Την πρώτη θέση καταλαμβάνει ο μητροπολίτης Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιος (για την Ελλάδα) στην ετήσια έκθεση της ILGA-Europe. Η έκθεση αφορά στα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων σε 51 χώρες. Καθώς και την εξέλιξη των διεκδικήσεων, είτε αρνητική είτε θετική για ολόκληρο το 2018. Επίσης, γίνεται εκτενής αναφορά για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Πιο συγκεκριμένα, τα σημεία αναφοράς για την Ελλάδα είναι τα εξής:
Αμβρόσιος και κακοποιητικός λόγος
Στις 15 Μαρτίου 2018, ο μητροπολίτης Καλαβρύτων Αμβρόσιος απαλλάχθηκε από τις κατηγορίες για υποκίνηση μίσους και κατάχρηση θρησκευτικού αξιώματος. Τον Δεκέμβριο του 2015, όταν ψηφίστηκε από τη Βουλή ο νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης, ο Αμβρόσιος έγραψε στο προσωπικό του blog: οι ομοφυλόφιλοι είναι «αποβράσματα της κοινωνίας» και ενθάρρυνε τους πιστούς να «τους φτύνουν». Στο δικαστήριο, ο Αμβρόσιος φάνηκε αμετανόητος λέγοντας: «Αν είχα ένα όπλο και μου το επέτρεπε ο νόμος, θα το χρησιμοποιούσα για να τελειώνουμε με αυτούς».
Μετά την πρωτόδικη ετυμηγορία ασκήθηκε έφεση. (σ.σ. η έκθεση της ILGA Europe είχε συνταχθεί πριν την απόφαση για καταδίκη του Αμβρόσιου σε 7 μήνες με αναστολή, στις 14 Φεβρουαρίου του 2019).
Στις 20 Απριλίου 2018 διεξήχθησαν διεπιστημονικές συζητήσεις για τη σεξουαλικότητα και το φύλο με τη συμμετοχή της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας της Ελλάδας. Στη συζήτηση έγιναν ομοφοβικές και τρανσφοβικές παρεμβάσεις, μεταξύ άλλων και από κληρικούς (Ο Αμβρόσιος έλειπε…). Η κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ καταδίκασε τέτοιες μορφές ρητορικής μίσους.
Ρατσιστική βία
Η Συνθήκη του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας του 2011 επικυρώθηκε από τη Βουλή στις 5 Απριλίου.
Ο εισαγγελέας του Ανωτάτου Δικαστηρίου ανήγγειλε προκαταρκτική έρευνα για να διαπιστωθεί εάν υπήρξε ομοφοβικό κίνητρο για την επίθεση που οδήγησε στο θάνατο του ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου.
Συλλογή δεδομένων
Στις 17 Μαΐου η Color Youth δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που αξιολογεί τις συνθήκες που επικρατούν στα ελληνικά σχολεία. Η «Έρευνα για το Σχολικό Κλίμα» συγκέντρωσε απαντήσεις από 2000 LGBT μαθητές γυμνασίου.
Η Έκθεση για την Συμπεριληπτική Εκπαίδευση ΛΟΑΤΚΙ ατόμων της IGLYO κατέταξε την Ελλάδα μεταξύ μιας από τις λιγότερο ευνοϊκές χώρες όσον αφορά τα ζητήματα των ΛΟΑΤΚΙ στον εκπαιδευτικό τομέα.
Τον Ιούλιο, ένας 14χρονος αυτοκτόνησε λόγω εκφοβισμού, μεταξύ άλλων εξαιτίας της έκφρασης του φύλου του.
Οικογένεια
Στις 9 Μαΐου ψηφίστηκε ο νόμος περί αναδοχής 4538/2018 για να συμπεριληφθεί το δικαίωμα των ζευγαριών του ιδίου φύλου να γίνουν αναδόχοι. Το κόμμα της αντιπολίτευσης εξέφρασε ισχυρή αντίρρηση σε αυτό το άρθρο. Το δικαίωμα των ζευγαριών του ιδίου φύλου να υιοθετήσουν δεν καλύπτεται από το νόμο. Παρόλο που μέλη του κυβερνώντος κόμματος είχαν δεσμευθεί στην κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ να το συμπεριλάβουν.
