Vasilis ThanopoulosΑν ήσουν ένα queer παιδί στη δεκαετία του ’90 και σου άρεσε η λογοτεχνία οι επιλογές σου ήταν συγκεκριμένες: ή θα διάβαζες πλήθος ετεροκανονικών ιστοριών ψάχνοντας απεγνωσμένα χαρακτήρες για να ταυτίσεις την (queer) ψυχούλα σου ή θα έπρεπε να γνωρίζεις κάποια ξένη γλώσσα, ώστε να προσεγγίσεις τον λογοτεχνικό κόσμο «άλλων» χωρών. Τα πράγματα, ωστόσο, στις μέρες μας φαίνεται να είναι πιο αισιόδοξα, μιας και πλήθος εκδοτικών οίκων φαίνεται να αναγνωρίζουν, επιτέλους, ένα κοινό που διψά για ΛΟΑΤΚΙ+ ιστορίες γραμμένες στα ελληνικά. Αλλά, ας δούμε πιο συγκεκριμένα.
Mια σημαντική σημείωση πριν βυθιστούμε στον σύγχρονο κόσμου του «queer βιβλίου» στην Ελλάδα: ΛΟΑΤΚΙ+, συγγραφείς, ποιητές κ.α. ανέκαθεν υπήρχαν και υπάρχουν στη χώρα μας. Αρκετά, μάλιστα, δημιουργήματά τους ήταν (και παραμένουν) προσβάσιμα στον κόσμο. Το πρόβλημα, ωστόσο, είχε να κάνει με την παράλειψη ή τη συχνά αποσιώπηση του queer κομματιού τους. Έχοντας συνειδητοποιήσει αυτό έχει ενδιαφέρον να δούμε το τι αντιλαμβάνονται ως queer λογοτεχνία, οι εκδοτικοί οίκοι στη χώρα μας.
«Ενώ το queerness χρησιμοποιείται συχνά για να αναφερθεί σε όλα τα άτομα που ανήκουν σε σεξουαλικές ή έμφυλες μειονότητες, σε μια ανοιχτή αναζήτηση ταυτότητας, μπορεί επίσης να κατανοηθεί ως ένα πλαίσιο “μη κανονικότητας” που αμφισβητεί τις κοινωνικές κατηγορίες και νόρμες», αναφέρει ο Φιλήμονας Πατσάκης, Υπεύθυνος Εκδοτικού Σχεδιασμού στις Εκδόσεις Διόπτρα. «Επομένως, έχουμε λογοτεχνικά κείμενα ανοικτά, τα οποία δεν εμπίπτουν στα παγιωμένα δίπολα ταυτοτήτων, που μέχρι και πρόσφατα δέσποζαν στον Κανόνα. Λογοτεχνία που χαρακτηρίζεται από μια ρευστότητα, τόσο στο κομμάτι της πραγμάτευσης των έμφυλων και σεξουαλικών ζητημάτων, όσο και στους κειμενικούς της τρόπους. Πάντα η λογοτεχνία αφουγκραζόταν τις κοινωνικές αναζητήσεις, ένα κομμάτι της αναγνωρίζει γρήγορα τις συνθήκες που ρηγματώνουν το υπάρχον, έτσι και τώρα η queer λογοτεχνία μας δίνει μια πολύ σύγχρονη οπτική της».
