αποκλεισμού της ομάδας αυτής από τη διαδικασία.
Προτείνουμε το εδάφιο 2 του Άρθρου 3 να αντικατασταθεί από την πρόταση:
Άρθρο 3, Εδάφιο 2: “Για πρόσωπο που έχει ηλικία κάτω των 18 ετών, απαιτείται η συγκατάθεση των ατόμων που ασκούν τη γονική μέριμνα. Σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των ατόμων που ασκούν τη γονική μέριμνα ισχύουν οι αντίστοιχες διατάξεις του αστικού κώδικα.”
Άτομα που δεν αυτοπροσδιορίζονται στο δίπολο του φύλου
Το Συμβούλιο της Ευρώπης συστήνει στα κράτη μέλη του την ένταξη τρίτης επιλογής φύλου στις ληξιαρχικές πράξεις γέννησης.
Το σχέδιο νόμου, όμως, δεν καλύπτει τη συγκεκριμένη απαίτηση και αφήνει εκτός διαδικασίας τα άτομα που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως άντρες ή ως γυναίκες.
Προτείνουμε να ενταχθεί στο σχέδιο νόμου διάταξη που θα δίνει τη δυνατότητα κενής ή τρίτης καταχώρησης στις ληξιαρχικές πράξεις γέννησης. Η συγκεκριμένη ένδειξη φύλου, θα πρέπει να χρησιμοποιείται και για τα intersex (μεσοφυλικά) βρέφη, μέχρι αυτά να είναι σε ηλικία που θα μπορούν να αποφασίσουν από μόνα τους για το φύλο τους.
Πέραν του παραπάνω και ακόμα και αν δεν θεσμοθετηθεί, όπως συμβουλεύει το Συμβούλιο της Ευρώπης, τρίτη επιλογή για το φύλο, ζητάμε την αναδιατύπωση της δεύτερης πρότασης του εδαφίου 1 του Άρθρου 4 με τον κάτωθι τρόπο:
Άρθρο 4, Εδάφιο 1: “Στην αίτηση δηλώνονται το επιθυμητό φύλο, το κύριο όνομα που επιλέγεται και το προσαρμοσμένο σχετικά επώνυμο, εφόσον υπάρχει επιθυμία αλλαγής του κυρίου ονόματος ή επιθυμία προσαρμογής του επωνύμου. Το κύριο όνομα ή τα κύρια ονόματα που επιλέγονται αλλά και το επώνυμο δεν χρειάζεται να συμπίπτουν μεταξύ τους ή με το επιθυμητό φύλο ως προς τον έμφυλο χαρακτηρισμό.”
Τροποποίηση εγγράφων πέρα της ληξιαρχικής πράξης γέννησης
Παρότι το σχέδιο νόμου, στο εδάφιο 3 του Άρθρου 4, υπαγορεύει ότι οι υπόλοιπες υπηρεσίες, πλην του Ληξιαρχείου, που διατηρούν στοιχεία του ατόμου, είναι υποχρεωμένες να προβούν σε διόρθωση καταχωρισμένου φύλου και ονόματος στα αρχεία τους, δεν προβλέπεται καθόλου η διαδικασία με την οποία αυτό θα συμβαίνει. Παράλληλα, δεν γίνεται απολύτως καμία προσπάθεια αυτοματοποίησης της διαδικασίας αυτής, ούτε καν όσον αφορά στα αρχεία που τηρούν οι πυρηνικές υπηρεσίες του κράτους (όπως το δημοτολόγιο, το μητρώο αρρένων, η ταυτότητα, το διαβατήριο, η εφορία κλπ).
Με τον τρόπο αυτό, το άτομο μπλέκεται αυτόματα σε μια δαιδαλώδη, χρονοβόρα και γραφειοκρατική διαδικασία, ενώ παράλληλα εκτίθεται σε σωρεία υπαλλήλων υπηρεσιών που μπορεί να μην έχουν καμία εκπαίδευση σε ζητήματα φύλου και, όπως δείχνει η εμπειρία, το άτομο θα έρχεται σε επαφή με έλλειψη σεβασμού, λεκτική βία ή ακόμα και με απροθυμία εξυπηρέτησης.
