Επειδή καμία ερώτηση δεν έχει μόνο μία απάντηση, σε κάθε τεύχος θέτουμε ένα ερώτημα που μας απασχολεί, ζητώντας από έξι άτομα να μας το απαντήσουν. Αυτή τη φορά αναρωτιόμαστε για «τα ανθρώπινα δικαιώματα στη νέα δεκαετία».
Γαβριήλ Σακελλαρίδης
διευθυντής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας
Ένα σημαντικό συμπέρασμα των τελευταίων ετών, που θα μπορούσε να αποτελέσει πυξίδα στους αγώνες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη νέα δεκαετία είναι ότι τα τελευταία πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ενιαία και αδιάσπαστα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ζήτημα κουλτούρας, νοοτροπίας και καθημερινής πρακτικής. Σε μία εποχή πολυδιάσπασης των ταυτοτήτων, έχει σημασία τα ανθρώπινα δικαιώματα να αποτελούν ενοποιητικό παράγοντα ανάμεσα στις πολλαπλές ταυτότητες, ανάμεσα στο ατομικό και το κοινωνικό, ανάμεσα στη «δική μου πραγματικότητα» και την πραγματικότητα του/της άλλου/ης. Και αν παρατηρείται πολύ συχνά ότι ο/η ομοφοβικός/ή είναι το ίδιο πρόσωπο που εκφράζει ξενοφοβία ή αδιαφορία για την αστυνομική βία και την αστεγία, βλέπουμε συχνά υπέρμαχοι δικαιωμάτων συγκεκριμένων κατηγοριών να είναι σκεπτικοί/ές ή αδιάφοροι/ες για τα δικαιώματα των άλλων. Όσο λείπει από τους αγώνες μας η τροφοδότηση από τα βιώματα και τις προσωπικές εμπειρίες των ανθρώπων, άλλο τόσο είναι αναγκαία η στρατηγική τους ενοποίηση για να είναι αυτοί οι αγώνες νικηφόροι. Μόνο με την αλληλεγγύη μπορούν να κερδηθούν οι μάχες αυτές. Και όσο κερδίζονται μάχες για τα δικαιώματα άλλων, τόσο διευρύνεται ο χώρος και τα περιθώρια για να κερδηθούν οι μάχες για τα δικαιώματα όλων.
Μαρία Λουκά
δημοσιογράφος, σεναριογράφος
Η αλήθεια είναι ότι δυσκολεύομαι πολύ να φανταστώ πως θα είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα στη νέα δεκαετία, κυρίως γιατί τη στιγμή που πρέπει να κάνω αυτή τη διανοητική διεργασία – δηλαδή σε ενεστώτα χρόνο – η ενσώματη συλλογική εμπειρία μοιάζει μ’ έναν τραχύ κόμπο που κόβει τις ανάσες μας. Τόσο στο ελληνικό, όσο και στο διεθνές συγκείμενο εξελίσσεται μια σαρωτική επίθεση στην ετερότητα και την ευαλωτότητα, σε οτιδήποτε τραντάζει την «τυραννία της κανονικότητας». Κι είναι βαθιά αποκαρδιωτικό. Αλλά ξέρεις κάτι; Έχει σημασία να μη γίνει η φαντασία μας μια αποικία ζόφου και απαισιοδοξίας, να τη διασώσουμε ως εργαλείο επαναμάγευσης του κόσμου. Γι’ αυτό ονειρεύομαι τα ανθρώπινα δικαιώματα στη νέα δεκαετία σαν ένα πελώριο ροζ σύννεφο που θα χωράνε μέσα όλα εκείνα τα υποκείμενα που σήμερα απαξιώνονται, περιορίζονται, αποκλείονται και πληγώνονται. Ένας χώρος απαλότητας που τόσο έχουμε ανάγκη, για να υπάρχουμε με αξιοπρέπεια και χωρίς ντροπή, να χορεύουμε και να γελάμε. Εξάλλου, ο λόγος που νιώθουμε τόσο αποφασισμένες παρότι λαβωμένες να αγωνιστούμε για τα δικαιώματα μας, είναι γιατί κυνηγάμε μια υπόσχεση γιορτής.
