Το Σχέδιο Νόμου που πρόκειται να κατατεθεί από την Κυβέρνηση για την ισότητα στον γάμο, δεν αφορά μόνο την αναγνώριση στη γονεϊκότητα για τα ζευγάρια με ομόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό, όπως ακούμε να αναφέρεται στον δημόσιο διάλογο, αλλά συνδέεται και με τα οικογενειακά δικαιώματα των τρανς και φυλοδιαφορετικών προσώπων.
γράφει ο Κίμων Μελικέρτης
Συγκεκριμένα, βάσει του νόμου 4491/2017 της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, τα τρανς έγγαμα πρόσωπα αποκλείονται από τη διαδικασία της αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου τους εκτός αν χωρίσουν και διαλύσουν τις οικογένειές τους.
Για παράδειγμα μια ετερόφυλη τρανς γυναίκα, με άρρεν στοιχεία στα έγγραφά της, που έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με άνδρα, αναγκάζεται να διαλύσει το σύμφωνο για να αναγνωριστεί νομικά η ταυτότητα φύλου της, όπως αντίστοιχα και ένας ετερόφυλος τρανς άνδρας, με γυναικεία στοιχεία στα έγγραφά του που έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με γυναίκα, θα αναγκαστεί και εκείνος να χωρίσει. Επίσης υπάρχουν και οι περιπτώσεις τρανς έγγαμων προσώπων που διαλύουν τις σχέσεις τους για να μπορέσουν να μπουν στη διαδικασία αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου τους, όπως για παράδειγμα μια τρανς γυναίκα, με άρρεν στοιχεία στα έγγραφά της, που έχει κάνει γάμο με γυναίκα και αντιστρόφως ένας τρανς άνδρας, με γυναικεία στοιχεία στα έγγραφά του, που έχει κάνει γάμο με άνδρα, αναγκάζονται από το νόμο 4491/2017 να πάρουν διαζύγιο.
Η προϋπόθεση της αγαμίας για τα τρανς άτομα που έχουν συνάψει οποιαδήποτε μορφή σχέσης, είτε μέσω σύμφωνου συμβίωσης είτε μέσω γάμου, είναι αναγκαίο να αρθεί με την ψήφιση του γάμου για άτομα του ιδίου φύλου.
Τι συμβαίνει όμως όταν τα τρανς έγγαμα πρόσωπα είναι και γονείς;
Ο νόμος 4491/2017 αναφέρει ρητά πως το τρανς πρόσωπο που είναι γονέας, αφού χωρίσει και αναγνωριστεί νομικά η ταυτότητα φύλου του μετά παύει να αναγνωρίζεται και ως γονέας του παιδιού του, καθώς στην ληξιαρχική πράξη γεννήσεως του παιδιού δεν μεταβάλλονται τα στοιχεία του τρανς γονέα σύμφωνα με την ταυτότητα φύλου του με αποτέλεσμα να φαίνεται ένα άλλο πρόσωπο ως γονέας το οποίο δεν υφίσταται για το ελληνικό κράτος. Αυτή η απαγόρευση κόβει κάθε επίσημο δεσμό του τρανς γονέα με το παιδί του και αποκλείει τόσο τον γονέα από την καθημερινότητα του παιδιού του (πχ παραλαβή βαθμών από το σχολείο, συνοδεία σε νοσοκομεία, ταξίδια) όσο και το παιδί από οτιδήποτε που απαιτεί την συναίνεση και των δύο γονέων (πχ μια σχολική εκδρομή).
Οπότε εδώ έχουμε τον νόμο 4491/2017 που ενώ αναγνωρίζει το δικαίωμα της ταυτότητας φύλου για τα τρανς πρόσωπα, ταυτόχρονα τα αποκλείει και τους αφαιρεί τα οικογενειακά δικαιώματα για να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου τους.
Σε αυτό να τονίσουμε, πως πέραν των τρανς προσώπων, υπάρχουν και γονείς που είναι είτε μη δυαδικά πρόσωπα είτε ίντερσεξ, τα οποία δεν εντάσσονται σε κάποιο φύλο και για τα οποία δεν υπάρχει κάποιο νομικό πλαίσιο αναγνώρισής τους – καθώς ο νόμος 4491/2017 δεν δίνει το δικαίωμα στην κενή καταχώρηση φύλου για όσα άτομα το επιθυμούν ενώ υπάρχει η πιθανότητα να αντιμετωπίσουν τους ίδιους αποκλεισμούς όπως υφίστανται και τα τρανς πρόσωπα που έχουν σχέση ή/και παιδιά.
Η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ήδη από το 2010, έχει καλέσει τα Κράτη Μέλη να αποφασίζουν με το πρωταρχικό μέλημα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού στο κομμάτι της γονικής μέριμνας και κηδεμονίας διασφαλίζοντας πως αυτές οι αποφάσεις δεν φέρουν διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου.
Στην κατεύθυνση επίλυσης αυτών των ζητημάτων, είναι και τα Ψηφίσματα 2048/2015 και 2239/2018 της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπου καλούν τα Κράτη Μέλη να αναγνωρίζονται οι τρανς γονείς στα πιστοποιητικά γέννησης των παιδιών τους όπως επίσης να αναγνωριστούν και οι γονείς που δεν είναι στο δίπολο του φύλου στα πιστοποιητικά γέννησης των παιδιών τους χωρίς να επηρεάζονται τα οικογενειακά τους δικαιώματα.
Στο κομμάτι της ελεύθερης μετακίνησης των γονέων ιδίου φύλου με τα παιδιά τους σε χώρες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε Ψήφισμά του τον Μάρτιο 2021, ανακήρυξε την ΕΕ ως ζώνη ελευθερίας για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, όπου δεν λαμβάνει μόνο υπόψη ότι υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών με γονείς ίδιου φύλου που αντιμετωπίζουν νομοθετικά κενά όταν περνάνε τα σύνορα μιας άλλης Ευρωπαϊκής χώρας αλλά λαμβάνει επίσης το δικαίωμα ένας γονέας σε ένα κράτος μέλος να είναι γονέας σε όλα τα κράτη μέλη. Οπότε αυτό δεν αναγνωρίζει μόνο την σχέση ενός ζευγαριού, αν θα είναι για παράδειγμα ομόφυλο ζευγάρι, αλλά στην αναγνώριση οποιουδήποτε ατόμου ως γονέα, ανεξαρτήτως αν βρίσκεται σε σχέση, ανεξαρτήτως του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου και των χαρακτηριστικών φύλου του.
Η νομοθέτηση για την ισότητα στο γάμο, είναι ένα σημαντικό βήμα για την Ελλάδα που δεν πρέπει να αφήσει πίσω καμιά «πολύχρωμη οικογένεια», δίνοντας το δικαίωμα αναγνώρισης του γάμου για όλα τα άτομα ανεξαρτήτως ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού, διασφαλίζοντας την γονεϊκότητα για τα τρανς άτομα σε σχέση με τα παιδιά τους βάσει της ταυτότητας φύλου τους συμπεριλαμβάνοντας και τους μη δυαδικούς και ίντερσεξ γονείς, χωρίς διακρίσεις και στέρηση δικαιωμάτων.
Ο Κίμων Μελικέρτης είναι Γεν. Διευθυντής Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ)
