Vasilis Thanopoulos
Η Τουρκία έχει το υψηλότερο ποσοστό δολοφονιών τρανς ατόμων στην Ευρώπη. Η βία που αντιμετωπίζουν τα άτομα αυτά συχνά μένει ατιμώρητη, καθώς η αστυνομία είναι απρόθυμη να διερευνήσει αυτές τις περιπτώσεις και να τις βοηθήσει.
Η τρανς κοινότητα ανησυχεί για την ασφάλειά της καθώς ο (ξανά) πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και το κοινωνικά συντηρητικό κόμμα του, το AKP, αρνούνται να θέσουν τα δικαιώματα των LGBT στην ημερήσια διάταξη.
«Ήθελα και προσπάθησα να αυτοκτονήσω τόσες φορές, αλλά δεν πέθανα, έτσι σκέφτηκα ότι υπάρχει ζωή μέσα μου και επέλεξα το όνομα Hayat («ζωή»στα τουρκικά). Γεννήθηκα ξανά», λέει η Hayat Celik.
Η Celik είναι μια τρανς γυναίκα και ακτιβίστρια από την Τουρκία που συντονίζει μια μηνιαία ομάδα θεραπείας για τρανς ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη. Στον παρελθόν είχε λάβει και η ίδια σε μια παρόμοια ομάδα θεραπείας και τότε ήταν που κατάλαβε πλήρως ότι ήταν τρανς και ότι δεν ήταν μόνη.
Στην Τουρκία, οι αστυνομικές ταυτότητες των γυναικών είναι ροζ και τα ανδρών μπλε. Πριν μάθεις ακόμη το όνομα ή την ηλικία κάποιου ατόμου, το πρώτο πράγμα που “μαρτυρά” μια ταυτότητα είναι το φύλο του. Επίσης, η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική για τους άνδρες. Τα τρανς άτομα πρέπει να αποκτήσουν συγκεκριμένα έγγραφα για να εξαιρεθούν.
“Γεννήθηκα το 1980 σε ένα μικρό χωριό και εκτός από τη διάκριση άνδρας ή γυναίκα, δεν υπήρχε τίποτα άλλο. Νόμιζα ότι κανείς στον κόσμο δεν θα μπορούσε να με καταλάβει”, εξηγεί η Celik.
Σε μια κοινωνία με τόσο πυκνά τοιχώματα μεταξύ των φύλων είναι δύσκολο και μερικές φορές επικίνδυνο για τους τρανς ανθρώπους να ζουν ανοιχτά.
Το 2016, το σώμα της τρανς γυναίκας και ακτιβίστριας Hande Kader βρέθηκε βιασμένο και ακρωτηριασμένο στην Κωνσταντινούπολη. Ακόμη δεν έχει συλληφθεί κανείς και οι LGBT+ οργανώσεις κατηγορούν την αστυνομία ότι είναι απρόθυμη να διερευνήσει την περίπτωση.
Την ίδια χρονιά, η Τουρκία σημείωσε το υψηλότερο ποσοστό δολοφονίας τρανς ανθρώπων στην Ευρώπη.
“Μερικές φορές η αστυνομία κακοποιεί τους τρανς ανθρώπους που έρχονται να αναφέρουν ένα έγκλημα”, λέει ο Emirhan Deniz Celebi, ένας τρανς άνδρας που συντονίζει μια γραμμή βοήθειας για LGBT+ άτομα.
Τα τρανς άτομα στην Τουρκία δεν μπορούν να στραφούν στην αστυνομία για υποστήριξη και οι δράστες εγκλημάτων συχνά παραμένουν ατιμώρητοι.
Η ομαδική θεραπεία της Celik έπρεπε να ακυρωθεί αυτό τον μήνα, αφού το γραφείο της SPoD, το οποίο φιλοξενεί τις συνεδρίες, δέχθηκε επίθεση από την οικογένεια ενός ατόμου που είχε έρθει για βοήθεια.
Παρά τις ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια, η Celik αναφέρει ότι οι συνθήκες είναι ελαφρώς καλύτερες για τις νέες γενιές τρανς, χάρη στο διαδίκτυο, τα κοινωνικά μέσα και τις LGBT+ οργανώσεις.
Πέρυσι δημοσίευσε έναν περιεκτικό οδηγό που συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με τα διάφορα στάδια της φυλομετάβασης, Περιέχει επίσης συμβουλές σχετικά με το είδος των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα στην εργασία ή στο σχολείο,
“Έχω περάσει τόσο πολλά επειδή δεν είχα πρόσβαση σε χρήσιμες πληροφορίες, ήταν σημαντικό για μένα να το κάνω”, εξηγεί.
Όταν η Celik έκανε coming out, η οικογένειά της την πήγε σε έναν ψυχίατρο, πιστεύοντας ότι ήταν άρρωστοι.
“Φοβόμουν ότι θα προσπαθούσαν να αλλάξουν αυτό που ήμουν”, λέει. Ευτυχώς, ο γιατρός τους είπε ότι δεν ήταν άρρωστη και ότι δεν υπήρξε καμία θεραπεία. Ωστόσο, η οικογένειά της δεν μπορούσε να το αποδεχθεί.
