Κάθε φορά που βλέπω μια αμερικανική εκπομπή ή ακούω ένα αγγλόφωνο podcast έχω στο μυαλό μου μια παράλληλη με την ελληνική επικαιρότητα που ισχύει για την πραγματικότητα εκτός συνόρων, ώστε να μπορώ να τα παρακολουθήσω. Πχ. στην Αμερική μπορεί να διανύουν προεκλογική περίοδο ή να έχουν διακοπές για την Γιορτή των Ευχαριστιών, κι αυτό φωτίζει διαφορετικά κάποιες αναφορές ή προσδίδει άλλη σημασία σε κάποια γεγονότα. Δημιουργούνται έτσι στο μυαλό μου παράλληλα timelines, ο χώρος και ο χρόνος διασπάται με τρόπο που οι ελληνικές εξελίξεις να αποκόπτονται από τις διεθνείς –παρόλο σε ένα πιο έμμεσο, μακροπρόθεσμο επίπεδο παραμένουν συνδεδεμένες.
Αυτό, με την παγκόσμια διάδοση του κορονοϊού, παύει να ισχύει. Τώρα ξαφνικά κάθε πολιτική εκπομπή ή podcast έχει αναφορές στον κορονοϊό κι αυτό είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ελληνική πραγματικότητα. Είναι κάτι που βιώνουμε κι εμείς εδώ σε πραγματικό χρόνο. Ο ιός είναι κάτι που συμβαίνει ταυτόχρονα διεθνώς και αυτό κάνει τον πλανήτη να φαντάζει πιο ενοποιημένος από ποτέ. Η ταύτιση αυτή ειδήσεων και καταστάσεων σε διεθνές επίπεδο και το γεγονός ότι παρακολουθούμε τις εξελίξεις για την εξάπλωση του ιού ταυτόχρονα, μας κάνει, ίσως περισσότερο από κάθε τι άλλο στην πρόσφατη ιστορία, να συνειδητοποιούμε ότι αποτελούμε μια παγκόσμια κοινότητα.
Δε θα πρέπει να αφήσουμε αυτό να μας ξεγελάσει όμως. Ο κοινός φόβος του θανάτου –του δικού μας και των αγαπημένων μας προσώπων- μπορεί να μας ενώνει, δεν είμαστε όμως όλοι ίσοι απέναντί του. Ο ιός μπορεί να θολώνει κάποιες διαχωριστικές γραμμές, κάνει όμως άλλες πιο εμφανείς.
Στο κείμενό του «Αποφυσικοποιώντας την Θεομηνία: Μια κοινωνική αυτοψία του καύσωνα στο Σικάγο τα 1995» ο Eric Klinenberg αναλύει το πώς η ρητορική της «φυσικής καταστροφής» χρησιμοποιήθηκε από τις πολιτικές αρχές της πόλης για να συγκαλύψει την ανικανότητα τους να δράσουν αποτελεσματικά και να προστατεύσουν τους πολίτες αλλά και το γεγονός ότι τα θύματα του καύσωνα ήταν κυρίως τα πιο περιθωριοποιημένα μέλη της κοινότητας και κατοικούσαν κυρίως στις φτωχογειτονιές. Ο καύσωνας μπορεί να είναι ένα φυσικό φαινόμενο, η καταστροφή που έφερε όμως είχε ένα έντονο ταξικό και φυλετικό πρόσημο, με τα περισσότερα θύματα να ανήκουν σε ηλικιωμένους μαύρους που όχι μόνο δεν είχαν πρόσβαση σε κλιματιστικά και σωστή πληροφόρηση αλλά ήταν και περισσότερο κοινωνικά απομονωμένοι με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να αφήσουν την ασφάλεια του μικρού διαμερίσματός τους. Το αποτέλεσμα ήταν οι δημοτικές αρχές να αποδώσουν τις ευθύνες στα ίδια τα θύματα που δεν προφύλαξαν τους εαυτούς τους–με ρητορική παρόμοια με αυτή της «ατομικής ευθύνης» που βλέπουμε σήμερα.
Η εξάπλωση του ιού είναι ακόμα στις αρχές της, ήδη όμως κάνει εμφανείς διαχωρισμούς που θα δε θα πρέπει να αφήσουμε να ισοπεδωθούν πίσω από το αφήγημα της «φυσικής καταστροφής» και της υποτιθέμενης ανημποριάς των κυβερνήσεων μπροστά σε μια φυσική δύναμη. Οι διαχωριστικές αυτές γραμμές χαράζονται τόσο παγκόσμια όσο και εθνικά, τόσο ταξικά όσο και έμφυλα και φυλετικά. Ποιοι είναι αυτοί που είναι πιο πιθανό να συνεχίσουν να πηγαίνουν στις δουλειές τους με αποτέλεσμα να είναι πιο εκτεθειμένοι στον ιό; Τα φτωχότερα στρώματα των εργαζομένων σε σούπερ μάρκετ, οι ντελιβεράδες, οι κούριερ. Ποιοι είναι αυτοί που όταν οι δουλειές τους παγώνουν και οι μισθοί τους μηδενίζονται δε θα μπορούν να συντηρηθούν ή να πληρώσουν τα νοίκια τους; Οι φτωχοί εργαζόμενοι πχ σε καφετέριες, εστιατόρια και μπαρ και όσοι δεν έχουν επαρκείς αποταμιεύσεις ενώ τα έξοδα τρέχουν. Ποιες αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του νοσηλευτικού προσωπικού ή όσων συνεχίζουν να φροντίζουν παιδιά και ηλικιωμένου; Οι γυναίκες. Ποιοι είναι αυτοί που θα υποφέρουν περισσότερο από τον εγκλεισμό στο σπίτι; Σίγουρα όχι τα διεθνή και εγχώρια celebrities που μας τραγουδούν το Imagine από τις πολυτελείς επαύλεις τους. Και ποιοι είναι αυτοί που δεν μπορούν καν να μείνουν σπίτι; Οι άστεγοι ή οι φοιτητές των εστιών που εκκενώνονται. Ποιοι είναι αυτοί που θα μπορούν να πληρώσουν ένα ενδεχόμενο πρόστιμο με μεγαλύτερη ευκολία και δε θα γονατίσουν από το τίμημα των 150 ευρώ; Οι πιο ευκατάστατοι αφού είναι γνωστό ότι “πρόστιμο” στην πράξη σημαίνει «επιτρέπεται για τους πλούσιους». Ποια χώρα έχει τα λιγότερα συγκριτικά θύματα από τον ιό ; Η Γερμανία η οποία σε αντίθεση με τις φτωχές χώρες του Νότου δεν αναγκάστηκε να διαλύσει το σύστημα δημόσιας υγείας. Ποιοι είναι περισσότερο πιθανό να επιβιώσουν επειδή έχουν πρόσβαση σε καλύτερη περίθαλψη αλλά και τα πανάκριβα τεστ για τον ιό; Οι πλούσιοι καθώς οι υπόλοιποι θα πρέπει να δώσουν μάχη για τις περιορισμένες κλίνες και τα τεστ.
Και κάπως έτσι, ενώ όλοι είμαστε ίσοι απέναντι στον θάνατο, κάποιοι είναι πιο ίσιοι από τους άλλους. Και το μόνο σίγουρο είναι ότι η οικονομική κρίση που θα ακολουθήσει θα πλήξει τους πιο φτωχούς αφού στον καπιταλισμό οι πλούσιοι παραμένουν πάντα θωρακισμένοι.
