Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή. Ο χώρος του μοντελινγκ στην Ελλάδα είναι γεμάτος κανονικότητα, με τη λέξη «ομορφιά» να απευθύνεται δυστυχώς σε κάτι πολύ συγκεκριμένο. Μοναδική εξαίρεση εκείνα τα queer άτομα που «δουλεύουν» στον χώρο, αλλά δυστυχώς δεν πληρώνονται αρκετά. Άτομα που η queer κοινότητα τα ξέρει και τα λατρεύει, όχι μόνο γιατί είναι fabulous, αλλά και γιατί φέρουν την ελπίδα, ότι ίσως μια μέρα η διαφορετικότητα στην Ελλάδα δεν θα είναι αντικείμενο χλευασμού, αλλά αποδοχής.
Τον Adamκαι τη Reject, εκτός από το Ιnstagram και τα κλαμπ, γνωρίσαμε και μέσα από τις ακροάσεις του GNTM. Και οι δυο τους κατάφεραν να φτάσουν μέχρι το bootcamp, για να ακούσουν εκείνο το ανεκδιήγητο «παραείστε καλοί για την Ελλάδα». Τη Σταυριάνα, το πανέμορφο μοντέλο με το γυμνό κεφάλι, την έχουμε γνωρίσει μέσα από επαγγελματικές φωτογραφήσεις αλλά και τη συμμετοχή της σε πασαρέλες. Η Joanneείναι το πρώτο όνομα που μας έρχεται στο μυαλό, όταν μιλάμε για fetish φωτογραφήσεις.
Η queer ταυτότητα είναι σημαντική για όλα τους. Ο Adam και η Reject αυτοπροσδιορίζονται ως non binary/genderqueer. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να ελίσσονται ανάμεσα σε αυτό που η κοινωνία ονομάζει «αρσενικό» και «θηκυκό». «Το φύλο πλέον είναι ένα φάσμα και όχι ένα δυαδικό σύστημα», λέει χαρακτηριστικά η Reject. Από την άλλη η Joanne επιλέγει μια πιο μοντέρνα εκδοχή της θηλυκότητας, μία που δεν είναι απαραίτητα ευαίσθητη και εύθραυστη, αλλά ενδυναμωτική. «Για εμένα το να εκφράζω πιο έντονα την θηλυκότητα μέσω της queer ταυτότητας μου είναι κάτι το οποίο με εμπνέει να ανακαλύπτω και να έρχομαι σε βαθύτερη επαφή με τις πιο ευαίσθητες πτυχές του εαυτού μου, όπου φυσικά η ευαισθησία είναι δύναμη», τονίζει η ίδια. Η Σταυριάνα τέλος, αποτάσσει τις ταμπέλες νιώθοντας σαν ένας νέος Πήτερ Παν.
Και τα τέσσερα παιδιά θεωρούν πολύ δύσκολη τη διείσδυση ενός queer ατόμου στον ελληνικό χώρο του μόντελινγκ, λόγω των απαρχαιωμένων του πατριαρχικών αξιών. Για να δουλέψει ένα νέο παιδί πρέπει να είναι στερεοτυπικά «ωραίο», να έχει συγκεκριμένο ύψος και κιλά. Η βιομηχανία της μόδας έως και πολύ πρόσφατα επέμενε ότι τα ρούχα δείχνουν πολύ καλυτέρα σε ψηλά κοκκαλιάρικα σώματα, αποκλείοντας οτιδήποτε αποκλίνει, με μονή ίσως εξαίρεση τη διαφορετικότητα στο πρόσωπο. Όπως λέει κι ο Adam, «δε γίνεται να μεταφέρουν την έμπνευση των σχεδιαστών μονο cis straight στερεοτυπικά μοντέλα».
Στο εξωτερικό, οι πολλές καμπάνιες για αποδοχή της διαφορετικότητας και επαναπροσδιορισμό της ομορφιάς σιγά-σιγά έχουν ανοίξει τον δρόμο σε άτομα που δεν θα είχαν καμία ευκαιρία ορατότητας στο παρελθόν. Έχει γίνει σχεδόν μόδα να βλέπουμε ανδρόγυνα μοντέλα, παχουλά σώματα, τριχωτές γυναίκες και ανάπηρα άτομα. Όλα αυτά στο εξωτερικό, γιατί στην Ελλάδα εξακολουθούν να μας λένε ότι δεν υπάρχει αγορά. Φυσικά κάποιοι νέοι σχεδιαστές και φωτογράφοι χρησιμοποιούν αρκετά queer μοντέλα, αλλά υπάρχουν ακόμα μεγάλα εμπόδια.
«Παρατηρώ ότι η mainstream µόδα του σήμερα εκμεταλλεύεται και παρουσιάζει ως δικά της, το στιλ, τα στοιχεία και τα statements, που αποτελούσαν πολιτικούς σταθμούς της queer κουλτούρας. Χωρίς απαραίτητα να της δίνει τον χώρο για έκφραση ή τα credits», αναφέρει η Σταυριάνα, με την Joanne να συμπληρώνει: «Βέβαια υπάρχει και το grey zone της αντίληψης και των δράσεων τους, να σε χρησιμοποιήσουν ως φρικιό σε κάποιο editorial και να μην σου δώσουν και ποτέ credits». Για τη Reject, είναι σαν να υπάρχει κάποιο μέτρο στο πόσο διαφορετικό είναι ένα μοντέλο, «πάντα στα πλαίσια του ότι μπορεί να σταθεί και να αποδεχτεί το ευρύ κοινό».