Για βίωμα κάνει λόγο ο Νικόλας Κουτσοδόντης, ποιητής και συνεργάτης των εκδόσεων Θράκα. «Είναι η αίσθηση που μας συνοδεύει από μικράκια του ότι είμαστε εκτός αφηγήματος, εκτός πλαισίου, εκτός κανόνα. Όταν το 2022 κάναμε το ανοιχτό κάλεσμα αποστολής ποιημάτων για την πρώτη έντυπη Ανθολογία Κουήρ Ποίησης το τοποθετήσαμε ως το ανοίκειο, το αλλόκοτο, αυτό που αντιμετωπίζεται ως παράξενο, ανώμαλο. Το queer δεν μπορεί να οριοθετηθεί, να πλαισιωθεί, καθώς από τη φύση του εκφεύγει των ορισμών, είναι συμπεριληπτικό, μπορεί να ενέχει οτιδήποτε έχει απορριφθεί, οτιδήποτε περισσεύει μιας κανονικότητας, εκτός, φυσικά, από κακοποιητικές, παραβιαστικές συμπεριφορές. Το κουήρ έχει γερές ιστορικές ρίζες στο γυναικείο και φεμινιστικό κίνημα, εξού και ένας κουήρ λόγος δεν μπορεί ποτέ να βραχυκυκλώνει τον αντισεξισμό, την άρνηση της πατριαρχικής εξουσίας. Το queer τελικά είναι πολιτική, είναι η γλώσσα που αναιρεί και ξεβολεύει. Με αφορμή ένα πρόσφατο χλευαστικό άρθρο για την queer λογοτεχνική ανάλυση που φιλοξενήθηκε στο περιοδικό Νέο Πλανόδιον, ανέφερα μια φράση που νομίζω συνοψίζει την στάση μου, “Queer για μένα σημαίνει ότι είμαι επικίνδυνος, δεν με δολώνετε με χάδια ανοχής”. Ας είμαστε, λοιπόν, επικίνδυνοι/ες/α».
Ο Θάνος Βέσσης, ιδιοκτήτης του Πολύχρωμου Πλανήτη αναφέρεται «στην προώθηση της κουλτούρας που έχει δώσει στην ανθρωπότητα σπουδαία έργα σκέψης, δημιουργίας και λογοτεχνίας από κουήρ δημιουργούς και που –τουλάχιστον στο παρελθόν– δεν είχε τις ίδιες ευκαιρίες προώθησης στη χώρα μας. Αυτή άλλωστε θεωρήσαμε μαζί με τη Μαρίνα Γαλανού ότι ήταν η ανάγκη να υπάρξει στην Ελλάδα ένας εκδοτικός οίκος και βιβλιοπωλείο με αυτήν την θεματική». Φυσικά να αναφέρουμε και εμείς ότι ο Πολύχρωμος Πλανήτης είναι ο πρώτος εκδοτικός οίκος και βιβλιοπωλείο που εξειδικεύεται στην λογοτεχνία με κυρίως ΛΟΑΤΚΙ θεματική και στόχο την προαγωγή της queer λογοτεχνίας από το 2004, με εκδότρια την αείμνηστη Μαρίνα Γαλανού.
Η Ολιάνα Φαλδαμή είναι Διευθύνουσα Σύμβουλος στις εκδόσεις Κλειδάριθμος. «Για εμάς queer λογοτεχνία είναι εκείνη που ανοίγει την αγκαλιά της και συμπεριλαμβάνει φωνές που για χρόνια έμεναν σιωπηλές, καθώς και φωνές που έρχονται σε αντίθεση με αυτό που έως τώρα θεωρούνταν κανονικότητα», αναφέρει και συνεχίζει: «ως όρος είναι στενά συνδεδεμένος με ιστορίες που γράφονται από ή μιλάνε για άτομα με μη ετεροκανονική ταυτότητα, όμως θεωρούμε ότι επεκτείνεται και πέρα από αυτά τα όρια, ενσωματώνοντας κάθε είδους διαφορετικότητα».
Στρέφοντας το βλέμμα στον υπόλοιπο κόσμο δεν γίνεται να μην διαπιστώσουμε ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ ιστορίες πρωταγωνιστούν εδώ και χρόνια σχεδόν σε όλα τα καλλιτεχνικά πεδία και κυρίως σε αυτό της λογοτεχνίας. Μπορούμε να πούμε, ωστόσο, κάτι αντίστοιχο και για την Ελλάδα; «Πράγματι παρατηρούμε αύξηση των έργων που αναφέρονται στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και στην ελληνική αγορά, αλλά με πιο διστακτικά βήματα», μας εξηγεί η Ολιάνα. «Ωστόσο, ακόμη κι έτσι, είναι φανερό ότι η ελληνική κοινωνία αρχίζει να ανοίγεται. Τα social media και οι online πλατφόρμες έχουν βοηθήσει στη διαθεσιμότητα περιεχομένου που αναφέρεται στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, και μαζί με τα βιβλία προάγουν την ισότητα, τη συμπερίληψη, την ποικιλομορφία και την ορατότητα».
