Θυμάσαι την πρώτη φορά που κοίταξες ένα ωραίο σώμα; Ένα σώμα που αμέσως εντυπώθηκε μέσα σου ως πρότυπο ομορφιάς, επιθυμίας, σεξουαλικής έκφρασης; Εγώ το θυμάμαι πολύ καθαρά, σαν να ‘ταν χθες. Λευκοί, γυμνασμένοι άντρες στις συσκευασίες εσωρούχων σε κάποιο πολυκατάστημα. Καστανά μαλλιά, λευκά δέρματα, μυώδη στήθη και χέρια, ροδαλά χείλη. Μια ματιά ήταν αρκετή για να κατακλύσουν το υποσυνείδητό μου για πάντα.
Και η ιστορία φυσικά συνεχίστηκε: ο Leonardo DiCaprio στο Romeo + Juliet, ο Ryan Phillippe στο Cruel Intentions, ο Brad Pitt στο Fight Club, οι ήρωες του Queer as Folk, το Baywatch.
Τα δυτικά πρότυπα ομορφιάς γιορτάζουν τη λευκότητα – όχι κάτι το αντικειμενικό, βιολογικό, εξελικτικό, όχι κάποια πλατωνική έννοια ιδανικής ομορφιάς, αλλά κυριολεκτικά απλώς το λευκό σώμα. Το αρχέτυπο του ιδανικού άντρα είναι η εικόνα του λευκού, αρρενωπού άντρα.
Η ομορφιά είναι μια μορφή εξουσίας. Όσοι θεωρούνται όμορφοι έχουν πρόσβαση σε χώρους, μέσα, καριέρες, χρήματα. Έχουν δύναμη. Κατά τον ίδιο τρόπο, η αισθητή έλλειψη ομορφιάς, η άρνηση ή η αδυναμία συμμόρφωσης στα πρότυπα ομορφιάς, έχει επίσης απτές συνέπειες.
Το γούστο, η επιθυμία, η σεξουαλική προτίμηση είναι συμπεριφορές που τις μαθαίνουμε κομμάτι-κομμάτι από τη στιγμή που γεννιόμαστε, από τη στιγμή που νιώθουμε το πρώτο σκίρτημα σεξουαλικότητας μέσα μας.
Η ιδέα του ιδανικού λευκού σώματος έχει κατακλύσει τις σεξουαλικές φαντασιώσεις όλων μας. Δεν είναι τίποτα το καινούργιο. Ήταν ξεκάθαρο ακόμα και πριν τα social media ή το διαδίκτυο. Και δε μιλάω καν για πορνό. Οι διαφημίσεις, οι σειρές, τα μουσεία, τα βιβλία, ήταν όλα αρκετά. Το λευκό σώμα έγινε μέσα μας ένα ιδανικό που δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Μας κυρίευσε στην κυριολεξία και μας εκπαίδευσε στους κανόνες της έλξης και τις επιθυμίας.
Από την άλλη, ανά τους αιώνες το μαύρο σώμα, και γενικά τα μη λευκά σώματα, υπέφεραν από συστηματική απανθρωποποίηση και φετιχισμό. Υπήρχαν και παρουσιαζόταν μέσα από μια ξεκάθαρη δυναμική, μια σχέση εξουσίας ανάμεσα στον κυρίαρχο και τον κυριαρχούμενο. Μια σχέση που ξεκίνησε ως υλική εκμετάλλευση, αφαίρεσή δικαιωμάτων και ελευθερίας, και κατέληξε σε εργασιακή εκμετάλλευση και στη φυλετική ιεραρχία της επιθυμίας, η οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία της αποικιοκρατίας και της δουλείας.
