Στην Αθήνα του 1978 δύο ερωτευμένοι και άπειροι έφηβοι επιχειρούν να κάνουν έρωτα για πρώτη φορά. Σε μία εποχή που αλλάζει, καλούνται να ξεπεράσουν τη συστολή τους, τα οικογενειακά και κοινωνικά βιώματα, τα στερεότυπα και τις παγιωμένες αντιλήψεις. Θα επιχειρήσουν τη μετάβαση στην ενηλικίωση με πάθος, ανυπομονησία, αλλά και απογοήτευση, άγνοια και ντροπή.
Το κείμενο του Σπύρου Δ. Μιχαλόπουλου σε σκηνοθεσία Αγγελίτας Τσούγκου ανεβαίνει τη Δευτέρα 2 Οκτωβρίου στο θέατρο 104. Συναντήσαμε τους δύο πρωταγωνιστές, τη Φωτεινή Αθερίδου και το Σπύρο Χατζηαγγελάκη, για να μας πουν περισσότερα.
Πείτε μου λίγα λόγια για το έργο. Τι πραγματεύεται το Σεξ Λεξικόν;
Σπύρος: Πρόκεται για μία ρομαντική κομεντί που αφορά την πρώτη φορά μεταξύ δύο δεκαεπτάχρονων, της Κάτιας και του Τάκη.
Φωτεινή: Η Κάτια και ο Τάκης συναντιούνται το 1978 στην Αθήνα. Κουβαλώντας ο καθένας τον δικό του κόσμο, τα δικά του οικογενειακά θέματα και πεποιθήσεις, δίνουν το ραντεβού τους και όντας ερωτευμένοι θέλουν να βιώσουν την πρώτη τους φορά. Διάφορα προβλήματα θα προκύψουν, για τον καθένα από τη δική του οπτική.
Πόσο διαφέρουν αυτές οι οπτικές;
Σπύρος: Ο Τάκης είναι λίγο πιο συντηρητικός, και από λαϊκή οικογένεια. Η Κάτια είναι πιο απελευθερωμένη, περισσότερο διαβασμένη και πιο μπροστά από την εποχή της.
Με ποιο τρόπο συνέβαινε το ερωτικό πλησίασμα δύο ανθρώπων την εποχή του ’70, και σε τι διέφερε από της σημερινής εποχής;
Φωτεινή: Συναισθηματικά δε διαφέρει. Υπάρχει η ίδια συστολή, η ίδια ντροπή και η ίδια αμηχανία. Η διαφορά στο έργο είναι πως ο Τάκης φέρνει μαζί του το Σεξ Λεξικόν για να βοηθήσει την κατάσταση.
Σπύρος: Όταν δύο άνθρωποι είναι ερωτευμένοι και θέλουν να κάνουν σεξ, όποια και να είναι η εποχή, με τον ίδιο τρόπο θα το θέλουν. Ο Τάκης και η Κάτια, χρησιμοποιούν ένα “λεξικό του σεξ” της εποχής εκείνης, μέσω του οποίου όμως η κοινωνία δείχνει τα στερεότυπά της.
Τι είναι αυτό το Λεξικό; Τι πραγματεύεται;
Σπύρος: Το λεξικό εξηγεί τα πάντα για τον άντρα, τη γυναίκα, το σώμα, τα γεννητικά όργανα, και το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται ο άντρας και η γυναίκα. Εξηγεί επίσης τι είναι το σεξ, ποιες είναι οι στάσεις του σεξ, θίγει ακόμα και το αν είναι θεμιτή η ομοφυλοφιλία ή όχι.
Φωτεινή: Εγώ θα έλεγα ότι αντί να είναι τελικά λεξικό, δεν είναι παρά οι απόψεις του ανθρώπου που το έγραψε, οι οποίες σίγουρα αντιπροσωπεύουν και την εποχή του. Αναφέρει για παράδειγμα πως “…η γυναίκα είναι κάτι που πρέπει να αντιμετωπίζεται…” και ονομάζει τη γυναίκα “κάτι”! Ονομάζει την ομοφιλοφυλία διαστροφή και κατάρα. Εμείς το σατυρίζουμε αυτό στο έργο.
Σπύρος: Και πως το σατυρίζουμε; Με το να ακολουθούμε το Λεξικό σαν ευαγγέλιο, πιστεύοντας ότι έτσι πρέπει να γίνουν τα πράγματα. Και κάποια στιγμή φτάνουμε σε ένα αδιέξοδο.
