Vasilis Thanopoulos
Ο Παλ ζει στη Βουδαπέστη με τον άντρα και τον μικρό τους γιο . Yποστηρίζει ότι η Ουγγαρία έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε σχέση με τα ΛΟΑΤ+ δικαιώματα τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Πιστεύει ότι η κοινωνία γίνεται όλο και πιο ανοιχτή απέναντι στην οικογένειά του, κάνοντας τη ζωή του σημαντικά καλύτερη.
Ταυτόχρονα, ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν πιέζει προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Η σκληροπυρηνική εθνικιστική κυβέρνηση της Ουγγαρίας ψήφισε έναν νέο νόμο στις αρχές του μήνα που απαγορεύει την κοινή χρήση περιεχομένου που “προωθεί” την ομοφυλοφιλία και την ταυτότητα φύλου στα παιδιά, απαγορεύοντας ουσιαστικά οποιαδήποτε συζήτηση για τα ΛΟΑΤ+ θέματα στα σχολεία.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Ορμπάν ακολούθησε τα βήματα της κυβέρνησης της Πολωνίας, η οποία παραβιάζει τα δικαιώματα της ΛΟΑΤ+ κοινότητας για αρκετά χρόνια, υιοθετώντας ρητορική μίσους και προκαλώντας ομοφοβία.
“Ίσως ζω στη μικρή μου ωραία φούσκα”, λέει στο στο CNN ο Παλ, “αλλά αυτό που κάνει η κυβέρνηση είναι εντελώς αντίθετο με την κοινωνία.”
Ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι ο Ορμπάν ελπίζει να κερδίσει πολιτικούς πόντους και να διαχωρίσει τους αντιπάλους του, πριν από τις εκλογές του επόμενου έτους. Πολλά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης της Ουγγαρίας έχουν ενωθεί την προσπάθειά τους να νικήσουν τον Ορμπάν, αλλά τα ΛΟΑΤ+ δικαιώματα παραμένουν ένα σημαντικό σημείο προστριβής.
“Η κυβέρνηση προσπαθεί να παγιδεύσει την κοινωνία και να μας στρέψει εναντίον της”, δηλώνει η Λούκα Ντάντιτς, υπεύθυνη επικοινωνίας και μέλος της Háttér Society, μιας ουγγρική ομάδας υπεράσπισης των ΛΟΑΤ+ δικαιωμάτων.
“Η πρώτη κοινωνική ομάδα που χρησιμοποίησαν ως αποδιοπομπαίο τράγο, ως δημόσιο εχθρό, ήταν οι Ρομά και μετά από αυτό ήρθε η προσφυγική κρίση του 2014, την οποία χρησιμοποίησαν και πάλι ως πολιτική απειλή … και έκτοτε έχουν ξεκινήσει μια εκστρατεία εναντίον της ΕΕ. Στοχεύουν ευάλωτες, περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες, η μία μετά την άλλη”.
Η Ντάντιτς είπε ότι η κυβέρνηση της Ουγγαρίας προσπαθεί να χαρακτηρίσει τους ΛΟΑΤ+ ως «παιδόφιλους και ασυνήθιστους πολίτες».
Το κόμμα Fidesz του Orbán προώθησε αυτόν τον χαρακτηρισμό σε ένα νομοσχέδιο που τιμωρεί αυστηρά την παιδεραστία, ταυτίζοντάς την στην ουσία με την ομοφυλοφιλία.
Ο νέος αυτός νόμος πυροδότησε ένα νέο κύμα διαμαρτυριών και διεθνούς κριτικής, συμπεριλαμβανομένων πολλών ισχυρών διατυπώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen χαρακτήρισε το νέο νόμο “ντροπή”, που αντιβαίνει στις αξίες της ΕΕ, ενώ ο Ολλανδός πρωθυπουργός Mark Rutte είπε: “Η Ουγγαρία δεν έχει πλέον θέση στην ΕΕ”.
Ανησυχητικό πισωγύρισμα
Ακτιβιστές και παρατηρητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι η εξέλιξη αυτή είναι μόνο το τελευταίο παράδειγμα ενός πολύ ανησυχητικού πισωγυρίσματος ενάντια στα ΛΟΑΤ+ δικαιώματα, όχι μόνο στην Ουγγαρία και την Πολωνία, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
“Υπάρχει μια πραγματική οπισθοδρόμηση σε πολλές διαφορετικές χώρες και τα δικαιώματα που είχαν αναγνωριστεί αμφισβητούνται τώρα”, δήλωσε η Evelyne Paradis, διευθύντρια της ILGA – Europe.