Για όσους εκεί έξω λοιπόν που ακόμα πιστεύουν πως οι προτιμήσεις τους και τα γούστα τους και τα φετίχ τους είναι άκακα και αβλαβή, ας μην ξεχνούν πως δεν υπάρχουν στο κενό, ούτε προέρχονται από το πουθενά, δημιουργήθηκαν μέσα από συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα και συγκυρίες, και ακόμα συντηρούν το ρατσισμό και τις διακρίσεις. Όπως και επιβλαβή στερεότυπα σχετικά με τα μη λευκά σώματα, την ιδανική τους εικόνα και τη σεξουαλικότητα τους. Ας μην μπούμε σε λεπτομέρειες ανατομίας, όλοι το καταλαβαίνουμε, ακριβώς γιατί έχουμε μεγαλώσει με τις ίδιες προβληματικές προσλαμβάνουσες. Μιλάμε για ένα σεξουαλικό ρατσισμό.
Σήμερα, στο Instagram και το Grindr, σε μπαρ, κλαμπ και παραλίες, οι λευκοί άνδρες ενσωματώνουν το ιδανικό σώμα που έχει κυριαρχήσει εδώ και πολύ καιρό στην γκέι κουλτούρα. Οι πιέσεις για την επίτευξη του ιδανικού σώματος αποτελούν σημαντική πηγή ψυχικής δυσφορίας για τους γκέι και μπάι άντρες, οι οποίοι υποφέρουν από δυσανάλογα υψηλά ποσοστά διατροφικών διαταραχών, κατάχρηση ουσιών, κατάθλιψη και τα λοιπά.
Φυσικά, τα πρότυπα αυτά δεν έχουν να κάνουν μόνο με την εξωτερική εμφάνιση. Έχουμε επίσης να αντιμετωπίσουμε τις προκαταλήψεων που βασίζονται στη φυλή, όπως και στο μορφωτικό επίπεδο και την κοινωνική τάξη.
Οι ευκαιρίες για σύγκριση της εξωτερικής μας εμφάνισης και του σώματός μας αυξήθηκαν κατακόρυφα την τελευταία δεκαετία – τις κουβαλάμε μαζί μας στις τσέπες μας, κοιμόμαστε μαζί τους κάθε βράδυ. Τα καλοσχηματισμένα, αρρενωπά, αρτιμελή σώματα δεν είναι πια απλά σε κουτιά εσωρούχων, περιοδικά ή διαφημίσεις. Βλέπουμε τις υποτιθέμενες απλές ζωές τους καθημερινά. Τα social media έχουν ίσως δημοκρατικοποιήσει την εικόνα και τη διανομή πληροφοριών, αλλά η κυρίαρχη αισθητική εξακολουθεί να μας δυναστεύει.
Η εμμονή των γκέι και μπάι αντρών με το αθλητικό, αρρενωπό σώμα έχει 100% να κάνει με το ιδανικό πρότυπο του λευκού άντρα. Μιλάμε για μια διαρκή πίεση βελτίωσης της εικόνας μας με στόχο την έγκριση των άλλων και το κυνήγι του ιδεατού. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτό το κυνήγι γίνεται άσκοπο λόγω του χρώματος του δέρματος μας, της γενετικής ή κάποιας αναπηρίας. Το ιδεατό λευκό σώμα παύει να είναι κίνητρο, και γίνεται ξεκάθαρα πια εργαλείο καταπίεσης και απομόνωσης.
Την επόμενή φορά λοιπόν που θα σου τρέχουν τα σάλια βλέποντας κάποιον ημίγυμνο στο Instagram, θυμήσου τι σημαίνει στην πραγματικότητα και τι αντίκτυπο έχει αυτή η διαιώνιση της φυλετικής ιεραρχίας της επιθυμίας σε όλους μας. Θυμήσου την ιστορία που αντιπροσωπεύει.
Αποαποικιοποίησε το κρεβάτι σου λοιπόν, τα γούστα σου, το Instagram, το Grindr, τη βιβλιοθήκη σου και την ταινιοθήκη σου, τα αστεία και τα ανέκδοτά σου. Όλα είναι επικίνδυνα, τίποτα δεν είναι αθώο, είπε ο Foucault.
Κυριάκος Βογιατζής
