Οφήλιος
Η μη κερδοσκοπική οργάνωση SAGE, σε συνεργασία με την Watermark Retirement Communities, δημιούργησαν το project “Not Another Second.”
Πρόκειται για μια οπτικοακουστική έκθεση, που έχει στόχο να προσφέρει μια ματιά στις ζωές δώδεκα ΛΟΑΤΚΙ+ ηλικιωμένων, μέσα από μια σειρά πορτραίτων, τα οποία μοιράζονται προσωπικές εμπειρίες από την εποχή που το να ζήσουν μια ελεύθερη και αυθεντική ζωή θεωρούνταν έγκλημα.
Κάθε κινούμενο πορτραίτο συνοδεύεται από τον αριθμό «χαμένων» χρόνων, δηλαδή εκείνων που ήταν κλεισμένα στην ντουλάπα. Τα πορτραίτα προβάλλονται από τις 19 του Γενάρη μέχρι τον Μάρτιο του 2021 και για να μας δώσουν μια ιδέα από την έκθεση, οι δημιουργοί έφτιαξαν ένα 14λεπτο βίντεο με τα πρόσωπα να πρωταγωνιστούν.
Οι κουήρ ηλικιωμένοι είναι οι άνθρωποι στους οποίους χρωστάμε ένα μεγάλο κομμάτι της ελευθερίας μας. Τα πράγματα δεν είναι ιδανικά, η κοινωνία μας ακόμα υποφέρει από στενόμυαλους ανθρώπους, που αρνιούνται να κοιτάξουν πέρα από τη φούσκα τους. Αλλά, είμαστε σε έναν καλό δρόμο. Μέσα από τους αγώνες μας, τις μάχες που δίνουμε καθημερινά, ενωμένοι ή χωριστά, το καθένα μας βάζει ένα λιθαράκι στο να δημιουργηθεί μια κοινωνία, όπου όλες/οι/@ θα μπορούμε να αναπνέουμε ελεύθερα. Ωστόσο, οι πρώτες/οι που το έκαναν αυτό, κατά τον 20ο αιώνα, αυτήν τη στιγμή έχουν φτάσει τα 70, τα 80, τα 90, και δώδεκα από αυτά τα άτομα έχουμε την τιμή να μπορούμε να ακούσουμε και να παρατηρήσουμε.
Άραγε, τι έχει αλλάξει από τότε που μάχονταν εκείνες/οι, μέχρι τη σημερινή εποχή, όπου δίνουμε εμείς τη μάχη;
Ξέρω, έχουμε κουραστεί να ακούμε φράσεις: «Ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος άνδρας στο κόμμα της Ν.Δ.» ή «Η πρώτη Μαύρη αντιπρόεδρος των Η.Π.Α.» ειδικά το 2021. Όμως, κάποιος πρέπει να είναι η/ο πρώτη/ος, να κάνει την αρχή, όπως είπε ο Paul, 84 ετών, ο οποίος ήταν ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος άνδρας που έβαλε υποψηφιότητα για το Κογκρέσο.
«Δεν ανακοίνωσα δημόσια ότι ήμουν γκέι, μέχρι που έβαλα υποψηφιότητα για το Κογκρέσο το 1996. Ήμουν ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος που το έκανε αυτό. Λάμβανα μηνύματα από μητέρες, που μου έλεγαν: “Ευχαριστούμε που το έκανες αυτό”. Λάμβανα μηνύματα από νέα παιδιά. Ένα από αυτά μου είπε: “Σε ευχαριστώ που έβαλες υποψηφιότητα, που ήσουν ο εαυτός σου. Ο πατέρας μου σε ξέρει και σε συμπαθεί πολύ. Έκανες τη ζωή μου πολύ ευκολότερη”. Πάντα, όταν το σκέφτομαι, συγκινούμαι: κάποιος πρέπει να είναι ο πρώτος.»
Ωστόσο, δεν είναι εύκολο για όλους.