“Τα κινήματα που επιτίθενται στα δικαιώματα των γυναικών, των ΛΟΑΤ+, στα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά δικαιώματα … έχουν γίνει πολύ πιο έντονα, έχουν πόρους και δραστηριοποιούνται σε όλη την Ευρώπη”, είπε.
Η Paradis πρόσθεσε ότι διαφορετικές χώρες βιώνουν διαφορετικές εκδοχές αυτής της έντασης γύρω από το φύλο, την ταυτότητα και τις σεξουαλικές ελευθερίες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, αυτό επικεντρώνεται στα δικαιώματα των τρανς, ενώ στις ΗΠΑ δέχονται επίθεση τα αναπαραγωγικά δικαιώματα.
“Θα μπορούσατε να το ονομάσετε επίθεση κατά του σεξουαλικού προοδευτισμού, συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, στη Λατινική Αμερική, στις ΗΠΑ”, δηλώνει η Agnieszka Kościańska, καθηγήτρια ανθρωπολογίας και εθνολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Η Kościańska υποστηρίζει ότι ένας λόγος, για τον οποίο το πρόβλημα είναι πιο έντονο στην Ανατολική Ευρώπη είναι η περίπλοκη ιστορία της περιοχής.
Ο Ορμπάν, όπως η κυβέρνηση στην Πολωνία και σε ορισμένες άλλες χώρες, προσπαθεί να παρουσιάσει ομοφοβικές πολιτικές ως τρόπο προστασίας των εθνικών αξιών.
Φτάνοντας στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ την περασμένη εβδομάδα, ο Ορμπάν υπερασπίστηκε τον νέο νόμο της Ουγγαρίας. “Δεν έχει να κάνει με τους ομοφυλόφιλους, αλλά για τα παιδιά και τους γονείς“, είπε στους δημοσιογράφους, προσθέτοντας ότι ήταν “μαχητής της ελευθερίας” κατά την κομμουνιστική εποχή της Ουγγαρίας.
Οι ειδικοί λένε ότι αυτό δεν είναι ένα μοναδικό ευρωπαϊκό φαινόμενο. Η Heleen Touquet, πρόεδρος ευρωπαϊκών αξιών στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας, δήλωσε ότι τα εθνικιστικά και ακροδεξιά κινήματα συχνά συνδέονται με αντί-ΛΟΑΤ+ συναισθήματα.
“Προκείμενου να προσδιορίσετε την ταυτότητά σας και την υπεροχή των λαών σας, πρέπει να ορίσετε ποιοι είναι οι άνθρωποι σας και ένας από τους τρόπους για να γίνει αυτό είναι να δείξετε τι δεν είστε: πρόσφυγες και ΛΟΑΤ+. Αυτές οι μικρές κοινότητες, είναι εύκολο να λειτουργήσουν ως αποδιοπομπαίος τράγος, ώστε να δείξετε τις δικές σας πατριαρχικές αξίες”, σχολιάζει η Touquet. Πρόσθεσε ότι η ιδέα του έθνους συνδέεται συχνά στενά με τον παραδοσιακό ρόλο της οικογένειας και του φύλου.
Η κουρτίνα του ουράνιου τόξου
Υπάρχουν και κάποιες βαθιές πεποιθήσεις στο παιχνίδι. Τα δεδομένα από το ερευνητικό κέντρο Pew δείχνουν ότι υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης και του μετα-κομμουνιστικού μπλοκ, όσον αφορά στην στάση απέναντι στην κοινότητα των ΛΟΑΤ+. Ενώ η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σε όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης υποστηρίζει την ισότητα στον γάμο, η πλειοψηφία στις περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι κατά.
Ο Jacob Poushter, αναπληρωτής διευθυντής του Pew, δήλωσε ότι οι διαφορές είναι έντονες – και ότι γίνονται βαθύτερες καθώς κινείσαι από τη Δύση προς την Ανατολή.
“Υπάρχουν μέρη όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ισπανία, όπου το 85% ή περισσότερο λένε ότι η ομοφυλοφιλία πρέπει να γίνει αποδεκτή από την κοινωνία. Όταν πας όμως πιο ανατολικά αυτοί οι αριθμοί αρχίζουν να πέφτουν αρκετά γρήγορα, μέχρι που φτάνεις στη Ρωσία, όπου είναι ακόμη χαμηλότεροι”.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 47% των ανθρώπων στην Πολωνία και το 49% των ανθρώπων στην Ουγγαρία δηλώνουν ότι η ομοφυλοφιλία πρέπει να γίνει αποδεκτή. Στη Βουλγαρία, το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 32%. Στη Ρωσία, είναι 14%.