Δημήτρης Αγγελίδης
δημοσιογράφος
Τον Οκτώβριο, ο Α., 22 χρονών από το Πακιστάν, διαγνώστηκε με μεταστατικό καρκίνο. Δεν κατάφερε να ξεκινήσει άμεσα χημειοθεραπεία, επειδή η έκδοση ΑΜΚΑ είχε παγώσει από τον Ιούλιο, αφήνοντας χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες χωρίς πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας. Στο τέλος Ιανουαρίου ο ΑΜΚΑ αντικαταστάθηκε από προσωρινό αριθμό που δίνεται σε όσους ζητούν άσυλο για όσο διαρκεί η διαδικασία ασύλου. Όσοι απορριφθούν χάνουν την πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Από καθολικό δικαίωμα η υγεία γίνεται προνόμιο ορισμένων. Είναι πια καταιγιστικός ο ρυθμός με τον οποίο στερούνται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα όσοι αναζητούν στη Δύση καταφύγιο από διώξεις, πολέμους και φτώχεια: πλωτά φράγματα, φαραωνικά κέντρα κράτησης, εξαθλιωμένα γκέτο, συνοπτική απόρριψη των αιτημάτων ασύλου, ποινικοποίηση της αλληλεγγύης και της διαμαρτυρίας, απαγόρευση κυκλοφορίας. Ένα οπλοστάσιο αδιέξοδων πολιτικών που κατασκευάζουν εχθρούς, γεννούν ανασφάλεια και φόβο και επενδύουν στην κοινωνική ένταση, θέτοντας σε κίνδυνο τα δικαιώματα όλων, ιδίως των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων. Γνωρίζουμε πού έχουν οδηγήσει ιστορικά αυτές οι πολιτικές, γνωρίζουμε ότι αυτό που συνέβη μπορεί να ξανασυμβεί. Αρκεί να το επιτρέψουμε.
Μαρίνα Γαλανού
πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, εμπειρογνώμονας του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, τακτικό μέλος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου & τακτικό μέλος του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας
Η νέα δεκαετία που ήδη τροχοδρομεί, είναι κληρονόμος του ελλιπούς νομοθετικού πλαισίου για τα LGBTI δικαιώματα. Όλες οι κυβερνήσεις που πέρασαν δεν προχώρησαν στη κατοχύρωση της επέκτασης του γάμου με πλήρη δικαιώματα παιδοθεσίας, υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και παρενθεσίας για τα LGBTI ζευγάρια, η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου εξακολουθεί να έχει περιοριστικό πεδίο και πλήθος ελλείψεων, τα ίντερσεξ και μη δυαδικά πρόσωπα εξακολουθούν να είναι απροστάτευτα, ο αντιρατσιστικός νόμος ποινικοποιεί μόνο την υποκίνηση ή διέγερση σε διακρίσεις ή πράξεις χωρίς να διώκεται αυτός καθαυτός ο ρατσιστικός λόγος, η υγεία, η παιδεία και η παροχή υπηρεσιών και αγαθών συπεριλαμβανομένης της στέγασης δεν βρίσκονται εντός του πεδίου της νομοθεσίας για την ίση μεταχείριση, ενώ τα πολλαπλά κρούσματα διακρίσεων και έμφυλης βίας δείχνουν ότι έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε. Όλα τα παραπάνω που σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν λυθεί εδώ και χρόνια, δείχνουν το βέλος που πρέπει να κινηθεί η Πολιτεία, όχι την δεκαετία αυτή, άμεσα, τα επόμενα χρόνια, καθώς σε ένα κράτος δικαίου κανένα πρόσωπο δεν μπορεί να στερείται των θεμελιωδών δικαιωμάτων του.