«Η Ελληνική αγορά λειτουργεί κατ’ αναλογία της παγκόσμιας», είναι το σχόλιο του Φιλήμονα. «Συνεπώς τα αντανακλαστικά της, είτε σε πρώτο είτε σε δεύτερο χρόνο, αφουγκράστηκαν τις ανάγκες του κοινού και τελικά ανταποκρίθηκαν σε αυτές. Από τη στιγμή που η λογοτεχνία είναι σε έναν βαθμό καθρέφτης των κοινωνιών εντός των οποίων γράφεται και διαβάζεται, δεν μπορεί να μην αφουγκράζεται τις αλλαγές που συντελούνται εντός της. Η αύξηση, λοιπόν, είναι μέρος αυτής της κίνησης, και ένα μέρος της οφείλεται στο ότι πλέον μεγαλύτερη μερίδα τόσο των συγγραφέων όσο και του κοινού, είτε αυτοπροσδιορίζεται ως ΛΟΑΤΚΙ+ είτε όχι, έχει τεντωμένες τις κεραίες της απέναντι σε ζητήματα δικαιωμάτων. Επίσης η ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων έχει αυξηθεί, και ενδεχομένως απενοχοποιηθεί ως αναγνωστικό μοτίβο. Θεματικές που στο παρελθόν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αποτρεπτικά ως προς την κυκλοφορία ενός βιβλίου, πλέον είναι θεμιτό να εμπερικλείονται στο εκδοτικό πρόγραμμα, προκειμένου αυτό να είναι συμπεριληπτικό. Μόνο ως μια θετική μετατόπιση θα μπορούσε κανείς να το εκλάβει αυτό».
Σε ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον που ωστόσο δεν είναι ίδιο με αυτό του εξωτερικού, αναφέρεται και ο Θάνος. «Πράγματι, διεθνώς, η παραγωγή queer λογοτεχνίας εμφανίζει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον. Και η χώρα μας το ακολουθεί αυτό. Δεν θα έλεγα όμως ότι τούτο συμβαίνει με τους ίδιους ρυθμούς και την ίδια ζέση που συμβαίνει σε άλλες χώρες. Στη δική μου αντίληψη αυτό είναι εύκολα κατανοητό: όσο προχωρούν οι κοινωνίες μας αυξάνεται το ενδιαφέρον και ο ΛΟΑΤΚΙ κόσμος μπορεί να εκφράζεται πιο ελεύθερα, πιο ανοικτά ∙ αυτό όμως δεν συμβαίνει με τους ίδιους ρυθμούς που συμβαίνει σε άλλες χώρες. Υπάρχει, δηλαδή, μία αναλογία».
Και για τον Νικόλα το αυξανόμενο ενδιαφέρον στις ΛΟΑΤΚΙ+ ιστορίες είναι αναπόφευκτο. «Πάντα οι άνθρωποι έψαχναν στην λογοτεχνία να βρουν τον εαυτό τους, να αναγνωρίσουν εμπειρίες, να βρουν συνοδοιπόρους, να πάρουν θάρρος για τον δικό τους δύσκολο δρόμο. Στις μέρες μας, ύστερα από δεκαετίες αγώνων για ορατότητα, ισοτιμία, αξιοπρέπεια και σεβασμό, και στις συνθήκες αυτές που η τεχνολογική εξέλιξη, η οικονομία, οι παραγωγικές σχέσεις έχουν εκφραστεί μέσα στην κοινωνία με μεγαλύτερη περιπλοκότητα, συνθετότητα και στις ίδιες τις κοινωνικές της δομές ακόμα, με το σπάσιμο, ας πούμε, της παραδοσιακής πυρηνικής οικογένειας και την αναγνώριση της ομογονεικότητας από το κράτος, έχουμε πια σημειώσει επιτυχίες και βλέπουμε τις διεκδικήσεις και τα όνειρα άλλων γενεών να πραγματοποιούνται». Για εκείνον, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα έχουν σήμερα την δυνατότητα να απαιτήσουν περισσότερη αντιπροσώπευση στην λογοτεχνία. «Αυτό, αναπόδραστα, θα συνέβαινε και στα ελληνικά γράμματα, παρά την ύπουλη προσπάθεια κάποιων να το πολεμήσουν μειώνοντας την λογοτεχνική του αξία, προτάσσοντας τη δική τους εμπειρία μονάχα ως οικουμενική και άξια λόγου. Τα τελευταία χρόνια όμως απαιτήσαμε και κατακτήσαμε χώρο, ενώ το αναγνωστικό κοινό δείχνει πως θέλει να ακούσει κι άλλο τις ιστορίες μας, τα ποιήματα μας, τον κριτικό μας λόγο».
