Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας πέντε συντάκτριες του avmag.gr παίρνουν τον λόγο και μας εξηγούν τι είναι αυτό που τελικά γιορτάζουμε και γιατί η σημερινή ημέρα είναι τόσο σημαντική…
Ραφαέλα Συκοβάρη: “Για τη χυδαία χειρονομία, την απειλή και τη σιωπή”
Για τη σφαίρα που σωριάζει την τρανς γυναίκα στη μέση του δρόμου. Για τη φωτογραφία της «άτυχης» κοπέλας στις ειδήσεις των οκτώ. Για τα μελανά σημάδια που έγιναν επειδή «έπεσε και χτύπησε». Για όλα τα ‘αποκλείεται, αυτός ήταν πάντα καλό παιδί, ήσυχο’. Για την άδεια καρέκλα στην αίθουσα, του κοριτσιού που δεν πάει σχολείο επειδή έχει περίοδο. Για το απέναντι πεζοδρόμιο, που φαίνεται πιο ασφαλές. Για το όχι που έγινε ναι. Για το φιλί που αυτή δεν έδωσε σε εκείνη, γιατί ο χώρος δεν ήταν ο κατάλληλος. Για το περίεργο βλέμμα. Και μετά για το τρομακτικό βλέμμα. Για τους διορθωτικούς βιασμούς. Για τη σύγκριση ανάμεσα στον μισθό που της αναλογεί και στον μισθό που παίρνει. Για τις σκιές «πίσω από κάθε επιτυχημένο άνδρα». Για τη χυδαία χειρονομία, την απειλή και τη σιωπή. Για τις πνιχτές κραυγές από το δίπλα διαμέρισμα. Για την πολύ κοντή φούστα, την πολύ περασμένη ώρα, το πολύ βαθύ ντεκολτέ. Για όλα τα ‘μήπως έφταιγε και λίγο αυτή;’ και για όλα τα ‘θα μπορούσε να είναι η κόρη σου’. Για τις απαγορευμένες αμβλώσεις και για την απόγνωση. Για την ανατομία του ατελούς σώματος και τις ιδανικές μορφές των διαφημίσεων. Για τις κουζίνες – φυλακές, τις χαμένες ευκαιρίες, τα ξεχασμένα ονόματα. Για τη δύσοσμη αδικία που έχει σταθεί στα ρουθούνια της ανθρωπότητας. Για όλα αυτά σήμερα είναι, δυστυχώς, η ημέρα της Γυναίκας.
Ανδρομάχη Κουτσουλέντη: “Γιατί τα σώματα μας έχουν σημασία και μας ανήκουν!”
Ανά καιρούς ακούω ότι στο λεγόμενο δυτικό κόσμο ο φεμινισμός δεν είναι απαραίτητος, καθώς άνδρες και γυναίκες είναι ίσοι. Οι περισσότεροι που ασπάζονται τέτοιου είδους επιχειρήματα, εξαπολύουν επιθέσεις προς χώρες της Μέσης Ανατολής και μιλούν για γυναικεία καταπίεση, ενώ συγχρόνως γυρνάνε την πλάτη σε χιλιάδες γυναίκες στην Ελλάδα. Μόνο φέτος είχαμε τρεις τρανταχτές γυναικοκτονίες. Η Ελένη βιάστηκε και δολοφονήθηκε από συνομήλικούς της, η Αγγελική δολοφονήθηκε από τον πατέρα της, και πριν λίγες μέρες μια γυναίκα στραγγαλίστηκε από τον σύζυγο της. Το κοινό και στις τρεις υποθέσεις είναι ένας άνδρας ο οποίος επιβάλλει πάνω στο σώμα της γυναίκας την εξουσία που το