Λίνα Λαχανιώτη
Η Σελήνα Διαμαντοπούλου, η Ειρήνη Παπαδημάτου, η Αριστέα Σταφυλαράκη και ο βενιαμίν του θιάσου Γιώργος Κοσκορέλλος, συναντήθηκαν και δούλεψαν πάνω στο έργο “ΠΟΙΟ ΣΩΜΑ” των Ελένης Κοσμά και Κορίνας Κονταξάκη υπο τις οδηγίες του Μενέλαου Καραντζά. Το έργο αναφέρεται στην Ιωάννα (Σελήνα Διαμαντοπούλου) και στην εσωτερική της πάλη να αποδεχτεί αυτό που πραγματικά αισθάνεται ότι είναι: ο Πάρης (Γιώργος Κοσκορέλλος). Η Ιωάννα παλεύει με τον Πάρη σε έναν εσωτερικό μονόλογο. Παλεύει όμως και με την κοινωνία που εκπροσωπεί η μητέρα της (Ειρήνη Παπαδημάτου). Σύμμαχος αλλά και ταυτόχρονα εξωτερικός παρατηρητής θα είναι η Κατερίνα (Αριστέα Σταφυλαράκη). Ένα κορίτσι που θα μπει ξαφνικά στη ζωή της και θα την “προκαλέσει” να έρθει αντιμέτωπη με αυτό που τόσο καιρό προσπαθούσε να αποφύγει. Το Antivirus συνάντησε τον σκηνοθέτη της παράστασης και όλο τον θίασο και είχε μαζί τους μια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα, για το έργο, το ελληνικό θέατρο και για όσα απεκόμισαν από αυτή την παράσταση.
Πως καταλήξατε σε αυτό το έργο;
Μενέλαος: Η πρόταση έγινε από τη Λεία Βιτάλη στα πλαίσια του Φεστιβάλ Ελληνικού Έργου διαρκείας του 21ου αι. που πραγματοποιείται για 2η χρονιά στο θέατρο Αγγέλων Βήμα. Στα πλαίσια του φεστιβάλ θα παρουσιαστούν έξι συνολικά έργα. Η Λεία μου πρότεινε το έργο από πέρσι και ενθουσιάστηκα τόσο με τον τρόπο γραφής, όσο και με το θέμα. Νομίζω ότι η επιθυμία της ήταν να ανοιχτεί το φεστιβάλ σε συγγραφείς που γράφουν στην ελληνική γλώσσα, αλλά δεν είναι από την Ελλάδα. Προσωπικά δεν το γνώριζα το κείμενο, αλλά αμέσως μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον και ήθελα να το εξερευνήσω από τη θεατρική πλευρά του. Αυτό που βρήκα ως μια ενδιαφέρουσα πρόκληση είναι η μη γραμμική αφήγηση και το πως θα μπορούσε να αποτυπωθεί αυτό στη σκηνή.
Πως προέκυψε η επιλογή του θιάσου ;
Μενέλαος: Η Αριστέα και Ειρήνη είναι φίλες μου οπότε αρχικώς απευθύνθηκα σε αυτές. Το θέατρο γίνεται με παρέες γιατί έτσι μπορείς να συνεργαστείς καλύτερα, δεν μπορείς να ξεκινάς τα πάντα από το μηδέν. Είναι βοηθητικό η ομάδα που σε υποστηρίζει να είναι γνωστοί σου. Υπάρχει καλύτερη συνεννόηση και περισσότερη εμπιστοσύνη. Όσον αφορά το ρόλο της Ιωάννας και του Πάρη ήθελα μια ειδική συνθήκη. Τα δύο παιδιά έπρεπε να μοιάζουν φυσιογνωμικά, να έχουν παρόμοιο σωματότυπο, οπότε απευθύνθηκα σε γνωστούς μου για να μου κάνουν προτάσεις. Στη συνέχεια κάναμε ακρόαση και καταλήξαμε σε αυτό το δίδυμο της Σελήνας και του Γιώργου.
Σελήνα: Κάναμε κανονικότατη ακρόαση και πάρα πολύ ωραία. Εγώ με τον Γιώργο παίζαμε μαζί στο “Θέλω μια Χώρα” της Μαριάννας Κάλμπαρη (σημ. παρουσιάστηκε αρχικά στο Φεστιβαλ Αθηνών και στη συνέχεια στο Θεατρο Τέχνης). Η δραματολόγος αυτής της παράστασης ήταν κοινή φίλη και έτσι μας σύστησε τον Μενέλαο, ήπιαμε καφέ και μετά ακολούθησε η ακρόαση.