Ελευθερία έκφρασης
Στις 5 Ιουνίου, μια κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργείων Ψηφιακής Πολιτικής και Υγείας εγκρίθηκε, δηλώνοντας ότι τα ραδιοτηλεοπτικά μηνύματα με κοινωνικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένων και των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπων, είναι ελεύθερα.
Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Στις 21 Σεπτεμβρίου, ο ακτιβιστής και οροθετικός, Ζακ Κωστόπουλος, παγιδεύτηκε σε κοσμηματοπωλείο στην Ομόνοια της Αθήνας. Και ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον ιδιοκτήτη, ένα δεύτερο άτομο και την αστυνομία, ενώ το πλήθος παρακολουθούσε αμέτοχο το περιστατικό. Οι τραυματιοφορείς του ΕΚΑΒ τον οδήγησαν με χειροπέδες και χωρίς τις αισθήσεις του στο νοσοκομείο. Παρά το γεγονός ότι τα βίντεο με το περιστατικό πρωτοφανούς βίας δημοσιοποιήθηκαν, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μετέδωσαν μια εντελώς παραπλανητική εικόνα του περιστατικού. Υποδηλώνοντας ότι ο Ζακ προσπάθησε να ληστέψει το κατάστημα και ότι ήταν υπό την επήρεια ναρκωτικών. Και οι δύο αυτές κατηγορίες ήταν αποδεδειγμένα ψευδείς.
Εβδομάδες χρειάστηκε η πολιτική αγωγή να στοιχειοθετήσει το κατηγορητήριο για ανθρωποκτονία με ρατσιστικά κίνητρα. Ο εισαγγελέας ζήτησε να εξεταστεί εάν κατά την επίθεση υπήρξε ομοφοβικό κίνητρο.
Νομική αναγνώριση φύλου
Στις 26 Ιουνίου το δικαστήριο της Θεσσαλονίκης δέχθηκε το αίτημα τρανς γυναίκας που είχε αναγνωριστεί ως πρόσφυγας στην Ελλάδα, να διορθώσει το όνομά της και το φύλο της στα έγγραφά της. Η απόφαση 444E / 2018 αναγνώρισε ότι η μη κατοχή εγγράφων ταυτότητας στο φύλο της:
α) έκανε την γυναίκα ευάλωτη,
β) αύξανε το άγχος που είχε ήδη βιώσει και
γ) δεν της επέτρεπε να ενταχθεί πλήρως στην ελληνική κοινωνία.
Ο ισχύων νόμος του 2017 σχετικά με τις νομικές διαδικασίες αναγνώρισης των φύλων δεν περιέχει καμία διάταξη για άτομα που δεν είναι εγγεγραμμένα σε ελληνικό γραφείο μητρώου. Και το Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου στη Θεσσαλονίκη είχε αρχικά αψηφήσει το σχετικό αίτημα. Η απόφαση δημιουργεί ένα νομικό προηγούμενο, το οποίο καθοδηγεί αλλά δεν δεσμεύει. Το Ελληνικό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το ΣΥΔ υποστήριξαν την υπόθεση.
Στις 12 Φεβρουαρίου, το Ειρηνοδικείο Αμαρουσίου της Αθήνας δέχθηκε το αίτημα ενός non-binary ατόμου να κρατήσει δύο ονόματα, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό (“Jason Antigone”). Η διαγραφή της ένδειξης φύλου του ατόμου απορρίφθηκε και υπήρξε προσφυγή κατά αυτού του τμήματος της απόφασης.