Μαριέλλα Σαββίδου
ηθοποιός, παρουσιάστρια, ΜSc in Culture and Society
Στη νέα δεκαετία που μας έρχεται, προβλέπεται ότι θα αυξηθούν οι προκλήσεις που θα έχει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα. Ο πλανήτης μας μπαίνει κάτω από μεγαλύτερο περιβαλλοντικό στρες, με αυξημένες θερμοκρασίες, ολοένα και λιγότερους φυσικούς πόρους και πληθυσμιακή αύξηση. Παράλληλα παρατηρείται μια ανοδική τάση του εθνικισμού παγκοσμίως, πράγμα που θα επιφέρει επιπλέον ρατσισμό, ξενοφοβία και συντηρητισμό.Μέσα σ’αυτό το κλίμα έρχονται και οι προκλήσεις γύρω από τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ενώ λοιπόν έχουν κερδηθεί πολλοί αγώνες στην ενδυνάμωση της γυναίκας, ο σεξισμός, η ανισότητα αμοιβής μεταξύ φύλων, το μη δικαίωμα στην έκτρωση , η κλειτοριδεκτομή και οι υποχρεωτικοί γάμοι αποτελούν ακόμη πραγματικότητα. Ενώ σε κάποια πιο ανεπτυγμένα κράτη η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα έχει κερδίσει το δικαίωμα να παντρεύεται και να υιοθετεί παιδιά, σε πολλά άλλα κράτη η ομοφυλοφιλία θεωρείται ποινικό αδίκημα και τιμωρείται ακόμη και με θάνατο. Ενώ λοιπόν η σκλαβιά έχει απαγορευτεί παγκοσμίως, το human trafficking ανεβαίνει σε νούμερα με θύματα κυρίως γυναίκες από οικονομικά φτωχότερα στρώματα. Με λίγα λόγια, τα ανθρώπινα δικαιώματα χρειάζονται συνεχή και συνεπή αγώνα. Οφείλουμε να παλέψουμε για τα κεκτημένα μας και να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε σκληρά ως προς την θέσπιση και την εξέλιξή τους γιατί αρκετά από αυτά είναι ακόμη υπό απειλή. Τα καλά νέα είναι ότι η νέα δεκαετία θα φέρει μαζί της και αυξημένη πρόσβαση στην εκπαίδευση, βασικό ανθρώπινο δικαίωμα το οποίο δίνει στο άτομο περισσότερες πιθανότητες να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο και να κατοχυρώσει στέγη, τροφή και εργασία για τον εαυτό του. Και αυτό είναι το βασικό εργαλείο στο οποίο πρέπει να επενδύσουμε για να καλλιεργήσουμε κουλτούρα ενσυναίσθησης και σεβασμού για τους μελλοντικούς πολίτες και ηγέτες μας.
Αtossa
drag queen
Έχοντας στο μυαλό μου τη ξέφρενη πορεία της οικονομικής, κοινωνικοπολιτικής και αξιακής κρίσης τα τελευταία χρόνια, οποιαδήποτε εικασία κι αν έκανα για την πορεία των δικαιωμάτων την επόμενη δεκαετία, θα ήταν ατυχής. Την περασμένη δεκαετία υπήρξε μεγάλη ορατότητα των λοατκι+ ζητημάτων και κατακτήθηκαν (δυσλειτουργικά, βέβαια) θεσμικά δικαιώματα όπως το Σ.Σ. και η νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου. Παράλληλα, όμως, οι εκφράσεις και πράξεις μίσους, βίας, ελιτισμού έγιναν καθημερινά φαινόμενα, με θεσμική κάλυψη. Συνεπώς, όσον αφορά το μέλλον, όποια κι αν πρόκειται να είναι η εξέλιξη της κατάκτησης ίσων δικαιωμάτων, όσο κι αν μένει μετέωρη νομοθετικά και ουσιαστικά, βλέπω μορφές αντίστασης, που είναι ενεργές και πολύ δραστήριες και εστιάζω σε αυτό. Και για ό,τι κι αν έρθει, μπορούμε να επιλέξουμε να έχουμε το ένα το άλλο, να αλληλοφροντιζόμαστε και να δυναμώνουμε. Roses are red, violets are blue, queers will resist the next decade, too.