Πως σας φάνηκε το κείμενο όταν το πρωτοδιαβάσατε;
Σελήνα: Εγώ τρόμαξα, ο ρόλος της Ιωάννας είναι μεγάλος και περίεργος. Το θέμα μου ήταν πάρα πολύ ξένο και μου πήρε καιρό να καταλάβω τι συμβαίνει, τι είναι η δυσφορία φύλου και επειδή δεν είμαι έμπειρη ηθοποιός, στην αρχή είχα διάφορους ενδοιασμούς. Στην ακρόαση όμως με έπεισε ο Μενέλαος για το όλο εγχείρημα, ήταν οργανωμένος, ανοιχτός και αποφασισμένος να πετύχει και τον εμπιστεύτηκα.
Γιώργος: Εμένα μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα η θεματική και ως προς τον προβληματισμό και ως προς το πως παρουσιάζεται. Οι ενδοιασμοί που είχα ήταν ως προς τον ρόλο μου και τη θεατρική του απόδοση γιατί κάνω κάποιον που θεωρητικά δεν βλέπει κανείς. Είχα μεγάλη αγωνία αν αυτό θα είναι κατανοητό.
Αριστέα: Εγώ έκανα focus εξαρχής στο ρόλο της Κατερίνας. Με είχε προβληματίσει πολύ. Προσπαθούσα να κατανοήσω τον άνθρωπο που είναι κοντά στο πρόβλημα, αλλά και δεν είναι, ταυτόχρονα. Πώς αυτό φαίνεται σε έναν τρίτο που προσπαθεί και θέλει να καταλάβει, αλλά παράλληλα έχει και μια ασυνείδητη άρνηση. Αυτό που με άγγιξε είναι η πολύ ανθρώπινη πλευρά της Κατερίνας που παραδέχεται ότι αυτό που συμβαίνει στην Ιωάννα είναι κάτι πολύ δικό της, προσωπικό, και εκείνη δε μπορεί να το μοιραστεί για να απαλλάξει την Ιωάννα από το βάρος. Είναι σκληρό, αλλά αρκετά ρεαλιστικό και εν τέλει πολύ ανθρώπινο.
Η “μαμα” τι έχει να πει γι’ αυτό; Αυτός ο ρόλος ενδεχομένως ως βίωμα να αντιπροσωπεύει πολλές μαμάδες.
Ειρήνη: είμαι κι εγώ μαμά, ίσως γι αυτό να με σκέφτηκε ο Μενέλαος. Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή μου φάνηκε πολύ παράξενο, δεν είχα ακούσει ποτέ για αλλαγή φύλου από γυναίκα σε άντρα. Όταν άρχισαν οι πρόβες και τα έφεραν έτσι και οι καταστάσεις άρχισε να με ενδιαφέρει το θέμα. Θεώρησα ότι αυτό το θέμα μιλάει για μια ιδιαιτερότητα και στη ζωή μας υπάρχουν πολλές ιδιαιτερότητες που είναι δίπλα μας και δεν τις βλέπουμε. Νομίζω ότι αυτό που κερδίζει ο θεατής είναι ότι πηγαίνει το μυαλό του πιο πέρα από αυτό που μέχρι τώρα έχει συνηθίσει και συνειδητοποιεί ότι αυτή η ιστορία δεν είναι τόσο μακριά από αυτό που έχουμε στο μυαλό μας. Όσο το έβλεπα καταλάβαινα ότι είναι πιο κοντά μας και ότι μπορεί να συμβεί στον καθένα μας.
Τι τριβή είχατε προηγουμένως με τις βασικές έννοιες της παράστασης (σεξουαλικότητα, ταυτότητα φύλου, δυσφορία φύλου κλπ);
Αριστέα: Εγώ ήμουν από αυτούς που άργησαν να καταλάβουν ότι το σώμα σου δεν έχει σχέση με τις σεξουαλικότητά σου και τις προτιμήσεις σου. Ένα θέμα που πλέον αντιλαμβάνομαι ότι είναι πολύ κομβικό για να κατανοήσει κανείς την κατάσταση. Έχω ξεκαθαρίσει αρκετά πράγματα, αλλά για να είμαι απολύτως ειλικρινής δε νομίζω ότι το κατανοώ πλήρως. Κυρίως, αυτό που με προβληματίζει είναι αυτό που αναφέρεται και στο έργο ότι δλδ. μετά την εγχείρηση κάποια άτομα δε μπορούν να ζήσουν με αυτό που έχουν γίνει και αυτοκτονούν, παρ’ όλο είναι κάτι που επιθυμούσαν πολύ και δε μπορούσαν να ζήσουν αλλιώς. Αυτό δεν το χωράει το μυαλό μου.