Κάνοντας μια γρήγορη έρευνα στους διαθέσιμους τίτλοuς που υπάρχουν στην ελληνική αγορά, διαπιστώνουμε ότι όταν μιλάμε για queer λογοτεχνία στην Ελλάδα μιλάμε κυρίως για μεταφρασμένη (χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αξιοσημείωτες ελληνικές queer εκδόσεις, όπως πχ το Ελαττωματικό αγόρι τ@ Sam Albatros. «Σε σημαντικό βαθμό είναι μεταφρασμένη», μας εξηγεί ο Νικόλας που είναι και ποιητής. «Στην πεζογραφία από πάντα μεταφράζονταν σημαντικά ομοερωτικά έργα και κάποιες φορές αυτό ήταν άθλος, όπως με την “Αμερικάνικη ομοφυλόφιλη ποίηση” του Ανδρέα Αγγελάκη (Οδυσσέας, 1982) ή το προκλητικό μυθιστόρημα “Το σαρκοβόρο αρνί” του Αγκοστίν Γκόμεζ Άρκος (Οδυσσέας, 1981). Τα τελευταία χρόνια έχουν πληθύνει, φυσικά, οι μεταφράσεις, κάποιες από αυτές όμως δέχονται επιθέσεις (Αννύ Ερνώ, Εντουάρ Λουί, κτλ) ως “πολύ γυναικεία” ή πολύ “ημερολογιακή” γραφή, ενώ τους αμφισβητείται η αυθεντικότητα του βιώματός τους. Στην ελληνική ποίηση άνθιση έχουν οι underground εκδόσεις σε fanzin, ομάδων όπως το Queer ink και η Μπαταρία, αλλά και εκδόσεις όπως του περιοδικού Τεφλόν, αλλά πλέον όλο και περισσότερα πλάσματα ανοιχτά προτάσσουν το queerness τους και στις mainstream εκδόσεις. Σε αυτό το πλαίσιο κι εμείς, οι εκδόσεις Θράκα, προσπαθούμε να δώσουμε άπλετο χώρο στις φωνές της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας, τον χώρο που ακόμα τους αρνούνται κάποιοι και κάποιες. Θα πρέπει να πω πως, ίσως, η αυξητική τάση στην queer ποίηση τα τελευταία χρόνια δεν είναι άσχετη με το ρεύμα που υπάρχει στις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία, και περιπτώσεις όπως του Όσιαν Βουόνγκ, του Άντριου Μακμίλαν, κτλ. Η θηλυκότητα ως συνθήκη, η μετανάστευση και η ξενικότητα, το τρανς βίωμα, κτλ είναι πράγματα που κι εμείς επεξεργαζόμαστε, με τον ολόδικο μας τρόπο, βγαλμένο από την ελληνική πραγματικότητα και κουλτούρα».
«Η πλειοψηφία των λογοτεχνικών έργων queer θεματολογίας που κυκλοφορεί στη χώρα μας είναι μεταφρασμένα», συμφωνεί και ο Θάνος. «Η παραγωγή που αφορά Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς είναι πολύ μικρότερη. Ωστόσο, στον Πολύχρωμο Πλανήτη, ακριβώς επειδή είμαστε ΛΟΑΤΚΙ εκδοτικός οίκος, έχουμε φροντίσει τα περισσότερα να είναι Ελλήνων και Ελληνίδων δημιουργών».