Και οι τέσσερις, πάντως, συμφωνούν ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη μόδα στην Ελλάδα αντιλαμβάνονται τη διαφορετικότητα με φόβο. Αποδέχονται την ύπαρξη της και ίσως και να τη θαυμάζουν κρυφά, αλλά δεν τη συμπεριλαμβάνουν στη δουλειά τους. Στην καλύτερη θα προσπαθήσουν να αλλάξουν το μοντέλο, να το κανονικοποιήσουν σύμφωνα με τα συντηρητικά Ελληνικά πρότυπα. Η Σταυριάνα προτιμά τον ορό μοναδικότητα, κάτι που γιορτάζεται αρκετά στους κύκλους του εξωτερικού. Το αισιόδοξο είναι ότι τα κουήρ άτομα προσπαθούν συνέχεια να αλλάξουν το σύστημα και να πάρουν τον χώρο που δικαιωματικά τους αξίζει. Συνεχίζουν να ονειρεύονται.
Ο Adam πρόσφατα έκλεισε σε πρακτορείο μοντέλων του εξωτερικού κι όπως μας λέει ανυπομονεί να περπατήσει σε διεθνείς πασαρέλες και να φορέσει μια μέρα τα ρούχα του Jean-Paul Gaultier που λατρεύει: Κάποια στιγμή θα ήθελα να μπορέσω να επεκταθώ και στην ελληνική αγορά και να μπορέσω να κάνω πράγματα εδώ». Η Reject έχει σπουδάσει make up και σχέδιο μόδας και από πολύ μικρή ηλικία έφτιαχνε ρούχα με τη φιλοδοξία για διεθνείς συνεργασίες: «Η αλήθεια είναι ότι μόνο όταν φοράω τα ρούχα και τα βοηθάω να πάρουν υπόσταση και ζωή μπροστά σε ένα φακό ή σε ένα show νιώθω ευχαριστημένο». Η Joanne που δουλεύει αρκετά χρόνια ως μοντέλο κι έχει συνεργαστεί και στο εξωτερικό με δημιουργούς latex ρούχων, κάνει γυμνές φωτογραφήσεις και θα ήθελε να μπορεί -μέσω μιας δικής της πλατφόρμας -να εκφραστεί χωρίς τους συντηρητικούς περιορισμούς των social media. «Έχω μεγαλώσει μέσα από αυτό τον χώρο και έχει μια ιδιαίτερη θέση μέσα μου το μόντελινγκ, καθώς εξερευνώ συνεχώς τις έννοιες της ομορφιάς γύρω μου και την έννοια της ομορφιάς μέσα μου ώστε να μπορώ να την εκπέμπω». Η Σταυριάνα από την άλλη προτιμά να αφήνει το μέλλον ανοιχτό.
Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα η δραστηριοποίηση των queer ατόμων στους (στερεοτυπικούς) χώρους της μόδας, της διαφήμισης ακόμα και της τέχνης, έχει πολιτική σημασία. Όπως λέει και η Σταυριάνα «η µόδα, αντιστοίχως και ο χώρος της διαφήμισης, θεαµατος κλπ. διέπεται από την ικανότητα να διαμορφώνει συνειδήσεις και κοινωνικές πρακτικές». Η παγκόσμια μόδα εμπνεόταν ανέκαθεν από τη διαφορετικότητα, με αποτέλεσμα βέβαια να την εργαλειοποιεί. Γι΄ αυτό τον λόγο είναι πολύ σημαντικό να δίνεται δημόσιος χώρος στα άτομα αυτά, που συχνά παραμένουν στα παρασκήνια.
Φυσικά, ο χώρος κρύβει πολλές φορές τοξικές και κακοποιητικές συμπεριφορές. Για μια θηλυκότητα που κάνει γυμνές φωτογραφήσεις όπως η Joanne, είναι πολύ εύκολο να νιώσει πως τη χρησιμοποιούν, ειδικά σε περιπτώσεις στις οποίες δε βλέπεις ποτέ τα αποτελέσματα της φωτογράφησης ή οι φωτογραφίες αναρτώνται χωρίς την συναίνεσή της.
«Δεν έλειψαν φυσικά και οι Ελληνάρες που άνοιξαν σεξιστικό site με όλα τα μοντέλα που έκαναν γυμνό, παρουσιάζοντας το ως πορνό και να βγάζουν λεφτά από τις φωτογραφίες μας», τονίζει η ίδια. «Στην περίπτωσή μου είχαν φάκελο με πάνω από 100 φωτογραφίες που κάποιοι πλήρωναν για να τις δουν!»
Όπως και να έχει και οι τέσσερις δηλώνουν μια συγκρατημένη αισιοδοξία για το μέλλον.
«Πιστεύω ότι η ανάδειξη των queer ατόμων θα επέφερε μεγάλες αλλαγές στον χώρο του µόντελιγκ και κατ’ επέκταση στην κοινωνική συνείδηση καθώς θα δινόταν η ευκαιρία σε λιγότερο ορατά υποκείµενα να κλονίσουν ουσιαστικά και συθέµελα τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα σώµατα, την έκφραση της σεξουαλικότητας κλπ», μας λέει η Σταυριάνα. «Χαίρομαι πολύ να βλέπω plus size και trans models να γίνονται εξώφυλλα σε μεγάλα περιοδικά και να μπαίνουν σε καταλόγους αλλά έχουμε πολύ δρόμο ακόμη μπροστά μας», συμπληρώνει η Joanne.
Το στενάχωρο είναι ότι αυτά τα παιδιά, όπως και πολλά αλλά που «εργάζονται» στη μόδα, σε καλλιτεχνικά πρότζεκτ, ακόμα και στο drag, εκτός από την έλλειψη ορατότητας, βιώνουν και έλλειψη αναγνώρισης και ανταμοιβής. Κι αυτό είναι κάτι που σίγουρα πρέπει να αλλάξει
κείμενο: Άγγελος Τορτικώλης