Ειρήνη: είναι καθαρό ότι θέλουν να απεγκλωβιστούν από το σώμα τους και θεωρώ πολύ εύστοχο τον τίτλο Ποιο Σώμα. Κάθε χειρουργείο για αυτούς είναι μια απελευθέρωση. Φέτος είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με τρανς άτομα λόγω της παράστασης «Με λένε Έυα» που φιλοξενούσαμε στο θέατρο Αλκμήνη (σημ: Η Ειρήνη μαζί με τον σύζυγό της είναι ιδιοκτήτες του θεάτρου ) και είδα ότι αυτές οι γυναίκες είναι πιο γυναίκες από γυναίκες. Καταλαβαίνω τη μεγάλη ανάγκη τους να αλλάξουν σώμα. Αυτό που επίσης καταλαβαίνω όμως είναι ότι υπάρχει πολύ μοναξιά. Πιστεύω ότι αυτή η επιλογή εμπεριέχει μεγάλη μοναξιά και αυτό είναι κάτι που το σημειώνει και ο ρόλος τη μάνας στο έργο. Είναι μια από τις βασικές της αγωνίες. Δεν πιστεύω ότι τα τρανς άτομα αισθάνονται ματαίωση, όσο το ότι ζουν μια πιο μοναχική και περιθωριοποιημένη ζωή.
Γιώργος: αυτό συμβαίνει γιατί ζούμε σε μια χώρα που όταν είσαι τρανς το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να είσαι ιερόδουλος. Στο εξωτερικό μπορείς να είσαι υπάλληλος σε σούπερ μάρκετ να δουλεύεις σε τράπεζα και who cares.
Σελήνα: Κατά τη διάρκεια των προβών ο Μενέλαος μας έλυσε αρκετές απορίες. Παράλληλα κάναμε και πολλή έρευνα με άρθρα, με βιντεάκια στο you tube, με ταινίες, με συνεντεύξεις.
Μενέλαος: εγώ παρακολουθούσα στενά το ftm magazine και εντυπωσιασμένος τους έδειχνα διάφορα πράγματα. Βλέπαμε τη μετάβαση που ήταν πλήρης και μας έκανε εντύπωση σε τι τελειότητα μπορεί να γίνει αυτός ο επαναπροσδιορισμός.
Από την τρανς κοινότητα έχετε κάποια ανταπόκριση, κάποιο feedback μέχρι στιγμής;
Μενέλαος: Προς το παρόν όχι. Εγώ προσωπικά παρακολουθώ στενά το site του ΣΥΔ αλλά αισθάνομαι περίεργα να το διαφημίσω. Προτιμώ περισσότερο το word of mouth, να ακουστεί το έργο από τον κόσμο, επειδή αρέσει.
Ειρήνη: Για εμάς πάντως είναι τεράστιο άγχος αν βρεθεί κάποιο τρανς άτομο στην πλατεία, πως θα το εκλάβει. Θα έχει ενδιαφέρον πάντως γιατί ξέρεις ότι τον αφορά άμεσα.
Σελήνα: Η αλήθεια είναι ότι πολλά μπορούν να μας αφορούν στο θέατρο όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει το ιδιαίτερο βάρος ότι ο κόσμος δεν ξέρει τι είναι αυτό για το οποίο μιλάμε. Εγώ χρειάζεται να εξηγώ συνέχεια στον κόσμο τη διαφορά της ομοφυλοφιλίας από τη δυσφορία φύλου. Πλέον το παίζω και έξυπνη και κάνω ότι εκπλήσσομαι που δεν το καταλαβαίνουν.
Γιατί πιστεύετε ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για αυτό το έργο; Το ελληνικό θέατρο ακολουθεί την εποχή και τον δημόσιο διάλογο που έχει ανοίξει γύρω από αυτά τα θέματα ή θα μπορούσε και να εισάγει τέτοιους προβληματισμούς;
Μενέλαος: Στην Ελλάδα έχουμε αρχίσει να κάνουμε εισαγωγή ξένων θεατρικών έργων με gay θεματολογία, αλλά ακόμα δεν υπάρχει η δυναμική να γραφτεί κάτι καλό σε ελληνικό έργο.