Αντίστοιχες και οι απόψεις του Φιλήμονα αλλά και της Ολιάνας που αναγνωρίζουν ότι το μεταφρασμένο βιβλίο κρατά τα σκήπτρα στο κουήρ εκδοτικό πεδίο στην Ελλάδα. «Ειδικά στον χώρο του μυθιστορήματος», τονίζει ο Φιλήμονας. «Παρατηρούμε βέβαια και εδώ μια αύξηση των συγγραφικών αναζητήσεων και θεματικών που είναι ενθαρρυντική. Στην ποίηση μπορεί να βρει κανείς μια καλύτερη αντιστοιχία, ίσως μάλιστα και εκεί να υπερτερούν αριθμητικά τα ελληνόφωνα έργα». Η Ολιάνα, ωστόσο, διαπιστώνει ότι «το τελευταίο διάστημα βλέπουμε όλο και περισσότερ@ Έλλην@ queer συγγραφείς. Παρακολουθούμε με μεγάλο ενδιαφέρον τα εγχειρήματά τους στον εκδοτικό χώρο και παραμένουμε αισιόδοξοι ότι η queer ελληνική εκδοτική παραγωγή θα συνεχίσει να αυξάνεται».
Αναπόφευκτα η κουβέντα πηγαίνει και στην «ευθύνη» των εκδοτικών και στις ευκαιρίες που -πραγματικά- δίνουν στα κουήρ έργα και στ@ συγγραφείς τους στη χώρα μας. «Αδιαμφισβήτητα οι ευκαιρίες είναι περισσότερες, καθώς μέχρι και στο πολύ πρόσφατο παρελθόν ήταν από ελάχιστες ως και μηδενικές», αναφέρει ο Φιλήμονας τονίζοντας ωστόσο ότι «το αν οι ίδιοι οι συγγραφείς που αυτοπροσδιορίζονται ανοικτά ως ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα θεωρούν ότι έχουν ίσες ευκαιρίες, θα ήταν ενδεχομένως πιο γόνιμο να το απαντήσουν εκείνοι/ες. Το μόνο που μπορούμε να απαντήσουμε με σιγουριά, είναι πως οι ΛΟΑΤΚΙ+ θεματικές ενσωματώνονται σε ένα μεγαλύτερο ποσοστό της σύγχρονης μυθιστορηματικής παραγωγής είτε ως κεντρικές θεματικές, είτε ως υποπλοκές. Όλα αυτά συνδέονται με αλλαγές που έχουν συντελεστεί τόσο στην κοινωνική σφαίρα, όσο και στη σφαίρα της αγοράς, οι οποίες άλλωστε είναι, όπως αναφέραμε και παραπάνω, δύο καταστατικά συγκοινωνούντα δοχεία».
Στις κοινωνικές αλλαγές που συντελούνται στην Ελλάδα και που συνδέονται άμεσα και με το λογοτεχνικό ενδιαφέρον αναφέρεται και η Ολιάνα: «Μπορεί να έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε ακόμη, όμως είναι σημαντικό ότι έχουμε κάνει την αρχή. Σκεφτείτε μόνο ότι η ψήφιση του νομοσχεδίου για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και την τεκνοθεσία ολοκληρώθηκε μόλις πριν λίγες εβδομάδες. Παραμένουμε αισιόδοξοι ότι το περιβάλλον αλλάζει, ότι θα συνεχίσουμε να προοδεύσουμε και ότι θα καταφέρουμε να διανύσουμε αυτόν τον μακρύ δρόμο, για να αποτελέσουμε μια πραγματικά συμπεριληπτική και ανοιχτή για όλ@ κοινωνία».
Σε αυτό φαίνεται να συμφωνεί και ο Θάνος, ο οποίος μας λέει ότι «υπάρχουν, πλέον περισσότερες ευκαιρίες, σίγουρα πολύ περισσότερες από το παρελθόν. Όπως σας περιέγραψα και προηγουμένως υπάρχει αναλογία με τις γενικότερες εξελίξεις στην κοινωνία».