πατριαρχικό σύστημα του έχει δώσει, το βιάζει και το δολοφονεί. Πολλοί ισχυρίζονται ότι τέτοια περιστατικά πρέπει να καταγγέλλονται. Ακόμα και όταν μια γυναίκα όμως βρίσκει τη δύναμη να το κάνει, όπως έκανε η πιο πρόσφατα δολοφονημένη γυναίκα στη Σητεία, τις περισσότερες φορές το κράτος σιωπά. Τα ΜΜΕ με τη σειρά τους, κάνουν αναφορά για ζήλια, πάθος και οικογενειακές τραγωδίες, αποκρύπτοντας την έμφυλη διάσταση των εγκλημάτων. Αυτά είναι μόνο τα περιστατικά που δημοσιοποιήθηκαν. Είναι πολλά τα περιστατικά των βιασμών που συγκαλύπτονται, των σεξουαλικών παρενοχλήσεων και της ενδοοικογενειακής βίας. Καθημερινά όλες μας βιώνουμε τον σεξισμό στον χώρο εργασίας, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο και στο δρόμο. Η πατριαρχία δολοφονεί. Και δολοφονεί καθημερινά, κυριολεκτικά ή συμβολικά, πολλές θηλυκότητες και λοατκι υποκείμενα. Καταπιέζει όμως και τους άνδρες, να είναι τοξικά αρρενωποί να έχουν πάντα τον έλεγχο. Αν καταφέρεις και αντισταθείς, αν σκοτώσεις τον βιαστή ή τον δολοφόνο σου, πάλι εσύ φταις. Για αυτό η σημερινή μέρα είναι εξαιρετικά σημαντική. Όλες εμάς που το ετεροκανιστικό πατριαρχικό σύστημα έχει βάλει σκοπό να ελέγξει, εργάτριες φοιτήτριες, μετανάστριες και πρόσφυγες, έχουμε τη δυνατότητα για μια μέρα να σταματήσουμε τα πάντα, να βγούμε στους δρόμους και να φωνάξουμε. Γιατί τα σώματα μας έχουν σημασία και μας ανήκουν.
Χριστίνα Μουστακάκη: “Γιατί είναι μια επιπλέον αφορμή για ενδυνάμωση, ενότητα και εορτασμό όλων των συστημικά καταπιεσμένων θηλυκοτήτων”
Η 8η Μαρτίου είναι αφιερωμένη στη Μαρί Κιουρί, τη Φρίντα Κάλο, την Έλλεν Κέλλερ, την Ελένη Αντωνιάδου αλλά και σε κάθε αφανή ηρωίδα του σήμερα που ακροβατεί στα σχοινιά της πατριαρχίας. Αυτή η μέρα εξυμνεί (και μας υπενθυμίζει) όλους τους αγώνες των γυναικείων κινημάτων που μας οδήγησαν στο σήμερα και όλους εκείνους που θα μας οδηγήσουν στο αύριο. Είναι πάνω από όλα μια ακόμη ευκαιρία για αναστοχασμό, προβληματισμό και ενημέρωση. Δεν μπορούμε να εφησυχαστούμε μέχρις ότου δικαιωθεί κάθε μικρή ή μεγάλη θυσία προς τον βωμό της πραγματικής και ουσιώδης ισότητας. Μέχρις ότου περιστατικά, όπως η επίθεση της 22χρονης στο Ίλιον ή η δολοφονία της Τοπαλούδη να υπάρχουν μόνο ως σελίδες της ιστορίας και απομεινάρια μιας άλλης εποχής. Η 8η Μαρτίου είναι μια επιπλέον αφορμή για ενδυνάμωση, ενότητα και εορτασμό όλων των συστημικά καταπιεσμένων θηλυκοτήτων.