Θεωρούμε ελάχιστη υποχρέωση του κράτους την αυτοματοποίηση της διαδικασίας όσον αφορά τη διόρθωση των εγγράφων του σκληρού του πυρήνα. (Ληξιαρχικές Πράξεις που αναφέρονται στο πρόσωπο, Δημοτολόγιο, Μητρώο Αρρένων, Αστυνομική Ταυτότητα, Διαβατήριο και Δ.Ο.Υ.). Οι διορθώσεις αυτές θα πρέπει να γίνονται αυτεπάγγελτα και δωρεάν, χωρίς παράβολο/α. Το πρόσωπο θα πρέπει απλώς να επισκέπτεται μετά από προκαθορισμένο χρονικό διάστημα το οικείο του αστυνομικό τμήμα και να παραλαμβάνει τη νέα ταυτότητα και, σε περίπτωση που υπάρχει, το νέο διαβατήριο.
Ακόμα και αν δεν υπάρξει κάποια αυτοματοποίηση της διαδικασίας, θα πρέπει να προβλεφθεί απαλλαγή από παράβολα έκδοσης/επανέκδοσης/αντικατάστασης για τη όποια διόρθωση εγγράφου γίνεται με βάση τη διαδικασία που περιγράφει το Εδάφιο 3 του Άρθρου 4.
Σαφής αναφορά θα πρέπει να γίνει στα διπλώματα και στα πιστοποιητικά που εκδίδουν τα ακαδημαϊκά ιδρύματα. Τα ακαδημαϊκά ιδρύματα θα πρέπει να υποχρεώνονται να εκδίδουν νέα διπλώματα και πιστοποιητικά στα άτομα που διορθώνουν το καταχωρισμένο τους φύλο. Θα πρέπει να καταργηθεί η παράγραφος 3 του Άρθρου 19 του ΠΔ 323/2003 ή να δημιουργηθεί εξαίρεση σε αυτήν για τη συγκεκριμένη διαδικασία. Αντίστοιχες αλλαγές θα πρέπει να γίνουν ώστε να αρθεί κάθε εμπόδιο έκδοσης νέων πτυχίων στα άτομα που έχουν διορθώσει το καταχωρισμένο τους φύλο. Απαιτούμε την σαφή αναφορά σε διπλώματα και πιστοποιητικά που εκδίδουν ακαδημαϊκά ιδρύματα στο εδάφιο 3 του Άρθρου 4. Κάθε τι άλλο δε θα τηρεί την αρχή της μυστικότητας. (Άρθρο 6).
Χρόνος περάτωσης διορθώσεων
Στο Άρθρο 4 περιγράφεται η διαδικασία με την οποία ένα άτομο διορθώνει τα έγγραφά του μετά την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου. Σε κανένα όμως σημείο δεν αναφέρεται ο χρόνος τον οποίο θα έχουν στην διάθεσή τους οι υπηρεσίες ώστε να περατώσουν τις απαραίτητες διορθώσεις τις οποίες έχει αιτηθεί το άτομο. Αυτό σημαίνει πως ο χρόνος διόρθωσης όλων των εγγράφων, που το κράτος σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να διορθώνει αυτεπάγγελτα και με ταχύτητα, είναι πιθανό να αυξηθεί ιδιαίτερα.
Προτείνουμε:
Σε περίπτωση που παρά τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης και της κοινωνίας των πολιτών για σεβασμό στην αρχή του αυτοπροσδιορισμού, διατηρηθεί η ένδικη διαδικασία, στο εδάφιο 2 του Άρθρου 4 να προστεθεί πρόταση: “Η δήλωση ενώπιον του δικαστηρίου θα προγραμματίζεται μέσα σε 30 ημερολογιακές ημέρες από την ημέρα κατάθεσης της σχετικής αίτησης.”