Ενδιαφέρον έχει και η απάντηση του Νικόλα, ο οποίος αν και συμφωνεί κι αυτός με τις περισσότερες ευκαιρίες που έχουν σήμερα οι queer καλλιτέχνες, κάνει μια αναδρομή στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. «Οι ελάχιστοι εκδοτικοί που έκαναν θαρραλέες εκδόσεις παλιά, επηρεασμένοι σε έναν βαθμό από τον Γαλλικό Μάη του 1968 (και τη σεξουαλική του ελευθεριότητα) ή ακόμα και από τους αγώνες του Gay Liberation Front στις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’70 (Οδυσσέας, Οδός Πανός, Εξάντας, το αμάξι, Μπιλιέτο, κτλ) έπαιρναν ένα σημαντικό ρίσκο, που σήμερα μοιάζει αισθητά μικρότερο. Μόλις το 1977 εμφανίστηκε η πρώτη οργάνωση για τα ΛΟΑΤΚΙΑ+ δικαιώματα στην χώρα, η ΑΚΟΕ (Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας), φυσικά με πρωτεργάτριες τις τρανς σεξεργάτριες, λόγω ενός ομοφοβικού νομοσχεδίου της Νέας Δημοκρατίας κατά των αφροδίσιων νοσημάτων, που στοχοποιούσε τους γκέι, μέχρις σημείου να προτείνουν στην Απογευματινή να ανοίξουν τα νησιά για εξορίες. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ήταν εξαιρετικά δύσκολο να υπογράψεις το έργο σου ανοιχτά ως γκέι ποιητής (στις λεσβίες ποιήτριες τα πράγματα ήταν ακόμα χειρότερα, λόγω και της υπονόμευσης της λογοτεχνικής τους αξίας βάσει φύλου). Οι ελάχιστες φωτεινές –αντρικές πάντα- εξαιρέσεις (ο μεγάλος Λαπαθιώτης, λιγότερο γνωστοί ποιητές όπως ο Λαμπρολέσβιος στον μεσοπόλεμο, και αργότερα οι σπουδαίοι μας Χριστιανόπουλος, Ασλάνογλου, Ιωάννου και μετά Θεοδωρακόπουλος, Αγγελάκης, κτλ) είναι και περιπτώσεις κουήρ επιβίωσης μέσα στον εξαιρετικά εχθρικό κόσμο στον οποίο παρήγαγαν τα έργα τους».
Τόσο ο Πολύχρωμος Πλανήτης όσο και οι εκδόσεις Θράκα, Διόπτρα και Κλειδάριθμος έχουν προχωρήσει και συνεχίζουν την έκδοση queer τίτλων στα ελληνικά, απατώντας έτσι στην ανάγκη για έναν πιο συμπεριληπτικό λογοτεχνικό (κι όχι μόνο) κόσμο. «Αυτός ήταν ένας εκ των λόγων που δημιουργήθηκε ο Πολύχρωμος Πλανήτης σε χρόνους που τα πράγματα ήταν πολύ πιο δύσκολα από σήμερα και ελπίζω να δώσουμε στο μέλλον πολλά περισσότερα», τονίζει ο Θάνος.
«Ο κόσμος του Βιβλίου ανταποκρίνεται στις ίδιες τις κοινωνικές συνθήκες και την πραγματικότητα που αντικειμενικά υπάρχει γύρω του. Κι αν ακόμα πεισματικά εμμένει στις βεβαιώσεις του, τα στερεότυπα και τους αποκλεισμούς του, αυτή είναι η δουλειά των queer λογοτεχνών, να ανοίξει δρόμους ώστε να συμπεριληφθούν όλες εκείνες οι φωνές που μέχρι χτες πνίγονταν κάτω από την επιβολή του “κανονικού» και του “φυσιολογικού”, σε έναν κόσμο στον οποίο δεν χωρούσαν και δεν τους επιτρεπόνταν να είναι τα εαυτά τους», συμπληρώνει ο Νίκος.
Για μια συμπεριληπτική λογοτεχνία μάς μιλά και ο Φιλήμονας. «Στις καλύτερες της στιγμές είναι ανατρεπτική και αφουγκράζεται διαφυγές από το υπάρχον. Δεν μπορεί να στηρίζεται σε βεβαιότητες και οφείλει να είναι ένας ανοιχτός διάλογος. Ακουμπάει τις ανησυχίες των νέων, μιλάει τη γλώσσα του μέλλοντος και μας βοηθάει να απαντήσουμε στα ερωτήματα που θέτει ένας κόσμος που αλλάζει ραγδαία».
«Θεωρούμε ότι η συμπεριληπτικότητα αποτελεί καθήκον μας ως εκδότες, καθώς μέσα από τα βιβλία γνωρίζουμε και κατανοούμε διαφορετικούς κόσμους και ανθρώπους, και μέσα από την αναγνωστική εμπειρία βρίσκουμε τις λέξεις, τις φράσεις και τα εφόδια για να διαμορφώσουμε τη δική μας ταυτότητα. Η ουσιαστική ένταξη της διαφορετικότητας στον χώρο του βιβλίου είναι ευθύνη δική μας, των εκδοτών», προσθέτει η Ολιάνα.
