Το cyberbullying (εκφοβισμός στο διαδίκτυο) αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες (και επείγουσες) προκλήσεις ψηφιακής ασφάλειας για τη νεολαία στην Ευρώπη σήμερα.
Για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ωστόσο, το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται σε διαδικτυακές συγκρούσεις, αλλά συνιστά προέκταση των διακρίσεων, της παρενόχλησης και της βίας που ήδη αντιμετωπίζουν στο σχολείο, στην οικογένεια και στην κοινωνία γενικότερα.
Η ανωνυμία, η ταχύτητα και η μαζική διάδοση των social media ενισχύουν αυτούς τους κινδύνους, εκθέτοντας τη ΛΟΑΤΚΙ+ νεολαία σε στοχευμένη κακοποίηση, κοινωνική απομόνωση, με σοβαρές, μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική της υγεία.
Σύμφωνα με την έρευνα (2023) του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA), πάνω από τα μισά (55%) ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα δήλωσαν ότι υπέστησαν παρενόχληση με κίνητρο το μίσος μέσα στον τελευταίο χρόνο, με τους νέους ηλικίας 15–24 ετών να αποτελούν τον κύριο στόχο. Στους ανήλικους, τα ποσοστά είναι ακόμη πιο ανησυχητικά: πάνω από το 70% ανέφερε περιστατικά παρενόχλησης με το 14% να δηλώνει ότι υπήρξε θύμα σωματικής ή σεξουαλικής επίθεσης τον τελευταίο χρόνο.
Το διαδίκτυο αναδεικνύεται σε βασικό χώρο κακοποίησης: πάνω από το ένα τρίτο των ΛΟΑΤΚΙ+ ανηλίκων δηλώνει ότι συναντά τακτικά διαδικτυακές εκκλήσεις σε βία, ενώ τα τρία τέταρτα έρχονται αντιμέτωπα με εχθρικό περιεχόμενο που αναπαράγει επιβλαβή στερεότυπα.
Οι συνέπειες είναι σοβαρές: υψηλά ποσοστά κατάθλιψης, αυτοκτονικές σκέψεις, με τα τρανς, non-binary και ίντερσεξ άτομα να βρίσκονται σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο.
To cyberbullying είναι ιδιαίτερα επιβλαβές επειδή εισβάλλει στον ιδιωτικό χώρο, ακολουθώντας τα άτομα παντού και οποιαδήποτε στιγμή. Σε αντίθεση με τον (εξίσου έντονο) σχολικό εκφοβισμό, η διαδικτυακή παρενόχληση είναι συνεχής, δύσκολο να εντοπιστεί από γονείς ή εκπαιδευτικούς, και ακόμα πιο δύσκολο να αποφευχθεί.
Για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που δεν έχουν αποκαλύψει την ταυτότητά τους σε οικογένεια ή εκπαιδευτικούς, η καταγγελία κακοποίησης ενέχει τον κίνδυνο εξαναγκαστικής αποκάλυψης του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας/έκφρασης φύλου, κάτι που λειτουργεί αποτρεπτικά.
Παράγοντες όπως η εθνικότητα, το μεταναστευτικό υπόβαθρο, η αναπηρία και το κοινωνικοοικονομικό status πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους και δυσχεραίνουν την πρόσβαση σε στήριξη.
Παρά τη σοβαρότητα του φαινομένου, η ΛΟΑΤΚΙ+ νεολαία παραμένει αόρατη στις περισσότερες εθνικές στρατηγικές κατά του κυβερνοεκφοβισμού. Ελάχιστα κράτη-μέλη αναγνωρίζουν ρητά αυτήν την ομάδα ως προτεραιότητα, ενώ τα υπάρχοντα μέτρα σπάνια λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα τρανς, non – binary και ίντερσεξ άτομα.
Τα εργαλεία αναφοράς παραμένουν συχνά δυσπρόσιτα ή μη ασφαλή για ανήλικους, τα συστήματα moderation αφαιρούν υποστηρικτικό ΛΟΑΤΚΙ+ περιεχόμενο την ώρα που αφήνουν το μισαλλόδοξο να διακινείται, ενώ αξιόπιστα δεδομένα ανά ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό και ταυτότητα φύλου είναι ελάχιστα.
Οι οργανώσεις νέων, που συχνά αποτελούν το πρώτο και μοναδικό δίκτυο υποστήριξης, συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν χρόνια υποχρηματοδότηση και αποκλεισμό από τις διαδικασίες χάραξης πολιτικής.
Το υπό διαμόρφωση Σχέδιο Δράσης της ΕΕ κατά του Κυβερνοεκφοβισμού προσφέρει μια κρίσιμη ευκαιρία να καλυφθούν αυτά τα κενά. Για να επιτύχει, πρέπει να περιλαμβάνει ρητά τη ΛΟΑΤΚΙ+ νεολαία, να υιοθετήσει μια διαθεματικά, βασισμένη στα δικαιώματα προσέγγιση και να διασφαλίσει τη συμμετοχή των ίδιων των νέων και της κοινωνίας των πολιτών.
Στοχευμένα μέτρα όπως σαφείς και περιεκτικοί ορισμοί, συλλογή αποσπασματικών δεδομένων, προσβάσιμοι μηχανισμοί αναφοράς και βιώσιμη χρηματοδότηση για δομές κοινοτικής στήριξης είναι απαραίτητα, ώστε να προστατευτούν οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί και να εκπληρωθεί η δέσμευση της ΕΕ στην ισότητα και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ψηφιακή εποχή.
Για αυτόν ακριβώς τον λόγο οι IGLYO (Διεθνής Οργάνωση ΛΟΑΤΚΙ Νέων και Φοιτητών), ILGA-Europe και OII Europe — έχουν συντάξει ένα policy brief με προτάσεις και προτεραιότητες για την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ νέων από το διαδικτυακό εκφοβισμό (cyberbullying).
Όπως αναφέρεται, το policy brief τονίζει στοχευμένα μέτρα, όπως:
- συμπεριληπτικούς ορισμούς για τη βία και τον εκφοβισμό,
- προσβάσιμους και ασφαλείς μηχανισμούς αναφοράς περιστατικών,
- συλλογή διαχωρισμένων δεδομένων κατά ηλικία, σεξουαλικό προσανατολισμό και ταυτότητα φύλου,
- βιώσιμη χρηματοδότηση για πρωτοβουλίες υποστήριξης από ομάδες νέων,
- πολιτικές που ακολουθούν μια διαθεματική και δικαιωματική προσέγγιση.
Η κοινή αυτή προσπάθεια στοχεύει στο να καθοδηγήσει φορείς χάραξης πολιτικής και ενδιαφερόμενους ώστε να δημιουργηθούν ασφαλέστεροι διαδικτυακοί χώροι για τη ΛΟΑΤΚΙ+ νεολαία σε όλη την Ευρώπη.