Στη σημερινή εποχή υπάρχουν ακόμα στερεότυπα που δυσκολεύουν δύο ανθρώπους που θέλουν να έρθουν κοντά;
Φωτεινή: Πιστέυω ότι στη σημερινή εποχή δεν είναι τόσο τα στερεότυπα το πρόβλημα, όσο ο φόβος. Οι φόβοι είναι αυτοί που εμποδίζουν τα πράγματα να συμβούν, είτε πρόκειται για ετεροφυλόφιλα ζευγάρια είτε για ομοφυλόφιλα. Δυστυχώς υπάρχει κοινωνικός ρατσισμός, αλλά όσο περνούν τα χρόνια μειώνεται, μέχρι που θα εξαφανιστεί θέλω να πιστεύω.
Αν έπρεπε να γράψετε εσείς ένα λεξικό με τις δικές σας συμβουλές, τι θα γράφατε;
Σπύρος: Δεν είμαστε ικανοί να δώσουμε συμβουλές. Είναι τόσο υποκειμενικό αυτό το ζήτημα, που ο κάθε ένας το αντιμετωπίζει με τον δικό του αληθινό τρόπο.
Εσείς πώς γνωριστήκατε; Είναι ευχάριστο να δουλεύετε μαζί;
Σπύρος: Γνωριστήκαμε τώρα, στο Σεξ Λεξικόν, και υπάρχει μια πολύ ωραία χημεία μεταξύ μας.
Φωτεινή: Με τον Σπύρο έχουμε μία μεταφυσική επικοινωνία στη σκηνή, σαν να καταλαβαίνει ο ένας την οπτική του άλλου, το οποίο είναι πάρα πολύ σπάνιο για δύο ηθοποιούς. Έχουμε μια υπέροχη συνεννόηση, και νομίζω πως υπάρχει μεγάλη αποδοχή και σεβασμός μεταξύ μας.
Τι ελπίζετε να πάρει ο κόσμος από την παράσταση;
Φωτεινή: Καταρχάς να περάσει καλά. Αυτό πολλές φορές ο κόσμος το θεωρεί ασήμαντο, αλλά είναι το πιο σημαντικό. Θέλουμε ο άνθρωπος που θα έρθει, να φύγει και να έχει διασκεδάσει, να έχει περάσει όμορφα, είτε έχει συγκινηθεί είτε έχει γελάσει — γιατί όλα αυτά η παράσταση μπορεί να τα προκαλέσει.
Σπύρος: Το σίγουρο είναι ότι με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, ο κοσμος θα ταυτιστεί. Είτε με τον άντρα, είτε με τη γυναίκα, είτε με την κοινωνία είτε με τη συνθήκη. Άσχετα με το αν είναι μικρός σε ηλικία ή μεγάλος, όλοι έχουμε περάσει από αυτή την πρώτη φορά, και ο κόσμος θα βρει ένα σημείο σύγκρισης του εαυτού του με αυτό.
Εσείς τι θα θέλετε να σας μείνει από αυτήν τη συνεργασία;
Σπύρος: Για τους ηθοποιούς νομίζω πως το σημαντικότερο κομμάτι είναι αυτό των προβών. Εκεί δένεσαι, εκεί δημιουργείς, εκεί βγάζεις την αλήθεια σου. Όταν το επικοινωνείς αυτό και προς τα έξω, προφανώς καταλαβαίνεις και τι έχεις κάνει σωστό και τι λάθος. Έτσι απολαμβάνεις τους κόπους σου.
Φωτεινή: Είναι ένα έργο που δικαιώνει τον έρωτα, οπότε αυτό από μόνο του είναι πάντα συγκινητικό — σε όλες τις εποχές, σε όλους τους ανθρώπους.
Τι σημαίνει έρωτας για εσάς;
Σπύρος: Σπίθα για ζωή.
Φωτεινή: Είναι ζωτικός ο έρωτας, αν δεν ερωτεύεσαι δε ζεις.