Στο τέλος του εδαφίου 2 του Άρθρου 4 να προστεθεί πρόταση: “Το Ληξιαρχείο θα πρέπει να προβεί στις απαραίτητες διορθώσεις εντός 15 ημερών από την κατάθεση της αίτησης από το πρόσωπο.”
Στο τέλος του εδαφίου 3 του Άρθρου 4 να προστεθεί πρόταση: “Οι προαναφερθείσες υπηρεσίες, οφείλουν να προβούν στις απαραίτητες διορθώσεις εντός 30 ημερών από την κατάθεση της αίτησης από το πρόσωπο.”
Γονεϊκότητα
Αρκετά προβληματικές είναι και οι διατάξεις του σχεδίου νόμου σχετικά με τα τέκνα του τρανς ατόμου που διορθώνει το καταχωρισμένο του φύλο. Η διαδικασία που περιγράφεται στο εδάφιο 2 του Άρθρου 5 αναφέρουν πως στη ληξιαρχική πράξη του τέκνου “δεν επέρχεται καμία μεταβολή λόγω της διόρθωσης του καταχωρισμένου φύλου του γονέα”.
Η παραπάνω διάταξη, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το εδάφιο 3 του Άρθρου 4 (μιας και θα συνεχίσει να καταγράφεται το όνομα του τρανς ατόμου που ήταν καταχωρισμένο πριν τη διόρθωση) αλλά και σε ευθεία αντίθεση με την αρχή της Μυστικότητας που περιγράφεται στο Άρθρο 6.
Επιπλέον, καμία αναφορά δε γίνεται στα τέκνα που μπορεί να αποκτήσει το τρανς άτομο μετά τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου. Το σχέδιο νόμου θα πρέπει να κάνει σαφές πως στις περιπτώσεις αυτές, η ληξιαρχική πράξη γέννησης του παιδιού που γεννιέται μετά τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου θα πρέπει να αναφέρει το διορθωμένο όνομα του τρανς γονιού.
Προτείνουμε την εξής αναδιατύπωση της δεύτερης πρότασης του εδαφίου 2 του Άρθρου 5: “Οι ληξιαρχικές πράξεις γέννησης των παιδιών του ατόμου τροποποιούνται κατάλληλα ώστε να απεικονίζουν τα πραγματικά στοιχεία του/των γονέα/ων του. Οι μεταβολές αυτές, και στη ληξιαρχική πράξη γέννησης των παιδιών και όποιες άλλες απαραίτητες διορθώσεις σε άλλα έγγραφα, προστατεύονται από τις διατάξεις του Άρθρου 6 περί Μυστικότητας.”
Ασφάλιση
Το δικαίωμα στην υγειονομική περίθαλψη πρέπει να είναι πανανθρώπινο και δε θα πρέπει να έχει σχέση με το φύλο ενός ανθρώπου.
Σήμερα, το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης δεν επιτρέπει την καταχώρηση εξετάσεων που θεωρούνται έμφυλες σε άτομα “του άλλου φύλου”. Συγκεκριμένα, παραδείγματος χάριν, δεν είναι δυνατή η καταχώρηση συνταγής γυναικολογικών εξετάσεων όταν το φύλο του προσώπου είναι ‘άνδρας’.
Είναι μεγάλης σημασίας για την υγεία των τρανς ατόμων, και ειδικά με δεδομένες τις έντονες διακρίσεις και τον μεγάλο αποκλεισμό της τρανς κοινότητας από την αγορά εργασίας, να προβλεφθεί από το νόμο η άρση κάθε εμποδίου στην ασφαλιστική κάλυψη ιατρικών εξετάσεων ή άλλων ιατρικών διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένης και της τροποποίησης του ίδιου του συστήματος της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.
Προτείνουμε στο εδάφιο 1 του Άρθρου 5 να προστεθεί πρόταση: “Η διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου δε θα επηρεάζει αρνητικά την πρόσβαση ενός ατόμου σε δωρεάν ή μειωμένου κόστους υπηρεσίες υγείας σχετικές με το φύλο ή τα χαρακτηριστικά του φύλου.”.
