Vasilis Thanopoulos
Μια νέα σχολική χρονιά ξεκίνησε σήμερα και σύμφωνα με τις δηλώσεις της υπουργού Παιδείας, “όλα είναι έτοιμα στα σχολεία για τους νέους μαθητές”. Δυστυχώς όμως όχι για όλους, αφού τίποτα δεν έχει γίνει για την υποδοχή των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και την αντιμετώπιση των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού (γνωστού κι ως bullying).
Πέρα από την έλλειψη ενός μαθήματος σεξουαλικής αγωγής, που θα επιμορφώνει το μαθητικό κοινό γύρω από θέματα σεξουαλικότητας και ταυτοτήτων, το το υπουργείο εξακολουθεί, ακόμη και σήμερα (σ.σ. 2019 έχουμε διάολε), να μην παρέχει συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές γύρω από θέματα φύλου και σεξουαλικότητας, αφήνοντας τα θέματα αυτή στη διακριτική ευχέρεια των εκπαιδευτικών.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Πολύχρωμο Σχολείο, “οι εκπαιδευτικοί όταν καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα σοβαρό σχετικό ζήτημα στο σχολείο, ή ακόμα και σε απλές περιπτώσεις σχολιασμού της επικαιρότητας ή σε ερωτήματα των παιδιών, συνήθως παίρνουν θέση και εκφράζουν άποψη με βάση τις προσωπικές τους προκαταλήψεις, κοινωνικές ή θρησκευτικές. Αυτό συμβαίνει αφενός επειδή στην συντριπτική τους πλειοψηφία δεν έχουν λάβει ειδική επιμόρφωση και δυστυχώς παραμένουν αδαείς και αφετέρου επειδή δεν υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές από το υπουργείο γύρω από θέματα φύλου και σεξουαλικότητας. Ένας άλλος πολύ σημαντικός λόγος που αναπαράγει την στρεβλή αυτή κατάσταση ακόμα και σε περιπτώσεις εκπαιδευτικών που έχουν επαρκείς γνώσεις είναι η αίσθησή τους ότι πιέζονται από αυτό που είναι αντιληπτό ως «η άποψη της κοινωνίας», άρα υποθετικά και των γονέων, οπότε θεωρείται ότι είναι αναγκασμένοι να αθετήσουν τις παιδαγωγικές κι επιστημονικές θέσεις και να συμμορφωθούν με το «παραδεδομένο».”
“Μία καθηγήτρια άρχισε να λέει πως τα μέλη της ΛΟΑΤΚ
κοινότητας δεν κάνουν καλό στην κοινωνία και τους σύγκρινε με
τους παιδόφιλους και τους κανίβαλους… ήταν η αγαπημένη μου
μέχρι εκείνη την μέρα…”
Ποιος μπορεί να ξεχάσει άλλωστε την περίπτωση του 15χρονου Νικόλα από την Αργυρούπολη που αυτοκτόνησε μόλις πριν ένα χρόνο, έχοντας ακούσει μέσα στην τάξη και από το στόμα καθηγήτριάς του ότι «οι γκέι είναι άρρωστοι».
Εύλογο λοιπόν είναι το ερώτημα σχετικά με το πόσο ασφαλής μπορεί να νιώθει ένας ΛΟΑΤΚ μαθητής ή μαθήτρια μέσα σε μια σχολική τάξη στην Ελλάδα.
Χαρακτηριστικά είναι τα ευρήματα της Έρευνας για το Σχολικό κλίμα που διεξήχθη από την Colour Youth – Κοινότητα LGBTQ Νέων Αθήνας, με στόχο την ανάδειξη της ποιότητας του σχολικού κλίματος όπως την αντιλαμβάνονται οι μαθητές και οι μαθήτριες που αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤΚ.
Η Έρευνα διενεργήθηκε πανελλαδικά μέσω ερωτηματολογίου και αφορά στο διάστημα Μάρτιος – Ιούλιος 2017. Σ΄αυτή συμμετείχαν συνολικά 3747 μαθητές/μαθήτριες από 13 έως 20 ετών που είτε φοιτούσαν σε δημόσια ή ιδιωτικά γυμνάσια και λύκεια της Ελληνικής επικράτειας.
“Έλεγαν σε συμμαθητές μου να σταματήσουν διότι είμαι
«άρρωστη» και με χλεύαζαν ταυτόχρονα καθηγητής και
συμμαθητές…”
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, ένα στα τρία παιδιά έχουν δεχτεί κάποιας μορφής λεκτική παρενόχληση (βρισιές, απειλές, χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου, κοροϊδευτικές
κινήσεις, γελάκια, κλπ.) για τον σεξουαλικό προσανατολισμό (32,0%), το φύλο (31,1%), ή/και την έκφραση φύλου τους (50,3%). Επίσης, περίπου ένα στα επτά παιδιά έχουν δεχτεί κάποιας μορφής σωματική παρενόχληση ή/και σωματική βία (σπρωξιές, σκουντήγματα, φτυσίματα, γροθιές, κλωτσιές, κλπ.) σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό (14,6%), το φύλο (12,6%), ή/και την έκφραση φύλου τους (19,3%). Επιπλέον, ένα στα τρία
ΛΟΑΤΚ παιδιά (33,0%) δηλώνουν ότι έχουν δεχτεί σεξουαλική παρενόχληση.