Γιώργος: Γενικότερα όμως στον δημόσιο διάλογο είμαστε σε φάση εισαγωγής ξένων συμπεριφορών. Φέτος, μετά από 25 χρόνια τηλεόρασης, ακούστηκε για πρώτη φορά, επιτέλους, από κάποια άτομα ότι είναι ομοφυλόφιλοι.
Αριστέα: Εγώ νομίζω ότι το θέατρο συνήθως ακολουθεί. Πιάνει τον σφυγμό της κοινωνίας και ακολουθεί.
Μενέλαος: Το ελληνικό θέατρο τα τελευταία χρόνια έχει σταματήσει να παίρνει ρίσκα. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται το θέατρο πια στην Ελλάδα, αλλά και στην Αγγλία που έχω επαφή, είναι να αποφεύγεται το ρίσκο. Άρα μια θεματική όπως αυτή που από μόνη της είναι ένα ρίσκο, προβληματίζει κάποιον στο να το ανεβάσει.
Ειρήνη: Αυτό το θέμα είναι πολύ ειδικό και δεν ξέρουμε πως θα αντιδράσει/ανταποκριθεί ο κόσμος. Όταν όμως μας λέει ότι συγκινείται και τον ενδιαφέρει για εμάς είναι πολύ ευχάριστο.
Γιώργος: Εμένα η αγωνία μου ήταν αν θα γίνει κατανοητό, όχι αν θα του είναι ευχάριστο.
Σελήνα: Εμένα μου έχει κάνει εντύπωση η ανταπόκριση από μεγαλύτερες ηλικίες.
Ποια είναι η άποψή σας για το Σύμφωνο Συμβίωσης και την τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια;
Γιώργος: Εγώ πάρα πολύ υπέρ, αν και το Σύμφωνο είναι με πολλές ελλείψεις.
Ειρήνη: Εγώ για το Σύμφωνο είμαι υπέρ, αλλά δεν είμαι υπέρ της τεκνοθεσίας. Πιστεύω ότι πρέπει να διατηρείται το τυπικό σχήμα και ότι τα παιδιά έχουν ανάγκη από μητέρα και πατέρα. Η φύση έχει δώσει έναν ρόλο.
Πώς βλέπεται την κατάσταση στο ελληνικό θέατρο;
Ειρήνη: Δύσκολη πολύ!
Μενέλαος: Όπως είπα και πριν το πρόβλημα είναι ότι δεν παίρνουμε ρίσκα. Ανεβάζουμε κατά κόρον ισπανικά και γερμανικά έργα ενώ υπάρχουν αντίστοιχα ελληνικά που είναι αξιόλογα και μπορεί να λένε ακριβώς τα ίδια πράγματα, αλλά δεν ανεβαίνουν γιατί κανείς δεν παίρνει το ρίσκο. Προτιμούν να φέρουν μια εισαγωγή που μπορεί να έχει πάρει κάποιο βραβείο ή κάποια καλή κριτική.
Αριστέα: Εμείς κάναμε την ομάδα επειδή θέλαμε να κάνουμε θέατρο (η Αριστέα είναι μέλος της δραστήριας και ανερχόμενης ομάδας 4Frontal). Έχει πολύ τρέξιμο, τα κάνουμε όλα μόνοι μας, αλλά υπάρχει συνεννόηση και αλληλοσυμπλήρωση γιατί είμαστε από διαφορετικά background. Πιστεύω πάντως, ότι οι ομάδες γενικά στην Ελλάδα κάνουν πολύ καλή δουλειά. Φροντίζουν για όλα μόνες τους και βρίσκονται σε αρκετά επαγγελματικό επίπεδο δεδομένων των συνθηκών. Αυτό είναι κουραστικό αλλά μας ικανοποιεί. Προσπαθούμε να αφουγκραζόμαστε την κοινωνία και να κάνουμε πράγματα που μας ικανοποιούν κι εμάς προσωπικά. Κάνουμε θέατρο για να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο, όσο ρομαντικό κι αν ακούγεται.
Μενέλαος: Κάνουμε επαγγελματικό θέατρο και θέλουμε να αμειβόμαστε για τη δουλειά μας. Μέχρι στιγμής, ευτυχώς, τα καταφέρνουμε.
Τα σχέδια του θιάσου μετά το τέλος της παράστασης είναι προς το παρόν ξεκούραση και διακοπές. Έχουν σκοπό να συνεχίσουν την παράσταση και του χρόνου και ευελπιστούν να τα καταφέρουν. Φέτος προλαβαίνετε να τους δείτε μέχρι τις 14 Ιουνίου.