Μία από τις πιο δύσκολες περιόδους της ζωής της Celik ήταν αυτή του πανεπιστημίου. Τα άτομα που επιθυμούσαν να σπουδάσουν μακριά από το σπίτι έπρεπε να υποβάλουν αίτηση για κοινόχρηστο δωμάτιο σε φοιτητική εστία. Τα δωμάτια δίνονται σύμφωνα με το βιολογικό φύλο τους, με τα τρανς άτομα να χάνουν το δικαίωμα διαμονής σε κοιτώνα – επομένως και το δικαίωμα να σπουδάσουν.
“Έπρεπε να κρύψω ποια ήμουν καθ ‘όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσής μου και αυτό με κατέστρεφε ψυχολογικά, δεν ξέρω πώς κατάφερα να σπουδάσω”, λέει η Celik.
Η αλλαγή των νομικών εγγράφων που συνδέονται με την ταυτότητα φύλου είναι μια μακρά και ταπεινωτική, νομική και ιατρική διαδικασία, η οποία περιλαμβάνει την υποχρεωτική χειρουργική στείρωση.
Η Celik λέει ότι οι γιατροί έθεταν ανόητα ερωτήματά, όπως: «Στέκεσαι όρθια ή καθιστή όταν πας τουαλέτα». Η διαδικασία είναι ακόμα πιο δύσκολη για εκείνους που αποφασίζουν να μην υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Ένας δικαστής απέρριψε την πρώτη αίτηση του Celebi να αλλάξει τα έγγραφά του για αυτόν ακριβώς τον λόγο.
Πολλά τρανς άτομα προτιμούν να μην υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση, όχι μόνο ως προσωπική επιλογή, αλλά επειδή η Τουρκία δεν διαθέτει έμπειρους ειδικούς. Η Celik και ο Celebi έχουν ακούσει ιστορίες ανθρώπων που καταλήγουν με σοβαρά προβλήματα υγείας. Τα τρανς άτομα στην Τουρκία προσπαθούν να ταξιδεύσουν στο εξωτερικό ή να πάνε σε ιδιωτικά νοσοκομεία.
Το 2013, η Celik χρειαζόταν 20.000 τουρκικές λιρέτες (TL) για τη χειρουργική επέμβαση σε μια εποχή που ο μηνιαίος ελάχιστος μισθός ήταν μικρότερος από 800 TL. Ήταν άνεργη για δύο χρόνια και ήταν απελπισμένη να βρει δουλειά.
Τελικά, η Celik δέχθηκε μια προσφορά εργασίας από μια εταιρεία, η οποία την απέλυσε λίγο αργότερα. Αγωνίστηκε όμως και έστειλε επιστολές σε LGBT + οργανώσεις, τοπικά συμβούλια και οργανισμούς. Τελικά, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Κωνσταντινούπολης άκουσε την περίπτωσή της και αποφάσισε υπέρ της, διαπιστώνοντας ότι υπήρξε θύμα διακρίσεων. Η Celik πιστεύει ότι αυτό θα ήταν πολύ πιο δύσκολο σήμερα. Η σημερινή κυβέρνηση δεν είναι σύμμαχος.
Το 2016, ο Τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης, Μπέκιρ Μποζάγκ, εργάστηκε σε ένα σχέδιο νόμου για να αιτιολογήσει την απόρριψη αιτήσεων έκδοσης εάν υπήρχε ανησυχία ότι το άτομο θα κακομεταχειριζόταν για τις πεποιθήσεις του ή για την ιδιότητα μέλους συγκεκριμένης ομάδας. Ένας βουλευτής της αντιπολίτευσης πρότεινε αυτό να περιλαμβάνει τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου Ο Μποζάγκ απάντησε: “[…] Ως κυβέρνηση δεν συμφωνούμε με αυτό. Θέλω να πω, αυτή είναι η πολιτική μας θέση και, ως συντηρητικό δημοκρατικό κόμμα, η προσέγγισή μας στο ζήτημα αυτό είναι σαφής. Εάν στο μέλλον κυβερνούν το HDP και η CHP (κόμματα της αντιπολίτευσης), μπορούν να φέρουν την πρόταση για να προσθέσουν σεξουαλικό προσανατολισμό στο σχέδιο νόμου, αλλά εμείς δεν θα το κάνουμε».
Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Ερντογάν επέκρινε την αντιπολίτευση, υποστηρίζοντας ότι είχε προσθέσει μια ποσόστωση για να συμπεριλάβει περισσότερους LGBT + ανθρώπους στην καμπάνια του κατά τη διάρκεια τοπικών εκλογών. Είπε ότι «αποσυνδέθηκαν από τον λαό μας» ενώ επαίνεσαν τους συμμάχους του από το εθνικιστικό κόμμα MHP για την πρόθεσή του να επικεντρωθούν σε «ζωτικά θέματα για τη χώρα και τους ανθρώπους μας».
Φέτος, η μορφή των δελτίων ταυτότητας θα αλλάξει και θα χάσει το μπλε – ροζ χρώμα, αλλά η διαφορά μεταξύ των φύλων θα παραμείνει στην τουρκική κοινωνία. Ο Ερντογάν θα ηγηθεί της χώρας για τουλάχιστον πέντε ακόμη χρόνια μετά τις πρόσφατες εκλογές και ο κοινωνικός συντηρητισμός του θα συνεχίσει να επηρεάζει τη ζωή των τρανς στην Τουρκία.
Η Celebi λέει: “Δεν αισθάνομαι ασφαλής γιατί γνωρίζω ότι η κυβέρνηση δεν θα με προστατεύσει. Η κυβέρνηση θα προστατεύσει τους δράστες.”