Στρατολόγηση τρανς ανδρών
Η σημερινή πραγματικότητα των ενόπλων δυνάμεων, τόσο σε ό,τι αφορά το προσωπικό αλλά και όσο σε ό,τι αφορά τις υποδομές, δεν μπορεί να εξασφαλίσει την ασφάλεια, την αξιοπρέπεια αλλά και την μυστικότητα των τρανς ανδρών. Η εμπειρία δείχνει πως δεν υπάρχουν οι δομές αντιμετώπισης του τρανσφοβικού εκφοβισμού που θα υφίστανται τα τρανς άτομα στα στρατόπεδα.
Οι τρανς άνδρες, σε κάθε περίπτωση, σήμερα απαλλάσσονται από τη στρατολόγηση λόγω ψυχιατρικής διάγνωσης που αφορά σε “διαταραχή της ταυτότητας φύλου”, μίας διάγνωσης που το σύστημα απαιτεί από τα τρανς άτομα πριν τους δώσει την άδεια να προχωρήσουν με οποιαδήποτε ιατρική διαδικασία επαναπροσδιορισμού φύλου. Η διαδικασία όμως αυτή παθολογικοποιεί ακόμα περισσότερο τα τρανς άτομα, ενώ τα αναγκάζει να έρχονται σε επαφή με στρατιωτικούς γιατρούς που πολύ συχνά δε θα είναι ενήμεροι/ες για ζητήματα ταυτότητας φύλου. Μια διαδικασία που δε θα εξασφαλίζει καθόλου την αξιοπρέπεια του προσώπου.
Με βάση τα παραπάνω, και έως ότου λυθούν τα προβλήματα αυτά, ζητάμε στο Άρθρο 7 του σχεδίου νόμου να προστεθεί εδάφιο που θα ρυθμίζει το παραπάνω θέμα, προσθέτοντας στο εδάφιο 1 του Άρθρου 13 του Ν. 3421/2015, ως λόγο απαλλαγής από τη στράτευση, “Όσα πρόσωπα εγγράφονται στο μητρώο αρρένων ύστερα από διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου.”
Άτομα που δεν έχουν ληξιαρχική πράξη στην Ελλάδα
Το σχέδιο νόμου που το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει καταθέσει στη δημόσια διαβούλευση δεν έχει καμία πρόβλεψη για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου των ανθρώπων που δεν έχουν ληξιαρχική πράξη γέννησης σε Ληξιαρχείο της Ελλάδας. Συγκεκριμένα θα πρέπει να προβλέπεται διαδικασία διόρθωσης καταχωρισμένου φύλου, κύριου ονόματος και επιθέτου:
α) Για Πρόσφυγες (Άτομα στα οποία η Ελλάδα χορηγεί διεθνή ή επικουρική προστασία): Προτείνουμε η διαδικασία να αποτελείται από δήλωση του προσώπου στην Υπηρεσία Ασύλου. Η Υπηρεσία Ασύλου θα πρέπει να εκδίδει νέα έγγραφα στο πρόσωπο αλλά και έγγραφο ταυτοπροσωπίας το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιείται από το πρόσωπο για την διαδικασία που προβλέπει το εδάφιο 3 του Άρθρου 4.
β) Για Μετανάστες με άδεια παραμονής: Με δεδομένα ότι η Ελλάδα οφείλει να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των ανθρώπων που βρίσκονται στην επικράτειά της αλλά και πως οι περισσότερες χώρες του κόσμου δεν έχουν διαδικασία νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου ή έχουν διαδικασία που προϋποθέτει μη αναστρέψιμες επεμβάσεις στείρωσης, θα πρέπει να υπάρξει ειδική διαδικασία για τα άτομα που δεν έχουν ληξιαρχική πράξη γέννησης στην Ελλάδα. Προτείνουμε η διαδικασία να αποτελείται από δήλωση του προσώπου στην αρχή η οποία εξέδωσε την άδεια παραμονής του προσώπου. Η αρχή θα εκδίδει νέα άδεια παραμονής που θα κάνει σαφή αναφορά και στο διορθωμένο όνομα και φύλο, πέρα από το όνομα με το οποίο αναγνωρίζει το πρόσωπο η χώρα προσέλευσης. Η υπηρεσία θα εκδίδει έγγραφο ταυτοπροσωπίας το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιείται από το πρόσωπο για την διαδικασία που προβλέπει το εδάφιο 3 του Άρθρου 4.