Για το τέλος
Λίγο πριν κλείσουμε αυτό το αφιέρωμα, καλέσαμε τα άτομα που συμμετείχαν να μοιραστούν μαζί μας κάποιους από τους queer τίτλους που κυκλοφορούν από τους εκδοτικούς που εκπροσωπούν (τα παραδείγματα εξάλλου είναι πάντα χρήσιμα).
Θάνος Βέσσης (Πολύχρωμος Πλανήτης)
Όλα τα βιβλία που έχει εκδώσει ο Πολύχρωμος Πλανήτης, 42 στον αριθμό, έχουν queer θεματολογία. Ξεκινήσαμε το 2004 που ιδρύθηκε ο Πολύχρωμος Πλανήτης, θέλοντας να δώσουμε ένα στίγμα στον εκδοτικό χώρο με δύο βιβλία μιας ιστορικής μορφής του ΛΟΑΤΚΙ χώρου, του Λουκά Θεοδωρακόπουλου, τον «Καιάδα, το χρονικό μιας πολιορκίας» που αναφέρεται στην αντιμετώπιση των ΛΟΑΤΚΙ από τη χούντα των συνταγματαρχών και του «Αμφί και Απελευθέρωση» που αποτελεί καταγραφή της ιστορίας του ΑΚΟΕ της πρώτης ΛΟΑΤΚΙ οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ιστορικού περιοδικού «Αμφί». Στη συνέχεια ένα λογοτεχνικό χρονικό του συγγραφέα και σκηνοθέτη Τάκη Σπετσιώτη με τίτλο «Ταχτσής, δεν ντρέπομαι» που με επίκεντρο τη ζωή του Κώστα Ταχτσή αποτελεί ένα ανάγλυφο της εποχής, επανεκδώσαμε το «Πόσο πάει» της Μπέττυ Βακαλίδου που αποτελεί ένα ντοκουμέντο για την τρανς κοινότητα. Μυθιστορήματα του Ιωσήφ Αλυγιζάκη όπως το «Τρεις λευκές σελίδες», «Σε ψάχνω στο χρόνο», «Τα κίτρινα αποσιωπητικά» και «κάτι πολύ προσωπικό», δύο βιβλία του Χρήστου Ρούσου, το «Αίγλης και κρίσης γωνία» της Τζένης Χειλουδάκη, το εξαιρετικό «Άρρωστος σε ταξίδι» του συγγραφέα και σκηνοθέτη Παναγιώτη Ευαγγελίδη, δύο ποιητικές συλλογές της Ρούλας Σκούταρη και πολλά ακόμη, ενώ το τελευταία βιβλίο που βγάλαμε έχει τίτλο «636 για την Αθανασία», του Γιάννη Αδαμίδη.
Νικόλας Κουτσοδόντης (Θράκα)
Τα πρώτα ομοερωτικά ποιητικά βιβλία που εξέδωσε η Θράκα ήταν τα «Εφήμερα ζώα» της Βασιλείας Οικονόμου το 2018 και το «Μερικές φορές η λύκαινα» της Μαρουσώς Αθανασίου το 2019. Έπειτα το πρώτο συνειδητά κουήρ βιβλίο που εξέδωσε η Θράκα ήταν το δικό μου το 2021, το οποίο λέγεται «Μόνο κανέναν μη μου φέρεις σπίτι» και μάλιστα φέτος έχω την χαρά να εκδίδω και την τρίτη μου κουήρ συλλογή στον εκδοτικό, με το όνομα «Ίσως φύγεις στο εξωτερικό», η οποία θα κυκλοφορήσει τον Μάιο. Συνεχίζοντας, θα ήθελα να πω ότι η περσινή χρονιά ήταν ιδιαίτερα πλούσια για μας από άποψης κουήρ εκδόσεων, καθώς βγήκε το «Μακάρι να το είχα κάνει νωρίτερα» της Νόα Τίνσελ (Βάγια Κάλφα) και το «Ο γοργόνος και άλλα πλάσματα» του Σπύρου Χαιρέτη. Είχε προηγηθεί βέβαια και το κουήρ φεμινιστικό βιβλίο της Γεωργίας Διάκου, «Αυτά που φαίνονται στο φως μου μοιάζουν οικεία» το 2022 και φέτος κυκλοφόρησε την νουβέλα της, «Λαβίνια Σουλτς», η οποία έχει ήδη αρχίσει να βρίσκει το κοινό της. Τέλος, εξαιρετικά σημαντική για εμάς ήταν και η πρώτη έντυπη Ανθολογία Ελληνικής Κουήρ Ποίησης το 2023.