Ο ίδιος ο Paul, σε άλλο σημείο του βίντεο, λέει, πως έζησε μια χαλαρή ζωή, μετά από αυτήν την ανακοίνωση, επειδή δεν τον πυροβόλησε κανείς, ούτε τον έδειραν. Κάτι το οποίο αποτελεί μία πραγματικότητα για πολλά κουήρ άτομα. Μόνο το στίγμα που έχει αποτυπώσει πάνω σου η κοινωνία είναι δύσκολο καμιά φορά να το βγάλεις. Ο Ronnie, 79, έκανε coming out μόλις εικοσιπέντε χρόνια πριν, δηλαδή στα 54 του, και ακόμη ένιωθε ενοχή. Ένας φίλος του αυτοκτόνησε από την πίεση της κοινωνίας, η οποία αν δεν τον έβλεπε παντρεμένο, τον είχε αυτόματα ονομάσει ομοφυλόφιλο, ένα όνομα-φορτίο βαρύ για να το κουβαλήσουν πολλές/οί εκείνη την εποχή. Ο γάμος, βέβαια, φάνταζε και ως η μόνη λύση για να «γιατρευτεί» η ομοφυλοφιλία, όπως πίστευε η μητέρα της Reverend Kennedy, 81 ετών, η οποία αποφάσισε να την παντρέψει στα 14 της.
Ο 78χρονος Richard, δήλωσε πως έκανε coming out στα 60 του, ενώ ο 82χρονος σύζυγός του, Ray, μοιράστηκε με τον κόσμο μια ιστορία, που ακόμα τον βαραίνει.
«Μπήκα στο ναυτικό με την ιδέα να κάνω καριέρα πάνω στον τομέα. Και θυμάμαι πως ήμουν εκεί, 19 χρόνων και ομοφυλόφιλος, και η δουλειά μου ήταν να απολύω άτομα που ήταν γκέι, επειδή δεν ήταν κατάλληλα για υπηρεσία» είπε δακρύζοντας.
Πριν από τον νόμο «Don’t ask, don’t tell» που πέρασε το 1993, υπό την προεδρία του Bill Clinton, οι γκέι και οι λεσβίες απαγορευόταν να υπηρετήσουν στον Αμερικάνικο στρατό. Ένας νόμος που ήρθε για να δώσει το δικαίωμα στα ομοφυλόφιλα άτομα να υπηρετούν, τα ανάγκαζε την ίδια στιγμή να μην είναι ανοιχτές/οί με την σεξουαλικότητά τους, να μη μιλούν γι’ αυτήν, να μη ρωτιούνται από συναδέλφους και να μην απαντούν, καθώς η «ανοιχτή» παρουσία τους θα υπομόνευε την ηθική του στρατού. Με αυτόν τον νόμο ήλπιζαν πως τα ομοφυλόφιλα άτομα δε θα ένιωθαν φόβο και διάκριση, αφού με απλά λόγια θα ήταν «κρυμμένα». Ο νόμος ακυρώθηκε το 2010 υπό την ηγεσία του Barack Obama και έκτοτε τα ομοφυλόφιλα άτομα μπορούν να υπηρετούν και να είναι οι εαυτοί τους. Παρόλα αυτά, η τύχη των τρανς ατόμων που θέλουν να υπηρετήσουν στον στρατό τα τελευταία χρόνια είναι σα μαριονέτα στα χέρια των πολιτικών με τον Donald Trump το 2017, να τους απαγορεύει την στρατιωτική τους θητεία και τον Joe Biden να κάνει άρση αυτής της απαγόρευσης από την πρώτη κιόλας βδομάδα της προεδρίας του το 2021. Ας ελπίσουμε πως τα πράγματα θα μείνουν έτσι.
«Ήταν σαν να ήσουν μέλος μιας μυστικής κοινωνίας. Τα γκέι bars είχαν όνομα πουλιών, έτσι ήξερες πως στο μπαρ που είχε για όνομα κάποιο πουλί, μπορούσες να πας» λέει ο 87χρονος Nick.
Αξίζει να σημειωθεί, όμως, πως δεν έζησαν όλη τη ζωή τους κλεισμένες/οι στην ντουλάπα από την αρχή.
Η 68χρονη Pat αναφέρει πως ήξερε για τη σεξουαλικότητά της από όταν ήταν πέντε και μάλιστα στην εφηβεία της σταμάτησε να φοράει ρούχα που δεν ήθελε πια.
«Η μητέρα μου είχε πει: αν κάποιο απ’ τα παιδιά μου γίνει λεσβία (“dyke”: ένας όρος που χρησιμοποιούταν για να προσβάλει τις λεσβίες), θα το σκοτώσω. Με πήγε σε έναν ψυχίατρο, ο οποίος με ρώτησε: Τι πιστεύεις πως πάει λάθος;» Εκείνη είπε: Απλά δεν είναι νορμάλ. Και εγώ θυμάμαι να κάθομαι εκεί και να λέω: Οκ, είμαι νορμάλ». Είναι σημαντικό να πούμε πως μέχρι το 1973, η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Ένωση (American Psychiatric Association) θεωρούσε την ομοφυλοφιλία ψυχική ασθένεια.