Τι χρειάζεται να συμβεί στην κοινωνία για να εξαλειφθούν αυτά τα στερεότυπα;
Φωτεινή: Θεωρώ προσωπικά πως όσο πιο πολύ δίνεις σημασία σε ανθρώπους που εξακολουθούν να έχουν ρατσιστικές απόψεις, τόσο συνεχίζουν. Μόνο αδιαφορώντας τους υποτιμάς αληθινά και ουσιαστικά. Αν μπλοκάρεις, αν δώσεις αξία, αν θυμώσεις, δίνεις υπόσταση στα λόγια τους. Ως άνθρωπος, σε οτιδήποτε διαφωνώ ουσιαστικά, απλώς δε συμμετέχω. Απέχω και κάνω σαν να μην υπάρχει.
Σπύρος: Δεν είναι πάντα η καλύτερη λύση αυτή, αλλά γενικά συμφωνώ. Στον φασίστα, στον χρυσαυγίτη, ό,τι και να του πεις, τις ίδιες απόψεις θα έχει. Θέλει αδιαφορία. Δεν βγάζεις άκρη με αυτούς, δεν υπάρχει διάλογος. Είναι γραφικοί, αλλά σκέψου ότι ακόμα και αυτοί δεν γεννήθηκαν έτσι, μεγάλωσαν έτσι. Όλοι οι άνθρωποι που έχουν τέτοιες απόψεις γαλουχήθηκαν σε μία κοινωνία ή σε μία οικογένεια που προωθούσε τέτοιες απόψεις. Το θέμα είναι, πόσο ώριμος είσαι εσύ ως άνθρωπος ώστε να ξεφύγεις από αυτό. Γιατί όλοι μέσα από τις οικογένειές μας έχουμε πάρει πράγματα τα οποία τελικά προσπαθούμε να τα αποβάλουμε στην πορεία της ζωής μας, γιατί τα κρίναμε ως λάθος.
Φωτεινή: Βέβαια, ειδικά στην κοινωνία του 2017, στη γενιά της ψυχοθεραπείας, ο καθένας παίρνει και την προσωπική του ευθύνη όσον αφορά τις επιλογές και τις απόψεις του.
Γιατί πιστεύετε ότι ο έρωτας είναι τόσο ποινικοποιημένος σε πολλές συνειδήσεις; Συναντούμε πολύ κόσμο που δεν θέλει να βλέπει νέους να φιλιούνται δημόσια, ή να αγκαλιάζονται στο δρόμο.
Σπύρος: Είναι τρομερά περίεργο. Θα πω κάτι κι ας είναι παράξενο. Υπάρχει ένα πρόβλημα λέξεων στην Ελλάδα. Στην τηλεόραση, για παράδειγμα, επιτρέπεται να πεις “πέος” ή “αιδοίο”. Αν χρησιμοποιήσεις όμως διαφορετικές λέξεις για να αναφερθείς σε αυτά, κατευεθείαν το λεξιλόγιο θεωρείται σόκιν. Αλλά μιλάμε για το ίδιο ακριβώς πράγμα. Δεν είναι στη λέξη το πρόβλημα ή σε αυτόν που τη λέει, αλλά στο μυαλό αυτού που την εισπράττει.
Φωτεινή: Εγώ δεν είμαι υπέρ του να τα ισοπεδώσουμε όλα. Αυτό που λέμε “τακτ” είναι ωραίο να υπάρχει. Πιστεύω όμως πως σε κάθε εποχή, ο άνθρωπος πάντα κάτι θα βρίσκει να τον ενοχλεί. Η λύση είναι να στρέψουμε την προσοχή σε εμάς, να βρούμε τη δική μας ουσία, ακόμα και σε πράγματα καθημερινά. Εγώ το βλέπω και στον εαυτό μου. Αν μια μέρα κάτι με ενοχλεί, αν είμαι στεναχωρημένη με κάτι, όλα τα υπόλοιπα με ενοχλούν δέκα φορές παραπάνω από ότι θα με ενοχλούσαν αν ήμουν καλά.
Τι σκοτώνει τον έρωτα;
Σπύρος: Η κτητικότητα.
Φωτεινή: Δυστυχώς η συνήθεια. Η βαρεμάρα. Το να μην υπάρχει κάτι να εκρεμμεί.
Πληροφορίες:
Από τις 2 Οκτωβρίου στο Θέατρο 104, Γκάζι
Κείμενο: Σπύρος Δ. Μιχαλόπουλος
Σκηνοθεσία: Αγγελίτα Τσούγκου
Ερμηνεύουν οι: Φωτεινή Αθερίδου, Σπύρος Χατζηαγγελάκης
Φωτογραφίες: Χάρης Γερμανίδης