Φιλήμονας Πατσάκης (Διόπτρα)
Το τραγούδι του Αχιλλέα – Madeline Miller: Ο ήρωας γνωρίζει ότι για να κατακτήσει την αθανασία το τίμημα θα είναι βαρύ, αλλά πιστεύει ότι ένα τραγούδι μπορεί να ξεγελάσει ακόμα και τους θεούς. Η μεγαλύτερη ιστορία αγάπης έχει μόλις ξεκινήσει. Οι Προφήτες του Robert Jones Jr: Ένας έρωτας δύο σκλάβων σε μια φυτεία στον Αμερικάνικο νότο. το βιβλίο αποκαλύπτει την κληρονομιά της οδύνης και των βασάνων, αλλά ταυτόχρονα δονείται από ομορφιά, αλήθεια και την τεράστια, ηρωική δύναμη της αγάπης. Οι Αλήτες της Eloghosa Osunde: Kουήρ, ακτιβιστικό, εναλλακτικό – ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα με ανθρώπους που κινούνται στο Λάγος της Νιγηρίας. Στο τέλος πεθαίνουν και οι δύο – Adam Silvera: Πόσο η τεχνολογία έχει επηρεάσει τον τρόπο που ζούμε και έχει αλλοιώσει τις ανθρώπινες σχέσεις; Ένα δυστοπικό POV μυθιστόρημα και ταυτόχρονα συγκινητικό για δύο ανθρώπους των οποίων η ζωή απρόσμενα φτάνει στο τέλος της. Ηeartstopper – Alice Oseman: Αυτή η νεανική σειρά graphic novel με νέους και πολύχρωμους χαρακτήρες, οι οποίοι εκφράζουν με υπερηφάνεια τις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητές τους και ανακαλύπτουν τι σημαίνει θάρρος, δύναμη, αγάπη και ευτυχία!
Ολιάνα Φαλδαμή (Κλειδάριθμος)
Ασυμβίβαστοι του Mario Desiati: Ένα μυθιστόρημα για το αίσθημα του ανήκειν, την αυτοεκτίμηση, τις ακλόνητες φιλίες και τις άπειρες μορφές που μπορεί να λάβει η ερωτική επιθυμία όταν αφήνεται να εκδηλωθεί. Άλμπατρος της Ann Cleeves: Ο ντετέκτιβ Μάθιου Βεν επιστρέφει στο Ντέβον, παρότι είχε διαρρήξει τους δεσμούς με την οικογένειά του, για να θρηνήσει τον πατέρα του, αλλά και για να αναλάβει την πρώτη του μεγάλη υπόθεση στην περιοχή. Κόκκινη βασίλισσα του Juan Gómez-Jurado: Ένα ισπανικό αστυνομικό μυθιστόρημα, με ηρωίδα την καταθλιπτική Αντόνια Σκοτ και τον γκέι αστυνομικό Γκουτιέρεζ. H Κυνηγός του Χίτλερ της Kate Quinn: Ένα ιστορικό μυθιστόρημα με καταιγιστική δράση τοποθετημένο στον απόηχο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, που περιγράφει την ιστορία αγάπης δύο γυναικών. Αλτρουιστές του Andrew Ridker: Ένα μυθιστόρημα που ισορροπεί ανάμεσα στη σάτιρα και την τρυφερότητα. Ο αέρας που αναπνέεις της Frances de Pontes Peebles: Η ιστορία δύο κοριτσιών που δένονται μέσω της μουσικής και ανακαλύπτουν τον κόσμο, αλλά και τη ρευστότητα της σεξουαλικής φύσης στη Βραζιλία του ’30.