Αυτό το χάσμα Ανατολής-Δύσης είναι σαφές. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, 17 από τους 27 ηγέτες της ΕΕ έγραψαν ανοιχτή επιστολή επικρίνοντας τη νέα νομοθεσία της Ουγγαρίας. Εκτός από την Εσθονία, τη Λιθουανία και τη Λετονία, όλες οι άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες αρνήθηκαν να την υπογράψουν.
Ωστόσο, υπήρχε μια εποχή που η Ανατολική Ευρώπη ήταν μπροστά όσον αφορά στην αποδοχή της ΛΟΑΤ+ κοινότητας – τουλάχιστον στα χαρτιά.
“Όταν κοιτάζετε το πρώην ανατολικό μπλοκ, αυτές οι χώρες είχαν μια μακρά παράδοση πραγματικά προοδευτικής νομοθεσίας για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ+. Η Πολωνία, για παράδειγμα, αποποινικοποίησε την ομοφυλοφιλία το 1932“, δήλωσε ο Kościańska.
Η Ντάντιτς είπε ότι και η Ουγγαρία ήταν κάποτε μπροστά από τη Δυτική Ευρώπη, αποποινικοποιώντας την ομοφυλοφιλία το 1961, αν και η κοινότητα παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αόρατη. “Ήταν πάρα πολύ μια κατάσταση “μην ρωτάς – μην πεις”, προσθέτει.
Οι επαναστάσεις έφεραν νέες ελευθερίες και, κυρίως, ορατότητα για την κοινότητα σε πρώην κομμουνιστικές χώρες. Οι πρώτες παρελάσεις υπερηφάνειας απέναντι στο πρώην σοβιετικό μπλοκ πραγματοποιήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ακολουθούμενες από μια σειρά από νέες νομοθεσίες που καθιερώνει τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ+. Στην Ουγγαρία, οι γκέι ενώσεις έγιναν νόμιμες το 2009.
“Ήταν ένας χρόνος πριν από την εξουσία της κυβέρνησης Fidesz”, σχολιάζει ο Παλ.
Οι ενώσεις αυτές αναγνωρίζουν σχεδόν τα ίδια δικαιώματα με τον γάμο. Η μόνη αξιοσημείωτη εξαίρεση είναι η τεκνοθεσία – ενώ ο Pál και ο σύντροφός του μεγαλώνουν μαζί τον γιο τους, μόνο ο Παλ αναγνωρίζεται ως κηδεμόνας.
Το ζευγάρι ελπίζει να τεκνοθετήσει ένα άλλο παιδί, αλλά με την τελευταία ενέργεια της κυβέρνησης, ο Παλ ανησυχεί ότι θα είναι πολύ δύσκολο. Πέρυσι, η ουγγρική κυβέρνηση ενέκρινε μια συνταγματική τροποποίηση που απαγόρευσε την τεκνοθεσία από ζευγάρια του ιδίου φύλου.
Η Paradis φοβάται ότι η πρόοδος στα δικαιώματα των ΛΟΑΤ+ σε όλη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, ίσως επισκίασε βαθύτερα κοινωνικά ζητήματα που τροφοδοτούν την πρόσφατη ώθηση ενάντια στην κοινότητα.
“Όλοι σκεφτήκαμε ότι προχωρούμε, αλλά όταν ψηφίστηκαν οι νόμοι, πολλές χώρες δεν κατάφεραν να κάνουν το πιο δύσκολο και πιο σημαντικό έργο, αλλάζοντας την κοινή γνώμη”, είπε.
Οι λαϊκιστικές κυβερνήσεις στην Πολωνία, την Ουγγαρία και σε άλλες χώρες εκμεταλλεύονται τώρα αυτό το υποκείμενο πρόβλημα, προκαλώντας φόβο και αναγνωρίζοντας τη ΛΟΑΤ+ την κοινότητα ως εχθρό.
Η Paradis λέει ότι ενώ η Ουγγαρία και η Πολωνία ψηφίζουν νομοθεσία κατά των ΛΟΑΤ+ ατόμων, σημάδια παρόμοιων κινήσεων εμφανίζονται σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο – η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Σλοβενία είναι κάποιες απ΄αυτές.
Αυτές οι τάσεις είναι αισθητές ακόμη και σε χώρες που θεωρούνται πιο φιλελεύθερες, όπως η Τσεχική Δημοκρατία. Ο πρόεδρος της Τσεχίας Μίλος Ζέμαν είπε πρόσφατα στο CNN Prima ότι “τα τρανς άτομα είναι αηδιαστικά”.