Η ετήσια έκθεση της ILGA Europe αφορά τις θετικές και αρνητικές εξελίξεις σε 51 χώρες
Η παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ υπογραμμίζει την πρόοδο και τη στασιμότητα των νόμων και των πολιτικών ισότητας, παρέχοντας παράλληλα συγκεκριμένα παραδείγματα σε καθεμία από τις 51 χώρες που ερευνήθηκαν. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους της ΕΕ στις Βρυξέλλες χθες το πρωί. Ενώ σημειώθηκε ότι έρχεται σε μία κρίσιμη στιγμή για την αντανάκλαση των πολιτικών, νομικών και κοινωνικών εξελίξεων, με τις ευρωπαϊκές εκλογές να επίκεινται.
«Ενώ γιορτάζουμε τα επιτεύγματα, το κίνημά μας είναι αρκετά ενημερωμένο σχετικά με τις πολλαπλές προκλήσεις που έρχονται. Για παράδειγμα, πολύ λίγες ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο ΛΟΑΤΚΙ αντιμετωπίζονται με ίσα δικαιώματα, παρά την αυξανόμενη ανάγκη για κάτι τέτοιο», δήλωσε η Evelyne Paradis, Εκτελεστική Διευθύντρια της ILGA-Europe.
«Επίσης, η έκθεση καταγράφει τις επαναλαμβανόμενες τάσεις, συμπεριλαμβανομένης της εκτεταμένης ρητορικής μίσους από τα δημόσια πρόσωπα και τους θρησκευτικούς ηγέτες, τις δημόσιες αρχές που απαγορεύουν ή αποτυγχάνουν να προστατεύσουν τα Pride και άλλες δημόσιες εκδηλώσεις και τις επιθέσεις εναντίον των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με αυτές τις προκλήσεις στο νου μας, καλούμε τους πολιτικούς ηγέτες να δεσμευτούν ότι θα υποστηρίξουν και ότι θα επεκτείνουν την πρόοδο στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που τόσο οι ΛΟΑΤΚΙ άνθρωποι χρειάζονται και αξίζουν.»
Αξιοσημείωτες εξελίξεις
Αν και η ανασκόπηση παρέχει λεπτομερή και συγκεκριμένα παραδείγματα για κάθε χώρα, αξιοσημείωτες εξελίξεις περιλαμβάνουν:
- Δύο χώρες της Κεντρικής Ασίας που περιλαμβάνονται στην ανασκόπηση για πρώτη φορά: Τατζικιστάν και Κιργιστάν.
- Τη διευκρίνιση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σχετικά με τον όρο “σύζυγος”. Ο οποίος συμπεριλαμβάνει τα ομόφυλα ζευγάρια κατά την Οδηγία για την Ελεύθερη Κυκλοφορία των ατόμων. Που σημαίνει όλα τα ζευγάρια πρέπει να τυγχάνουν ισότιμης μεταχείρισης σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, όταν ασκούν το δικαίωμά τους στην ελευθερία κυκλοφορίας.
- Τις αφηγήσεις σχετικά με τις διεκδικήσεις φύλου και ΛΟΑΤΚΙ ατόμων γύρω από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Με σκοπό την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
- Τις σωματικές και λεκτικές επιθέσεις, τα βασανιστήρια, τους θανάτους και τις παραβιάσεις της ελευθερίας του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι και της έκφρασης που έχουν αναφερθεί σε όλη την Ευρώπη.
- Ο αριθμός των συστάσεων της παγκόσμιας περιοδικής επανεξέτασης που εκδόθηκαν, συμπεριλαμβανομένης της ομιλίας του μίσους, της έρευνας για τη βία, των κρατήσεων και των δολοφονιών των ΛΟΑΤ, τα παιδιά και η προστασία της ελευθερίας του συνέρχεσθαι.
Η ετήσια επισκόπηση-έκθεση σηματοδοτεί την πρώτη που θα προηγηθεί του «χάρτη Rainbow» της ILGA-Europe. Ο οποίος χάρτης θα αντικατοπτρίζει τα ευρήματα της ανασκόπησης κατά την κυκλοφορία της τον επόμενο Μάιο.