Ελευθερία Κατόπη: “Γιατί η ημέρα αυτή λειτουργεί ως ένα μικρό λιθαράκι στο να θυμόμαστε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι”
Και έφτασε για ακόμα μια φορά η 8η Μαρτίου. Τι σημασία έχει όμως η μέρα αυτή; Τι διαφορά έχει από την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ας πούμε και τι εμποδίζει τους πιο σκεπτικούς και επιφυλακτικούς από το να απορρίψουν την ημέρα της γυναίκας ως ακόμα μια μέρα που γιορτάζει κάτι που είναι «δεδομένο» και υπάρχει στην καθημερινότητα-όπως τα ζευγάρια και η μεταξύ τους αγάπη; Πρώτα από όλα, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας είναι στις 8 Μαρτίου, επειδή το 1857, την ίδια ημερομηνία, εργάτριες της υφαντουργίας στις Η.Π.Α. κινητοποιήθηκαν κατά των απαίσιων συνθηκών εργασίας τους, κάτι το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία εργατικών σωματείων μετά από λίγα χρόνια. Επιστρέφοντας στη σύγχρονη καθημερινότητα της Ελλάδας, ακούμε τελευταία για υποθέσεις φόνων και βιασμών γυναικών και κοριτσιών στις οποίες πάντα θα υπάρξει κάποιος να δικαιολογήσει τον δράστη και να βρει κάποιο φταίξιμο στο θύμα, το λεγόμενο victimblaming. Είτε είναι κάποιος συγγενής του δράστη, είτε κάποιος φίλος του, είτε κάποιος άγνωστος στο facebook που θα σχολιάσει κάτι όπως «τα ήθελε και έμπλεξε μαζί τους» , «τώρα για μια βλακεία της στιγμής καταστρέφεται η ζωή του παιδιού». Όχι. Το κάθε άτομο είναι υπεύθυνο για τις πράξεις του και σε καμία περίπτωση δεν έχει δικαίωμα να καταπατήσει τα δικαιώματα κάποιου άλλου. Η ημέρα αυτή λειτουργεί ως ένα μικρό λιθαράκι στο να θυμόμαστε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Οι γυναίκες δεν είναι εύκολος στόχος και όχι, αν φοράνε κοντές φούστες και σού λένε «όχι» δεν εννοούν «ναι». Οι άντρες δεν είναι αναίσθητοι και έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν τα συναισθήματά τους όποτε το θέλουν χωρίς να χαρακτηριστούν αδύναμοι. Αυτό που διεκδικεί αυτή η μέρα είναι να μπορούμε να μιλήσουμε στο εργασιακό μας περιβάλλον και να παίρνουμε πρωτοβουλίες χωρίς να θεωρούμαστε «αυταρχικές». Είναι να εκφραζόμαστε όπως θέλουμε αισθητικά και σεξουαλικά χωρίς να βαθμολογούμαστε συνέχεια. Είναι να περπατάμε στον δρόμο χωρίς να ακούμε σφυρίγματα και διάφορα ηχητικά εφέ. Είναι να έχουμε τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
Τόνια Στεργίου: “Για να αισθάνονται όλες οι γυναίκες καλά με τον εαυτό τους και να αυτοπροσδιορίζονται όπως γουστάρουν!”
Κάθε χρόνο τέτοια μέρα βάζω ένα στοίχημα με τον εαυτό μου: να γράψω ένα κείμενο που θα αγκαλιάζει όλες τις γυναίκες, όλες τις μάχες τους για την ισότητα, όλες τις νίκες τους για την επίτευξή της. Ένα κείμενο που θα υμνεί τη Simone, την Malala, την Indira, κι όλες εκείνες που έδωσαν την υπόσχεση στον εαυτό τους να αλλάξουν αυτόν τον κόσμο προς το καλύτερο και το κατάφεραν. Ένα κείμενο που θα αγκαλιάζει τη μάνα μου, τη γιαγιά μου, τη φίλη μου, τη συνάδελφό μου, το μικρό κορίτσι που θέλει να