Αναγνώριση Διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό
Ένα άτομο που έχει διορθώσει το καταχωρισμένο του όνομα και φύλο σε άλλη χώρα θα πρέπει να μην χρειάζεται να επαναλάβει μια τέτοια γραφειοκρατική, χρονοβόρα ή/και κοστοβόρα διαδικασία.
Προτείνουμε να προστεθεί εδάφιο στο Άρθρο 4: “Η Ελλάδα αναγνωρίζει κάθε απόφαση ξένου κράτους για αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ενός προσώπου, εφόσον αυτή έχει γίνει με τη συγκατάθεση του προσώπου. Η απόφαση αυτή, επίσημα μεταφρασμένη στα Ελληνικά, θα υποχρεώνει τις υπηρεσίες που αναφέρονται στο εδάφιο 3 του Άρθρου 4 να προβούν στις απαραίτητες διορθώσεις.”
Διάλυση Γάμου
Σύμφωνα με το εδάφιο 3 του Άρθρου 3, το άτομο που θέλει να αναγνωρίσει την ταυτότητα του φύλου του θα πρέπει να μην είναι έγγαμο. Αυτό σημαίνει, πως ένα παντρεμένο άτομο που θέλει να μείνει συνδεδεμένο με τον/ην σύντροφό του και να διορθώσει το καταχωρισμένο του φύλο, πέρα από τη σημαντική διατάραξη της οικογενειακής του ζωής, θα πρέπει να μπει σε διαδικασία διαζυγίου (με όποιο οικονομικό ή/και συναισθηματικό κόστος αυτό μπορεί να επιφέρει), να προσλάβει δικηγόρο για τη σύνταξη συμφώνου συμβίωσης και να πληρώσει το κόστος για τον συμβολαιογράφο που θα το αναλάβει και όλο αυτό πριν καν αρχίσει η κοστοβόρα διαδικασία της Νομικής Αναγνώρισης της Ταυτότητας Φύλου που προτείνει αυτό το σχέδιο νόμου.
Τα παραπάνω σημαίνουν πως, πέρα από την ίδια την παρέμβαση στην προσωπική ζωή του ανθρώπου που επιβάλλει το σχέδιο νόμου, επιβαρύνεται οικονομικά με δυσβάσταχτο τρόπο το τρανς έγγαμο άτομο που θέλει να προχωρήσει με τη διαδικασία της Νομικής Αναγνώρισης.
Είναι σαφές πως η πρότασή μας δεν μπορεί να είναι άλλη από τη θεσμοθέτηση του γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια με πλήρη δικαιώματα.
Προτείνουμε την κατάργηση του Εδαφίου 3 του Άρθρου 3.
Άλλες Διατάξεις
Πολύ σωστά το σχέδιο νόμου στο Άρθρο 7 προσθέτει τα χαρακτηριστικά φύλου στον νόμο Ν. 927/1979. Όμως δεν προβαίνει σε άλλες απαραίτητες κινήσεις για μια σφαιρική προστασία των τρανς ανθρώπων και της ταυτότητας φύλου.
1) Σχετικά με τον ιατρικό επαναπροσδιορισμό φύλου (φυλομετάβαση):
- Το κράτος θα πρέπει να καλύπτει το πλήρες κόστος των ιατρικών επεμβάσεων στις οποίες ένα τρανς άτομο επιθυμεί να προβεί, συμπεριλαμβανομένων και των επεμβάσεων στα γεννητικά όργανα.