“Βαρέθηκα να
φοβάμαι για το αύριο…”
Φαίνεται πως οι ομοφοβικές/τρανσφοβικές συμπεριφορές αποτελούν καθημερινότητα στα σχολικά ιδρύματα, αφού σε ποσοστό 84,9%, τα παιδιά ακούν στο σχολείο τη
λέξη “γκέι” με αρνητική χροιά ενώ το 74,4% των μαθητών και μαθητριών δηλώνει ότι
ακούει τρανσφοβικά σχόλια έστω και σπάνια, ενώ το 18,3% δηλώνει ότι αυτά τα σχόλια γίνονται συχνά ή πολύ συχνά. Ομοφοβικά σχόλια ακούγονται από άλλους μαθητές σε ποσοστό 74,2%, ενώ πάνω από τα μισά παιδιά (58,1%) ακούν τέτοια σχόλια και από καθηγητές ή καθηγήτριες. Παρά την παρουσία τους (το 62,5% δηλώνει ότι τουλάχιστον κάποιες φορές είναι παρόντες), 1 στις 3 φορές (34,3%) οι καθηγητές/τριες δεν παρεμβαίνουν.
“Μια καθηγήτρια μια φορά είχε περιγράψει ένα τρανς άτομο με
χαρακτηρισμούς όπως «αυτό το πράγμα», «αυτή η αηδία»,
«αυτό το διαστρέβλωμα»…”
Ακόμη χειρότερα τα παιδιά, σε ποσοστό που φτάνει στο 57,7%, νιώθουν ότι μπορούν
δύσκολα να μιλήσουν για ΛΟΑΤΚ ζητήματα στην τάξη, νιώθουν λίγο ή καθόλου άνετα να μιλήσουν στους καθηγητές και τις καθηγήτριές τους (71,9%), και σχεδόν καθόλου άνετα στη διεύθυνση του σχολείου (83,1%).
“Με απέβαλλε από το μάθημα λέγοντας μου μπροστά σε
όλη την τάξη «Συγγνώμη αν σε προσέβαλα, αν είσαι λεσβία ή
ομοφυλόφιλη» με ύφος ειρωνικό. Έβαλα τα κλάματα και βγήκα
στο προαύλιο και πλέον όλη μου η τάξη γνωρίζει για την
σεξουαλικότητα μου χωρίς την άδεια μου…”
Καθόλου περίεργο αν σκεφτείς πως το 65,1% των ΛΟΑΤΚ ατόμων δεν έχουν ακούσει
τίποτα θετικό για ΛΟΑΤΚ άτομα σε κάποιο μάθημα του σχολείου. Αντίθετα, το 54,4% δηλώνει ότι έχει ακούσει μέσα στην τάξη αρνητικές αναφορές για ΛΟΑΤΚ άτομα ή ζητήματα. Επίσης, σε ποσοστό 60,1% τα παιδιά αναφέρουν ότι κανένα από τα σχολικά τους βιβλία δεν περιλαμβάνει πληροφορίες για ΛΟΑΤΚ θέματα.
Φυσικά μεγάλο πρόβλημα κι ο σεξισμός…
Σύμφωνα με το Πολύχρωμο Σχολείο, “σε κάποιες περιπτώσεις τα παιδιά προσπαθούν να βελτιώσουν την κατάσταση με προσφυγή στον Σύλλογο διδασκόντων/διδασκουσών, σε φορείς και οργανώσεις ή τον Συνήγορο του Παιδιού, σε άλλες καταφέρνουν με σωστή διαμεσολάβηση να κάνουν υποφερτή την κατάσταση, σε άλλες αναγκάζονται να αλλάξουν σχολικό περιβάλλον, ζήτημα που συνιστά από μόνο του παραβίαση δικαιωμάτων. Δυστυχώς όμως στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μιλούν και κάνουν υπομονή μέχρι να τελειώσουν το σχολείο, στην προσπάθειά τους να ξεμπερδέψουν με όλο αυτό το κακοποιητικό πλαίσιο όσο πιο ήσυχα γίνεται και προσπαθώντας να αποφύγουν το άουτιγκ στο ευρύτερο ή στενότερο οικογενειακό τους πλαίσιο.”
“Φοβάσαι επειδή υπάρχει αυτή η αδιαφορία. Φοβάσαι ότι θα
σου συμβεί κάτι και κανείς δε θα το ξέρει για να σε βοηθήσει
γιατί πολύ απλά δεν ενδιαφέρονται να μάθουν τι γίνεται…”
Από τα παραπάνω γίνεται πλήρως αντιληπτό ότι η έννοια της “ασφάλειας” για τους ΛΟΑΤΚ μαθητές και τις ΛΟΑΤΚ μαθήτριες στα ελληνικά σχολεία είναι ιδιαιτέρως σχετική με αρκετές φορές να εξαρτάται από αστάθμητους παράγοντες, όπως η τύχη. Ακόμα πιο αντιληπτή η αυξημένη ανάγκη και λήψη μέτρων και προώθηση πολιτικών δράσεων, με στόχο μια πιο συμπεριληπτική (μη θρησκόληπτη) εκπαίδευση.
Οι δηλώσεις έγιναν στα πλαίσια της Έρευνας για το Σχολικό κλίμα.