«Το 1970» αναφέρει η 81χρονη Reverend Kennedy, «έγινε η πρώτη πορεία. Όλα πήγαιναν μια χαρά μέχρι που φτάσαμε στον Καθεδρικό ναό του St. Patrick. Βγήκαν σύσσωμοι από την εκκλησία, μας πετούσαν σκουπίδια, μας έβριζαν. Ξεκινήσαμε με 200 άτομα και είχαμε μείνει μονάχα 50. Αλλά, συνεχίσαμε. Από το 1975 ερχόντουσαν άνθρωποι από περιοχές που ανήκαν μέχρι και σε τρεις πολιτείες. Από το 1980 ερχόντουσαν άνθρωποι από όλη την χώρα».
«Είχα την κόρη μου, την Τζοάννα, αγκαλιά στο στήθος μου, όταν μας συνέλαβαν στη Γουάσινγκτον. Ήμασταν ακτιβίστριες!» αναφέρει η 78χρονη Ellie.
«Αυτό είμαι εγώ»
Πολλά από τα ηλικιωμένα άτομα που μίλησαν, βρήκαν την αγάπη της ζωής τους και κατάφεραν να παντρευτούν, όταν η χώρα βέβαια τους το επέτρεψε. Κάποια άλλα δε βρήκαν τον άνθρωπό τους ποτέ. Κανένα, όμως, δεν είπε πως μετάνιωσε που επέλεξε να μιλήσει δημόσια για αυτό που είναι. Κάποια το έκαναν απ’ την αρχή, και κάποια έπρεπε να φτάσουν στην ηλικία των 60 ετών για να το κάνουν. Το καθένα με τον δικό του χρόνο κι όμως όλα παραδέχτηκαν πόσο απελευθερωτικό και όμορφο είναι να ζει κανείς τη ζωή αληθινά.
«Όταν περπάτησα πάνω στη σκηνή και έπιασα στα χέρια μου το απολυτήριο του λυκείου, πήγα στις τουαλέτες και όταν είχα βγει, το φόρεμα μου έλειπε. Στη θέση του ήταν ένα κουστούμι. Είπα: Αυτό είμαι εγώ» – 68χρονη Pat.
«Έκανα δύο φορές coming out. Πρώτα σαν γκέι άνδρας και μετά σαν την Pearl. Πήγαινα μόνη μου στο Fire Island και έκανα drag, μα πριν πάω πίσω στην πόλη μου άλλαζα ρούχα. Μια μέρα, απλά δεν έβγαλα ποτέ το φόρεμα» – 69χρονη Pearl.
«Ας μην σπαταλήσουμε ούτε δευτερόλεπτο. Ο χρόνος είναι σημαντικός. Ζεις μονάχα μια φορά» – 82χρονος Ray.
«Θα πρότεινα να λέτε 10 φορές τη μέρα “Αυτό είμαι εγώ. Και είναι οκ. Και μου αρέσω» – 78χρονη Ellie.
Ο κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του χρόνο και το ταξίδι αυτό-αποδοχής είναι μακρύ. Πριν βρούμε τη δύναμη να είμαστε ανοιχτές/οί με την σεξουαλικότητά μας στην κοινωνία, όσες/οι δεν έχουμε ακόμη αυτήν τη δύναμη, μπορούμε να πάρουμε ένα μάθημα από τους ανθρώπους που πριν από εμάς ζούσαν ό,τι ζούμε εμείς. Χάρη σε εκείνες/ους η κοινωνία είναι λίγο πιο ανεκτική στη διαφορετικότητα, και ίσως το να βρούμε τη δύναμη να είμαστε ανοιχτές/οί με τον εαυτό μας να είναι λίγο πιο εύκολο. Στο τέλος της ημέρας, «αυτό είμαι εγώ», «αυτό είσαι εσύ, «αυτό είμαστε». Πηγάζει φως από αυτό που είμαστε και όταν το ανακαλύψουμε θα ζήσουμε ελεύθερα… σαν τα πουλιά.
Γράφει ο Οφήλιος