παίξει μαζί μου, την έφηβη που με αγνοεί, την άγνωστη γυναίκα που περπατάει δίπλα μου στο πεζοδρόμιο. Ένα κείμενο ακόμα και για την κούκλα μου την Ελίνα, που κρατάω φυλαγμένη στο ράφι μου μέχρι και σήμερα. Κι ένα κείμενο που θα αγκαλιάζει εμένα. Φέτος όμως, με μεγάλη μου λύπη, διαπίστωσα πως δεν είχα να πω τίποτα. Κάθισα μπροστά από τον υπολογιστή, με τον κέρσορα να αναβοσβήνει επιδεικτικά πάνω στην οθόνη και ήταν σαν να τον άκουγα να με ρωτάει ειρωνικά «Και τι θ’ αλλάξει αν μιλήσεις και πάλι για όλα αυτά;» Κι η αλήθεια είναι πως άργησα πολύ να βρω την απάντηση. Είμαι θυμωμένη κι ο θυμός αυτός καλύπτει σαν σύννεφο καπνού την κρίση μου. Είμαι θυμωμένη γιατί η 8η Μαρτίου γιορτάζεται πια τόσο επιδεικτικά αλλά και τόσο επιφανειακά συγχρόνως, που ένιωσα πως έχει χάσει λίγο από την αίγλη της. Κι αυτό γιατί κάθε χρόνο σαν σήμερα, βλέπω συνεχώς τα ίδια πράγματα. Βλέπω να λένε χρόνια πολλά άνθρωποι που τις υπόλοιπες μέρες αναρωτιούνται: «Μα γιατί ζητάτε ισότητα πλέον ενώ υπάρχει» και σύντομα καταλήγουν με βεβαιότητα στο συμπέρασμα ότι «οι γυναίκες θέλουν να τις προσέχουν.» Κοιτάζω ανθρώπους να αγοράζουν λουλούδια για «τη γυναίκα της ζωής τους», ενώ τον υπόλοιπο χρόνο την κακοποιούν ή την δολοφονούν ενίοτε, με τη δικαιολογία ότι «τους προκάλεσε» ή ότι «αντιστάθηκε». Διαπιστώνω πως υπάρχουν άνθρωποι που σήμερα γιορτάζουν επιλεκτικά, αποκλείοντας από τη «γιορτή» τις τρανς γυναίκες με τον ισχυρισμό ότι «δεν είναι γυναίκες». Ξέρω πως υπάρχουν επιχειρήσεις που αφιερώνουν την ημέρα στις γυναίκες, ενώ τον υπόλοιπο καιρό ασκούν σε βάρος τους διάφορου τύπου διακρίσεις, ακριβώς επειδή είναι γυναίκες. Και κάπου εδώ έρχομαι να ρωτήσω: Τι ακριβώς γιορτάζουμε σήμερα;Η δική μου απάντηση είναι τίποτα. Σήμερα για μένα δεν είναι γιορτή. Είναι υπενθύμιση. Μια παγκόσμια υπενθύμιση και για τα κατακτηθέντα, αλλά κυρίως για όσα μένει να κατακτηθούν. Για να μην θεωρούμε δεδομένη την ισότητα, ούτε να την αποδίδουμε σε μια αυθαίρετα γενόμενη τάση μεγαλομανίας των γυναικών. Για να μην κακοποιείται καμία γυναίκα, ούτε να θεωρείται αδύναμη σε κανενός είδους σχέση επειδή είναι γυναίκα. Για να αισθάνονται όλες οι γυναίκες καλά με τον εαυτό τους και να αυτοπροσδιορίζονται όπως γουστάρουν. Για να μιλούν, να εκφράζονται και να εργάζονται χωρίς φόβο πως θα κριθούν με βάση το φύλο τους. Για όλους αυτούς τους λόγους και για άλλους τόσους που κάθε γυναίκα σκέφτεται κι έχει βιώσει. Για όλες τις γυναίκες εκεί έξω και για κάθε μία ξεχωριστά. Για κάθε μικρή ή μεγάλη μάχη που μας φέρνει πιο κοντά σε έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις, κι ας μας λένε κάποιοι πως είμαστε πολύ ρομαντικές. Για κάθε μικρό ή μεγάλο κείμενο, κάθε απεργία, κάθε διαμαρτυρία, κάθε «όχι», κάθε «μη» που μας ένωσε και μας έμαθε να πολεμάμε για να φτάσουμε στο σήμερα και στο κάθε σήμερα. Για κάθε «είμαι γυναίκα» που φτάνουμε κι εμείς οι ίδιες καμιά φορά να ξεχνάμε πόσο σημαντικό είναι. Για κάθε 8η Μαρτίου.