- Ειδική πρόβλεψη θα πρέπει να γίνει για τα ανασφάλιστα τρανς άτομα με δεδομένο τον έντονο αποκλεισμό μεγάλου μέρους της τρανς κοινότητας από την αγορά εργασίας.
- Το Υπουργείο Υγείας θα πρέπει να εκδώσει σαφές ιατρικό πρωτόκολλο για την διαδικασία του ιατρικού επαναπροσδιορισμού φύλου, ώστε να καταπολεμηθεί η σχέση εξουσίας μεταξύ γιατρών και τρανς ανθρώπων.
- Δημιουργία μηχανισμού ελέγχου και ενστάσεων για τις αποφάσεις των επιστημόνων υγείας σχετικά με τη διαδικασία επαναπροσδιορισμού φύλου.
- Δημιουργία, μέσω του ΕΣΥ, ασφαλή οδηγού για τα άτομα που επιθυμούν να μπουν στην διαδικασία επαναπροσδιορισμού φύλου, που θα περιέχει τις κλινικές-νοσοκομεία με ειδικούς γιατρούς.
2) Εξασφάλιση παροχής δωρεάν ψυχολογικής υποστήριξης από εκπαιδευμένους και ευαισθητοποιημένους ειδικούς ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της νομικής αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου ή/και του ιατρικού επαναπροσδιορισμού φύλου για όσα άτομα το επιθυμούν.
3) Επέκταση του Ν. 4443/2016 ώστε να καλύπτει τα τρανς (αλλά και γενικότερα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα) και στους τομείς πέραν της εργασίας. Εξαιρετικής σημασίας είναι η προέκταση της προστασία στους τομείς της Υγείας, της Εκπαίδευσης και της Στέγασης, καθώς εκεί παρατηρούνται τα σημαντικότερα προβλήματα.
4) Σαφή προσθήκη της ταυτότητας φύλου στις νομοθεσίες προστασίας από διακρίσεις με βάση το φύλο (Ν. 3769/2009, Ν. 3896/2010, Ν. 4097/2012). Αντικατάσταση της αναχρονιστικής αναφοράς σε “αλλαγή φύλου” από το Άρθρο 3 του Ν. 3896/2010.
5) Αποπαθολογικοποίηση της τρανς ταυτότητας στην χώρα. Προτείνουμε το μοντέλο της Μάλτας που αναφέρει: “Η κάθε μορφής παθολογικοποίηση του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου ή/και της έκφρασης φύλου όπως μπορεί να ταξινομείται από τη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση Νόσων και Συναφών Προβλημάτων Υγείας ή άλλη διεθνώς αναγνωρισμένη παρεμφερή ταξινόμηση, δεν ισχύει στη Μάλτα. Η ακυρότητα τέτοιων ταξινομήσεων δε θα επηρεάζει αρνητικά την πρόσβαση ενός ατόμου σε υπηρεσίες υγείας σχετικές με το φύλο ή τα χαρακτηριστικά του φύλου.”
6) Ποινικοποίηση της “θεραπείας μεταστροφής” της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού, ειδικά από ειδικούς υγείας και ψυχικής υγείας.
Η Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας είναι στη διάθεση κάθε φορέα προς συζήτηση σχετικά με τις παραπάνω θέσεις και καλεί την Κυβέρνηση και ειδικά το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να λάβουν πολύ σοβαρά τις παραπάνω προτάσεις, αλλά και τις προτάσεις των υπόλοιπων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που εκφράζουν/υποστηρίζουν την τρανς κοινότητα.
Παρότι είναι σίγουρο πως η θεσμοθέτηση της διαδικασίας της Νομικής Αναγνώρισης της Ταυτότητας Φύλου είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό θετικό βήμα προς την σωστή κατεύθυνση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της τρανς κοινότητας, θεωρούμε πως αν τα κενά που εμφανίζονται στο σχέδιο νόμου δεν καλυφθούν σίγουρα δε θα έχουμε ένα σχέδιο νόμου που θα αντικατοπτρίζει τα διεθνή στάνταρ προστασίας των τρανς ανθρώπων.
