Το ζήτημα της πορνογραφίας, ιδιαίτερα αναφορικά με συγκεκριμένες πρακτικές, όπως είναι το BDSM, έχει γίνει για χρόνια πηγή διαφωνίας εντός του φεμινιστικού χώρου.
Ιδιαίτερα κατά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, οι φεμινίστριες (και όχι μόνο) υποστήριζαν ότι, τόσο η πορνογραφία όσο και η πρακτική του BDSM, είναι μια αποδοχή της γυναικείας καταπίεσης, μια εσωτερίκευση του μισογυνισμού και μια πρακτική αναπαραγωγής του πατριαρχικού status quo· υποστήριζαν ότι, εφόσον υπαγόμαστε σε ένα πατριαρχικό κοινωνικό περιβάλλον, οι σεξουαλικές πρακτικές δεν μπορούν να ιδωθούν ξεχωριστά από αυτό. Τέτοιες φωνές εμμένουν και σήμερα, αλλά ο αντίλογος μοιάζει να κερδίζει έδαφος.
Φεμινίστριες του 3ου ή και 4ου κύματος, υποστηρίζουν όλο και εντονότερα το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και ό,τι αυτό συνεπάγεται, τη σεξουαλική ελευθερία, την επανοικειοποίηση των σεξουαλικών πρακτικών ως μεθόδους ενδυνάμωσης και απελευθέρωσης. Σε αυτά τα πλαίσια έχει αναδυθεί και το ρεύμα της φεμινιστικής πορνογραφίας και του φεμινιστικού BDSM.
Η προσωπική μου εμπειρία καθρέφτισε αυτήν την διαμάχη, πριν ακόμη μπορέσω να την ντύσω με το θεωρητικό πλαίσιο. Ως φεμινίστρια, βλέποντας ερωτικές ταινίες είχα πάντα μέσα μου ένα αίσθημα ότι “κάτι δεν είναι σωστό” . Παρότι είχα απο-στιγματοποιήσει στο μυαλό μου τη σεξεργασία και είχα αποδεχτεί πλήρως ότι οι ηθοποιοί κάνουν απλά την δουλειά τους και αυτό είναι εντελώς οκ, δε μου ήταν εύκολο να συμβαδίσω μέσα μου τις φεμινιστικές μου απόψεις και τη θέαση. Ιδιαίτερα όταν οι ταινίες αφορούσαν συγκεκριμένες πρακτικές BDSM.
«Πώς μπορώ να είμαι πέρα για πέρα, φεμινίστρια, αλλά να στηρίζω έναν χώρο που βασίζεται στη γυναικεία αντικειμενοποίηση και αναπαράγει εικόνες βίας;» .
Εν τέλει αποδέχτηκα ότι το ζήτημα δεν είναι οι ερωτικές ταινίες αυτές καθ’ αυτές, αλλά ο τρόπος παρουσίασής τους. Και εδώ εισάγεται και το μεγάλο κεφάλαιο της φεμινιστικής πορνογραφίας. Όταν εγώ έβλεπα μια ερωτική BDSM ταινία δεν ετίθετο, για εμένα, αμφιβολία ότι αυτό συμβαίνει σε ένα συναινετικό επαγγελματικό περιβάλλον. Δεν είμαι όμως βέβαιη ότι αυτό είναι εξίσου σαφές σε έφηβους θεατές που μαθαίνουν για το σεξ μέσα από αυτές τις ταινίες. Όταν ένα αγόρι 15 ετών βλέπει άραγε τις ταινίες αυτές, αντιλαμβάνεται τη σημασία του σεβασμού, της συναίνεσης, των ορίων; Δε νομίζω.
Όσοι ασχολούνται με το BDSM, ή είναι επαγγελματίες ηθοποιοί πορνογραφικών ταινιών γνωρίζουν πολύ καλά τη σημασία των παραπάνω. Αυτά όμως δε γίνονται σαφή σε έναν θεατή. Ιδιαίτερα σε μια κοινωνία, όπου οι συζητήσεις για το σεξ θεωρούνται ακόμα taboo και οι ερωτικές ταινίες αποτελούν πηγή γνώσης και πρώτης επαφής με αυτό, είναι αναγκαίο να εστιάσουμε παραπάνω στα ζητήματα αυτά. Είναι αναγκαίο οι ερωτικές ταινίες να βρουν έναν τρόπο να εισάγουν τη σημασία της συναίνεσης και του σεβασμού. Να καταστήσουν σαφές στον θεατή ότι, αν είναι να το κάνεις αυτό σπίτι σου, κάνε το σωστά.
Η φεμινιστική πορνογραφία και το φεμινιστικό BDSM εστιάζουν σε αυτές ακριβώς τις πτυχές. Πώς να μιλάμε για τα θέματα του σεξ και των απολαύσεών του, αφαιρώντας το στίγμα και εισάγοντας τη σημασία του σεβασμού και της συναίνεσης. Είναι αναγκαίο οι ερωτικές ταινίες να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να εξασφαλίσουν τον σεβασμό και την ασφάλεια.
Το σεξ είναι ένα υπέροχο πράγμα ανάμεσα σε δύο, ή παραπάνω, άτομα. Δε θα έπρεπε να παρουσιάζεται ως τίποτα λιγότερο από αυτό.
Γράφει η Ηρώ Τσαρμποπούλου Φωκιανού
