Aπό το 1948, η 10η Δεκεμβρίου έχει οριστεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε ανάμνηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ. Τιμώντας την συγκεκριμένη επέτειος, στην Κινηματογραφική Στήλη του Tvxs.gr συγκεντρώσαμε και παρουσιάζουμε δέκα (10) χαρακτηριστικές κινηματογραφικές δημιουργίες, οι οποίες κυκλοφόρησαν στις Αίθουσες τον 21ο αιώνα και αναδεικνύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Ο Πιανίστας» (The Pianist – 2002) του Ρόμαν Πολάνσκι
Ο Βλαντισλάβ Σπίλμαν (Άντριεν Μπρόντι), είναι ένας διάσημος Εβραιοπολωνός πιανίστας που δουλεύει στον ραδιοφωνικό σταθμό της Βαρσοβίας. Όμως βλέπει τον κόσμο του να καταρρέει όταν ξεσπά ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, με την εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία, τον Σεπτέμβριο του 1939. Αφού ο ραδιοφωνικός σταθμός καταστρέφεται από τις εκρήξεις, ο Βλαντισλάβ επιστρέφει σπίτι του όπου και μαθαίνει ότι η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία έχουν κηρύξει πόλεμο ενάντια στη Γερμανία. Πιστεύοντας ότι ο πόλεμος θα τελειώσει γρήγορα, αυτός και η οικογένειά του γιορτάζουν το γεγονός.
Ωστόσο κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής που λαμβάνει χώρα τους επόμενους μήνες, οι συνθήκες διαβίωσης των Εβραίων σταδιακά χειροτερεύουν και τα δικαιώματά τους περιορίζονται. Κάθε οικογένεια επιτρέπεται να έχει ένα ελάχιστο χρηματικό ποσό. Ενώ παράλληλα όλοι πρέπει να φοράνε ένα περιβραχιόνιο με το Αστέρι του Δαβίδ για να ξεχωρίζουν, οφείλοντας παράλληλα να δέχονται αδιαμαρτύρητα διάφορες ταπεινώσεις.
Με τον Άντριεν Μπρόντι στον καλύτερο ρόλο της καριέρας του, η ταινία έδωσε την ευκαιρία στον Πολάνσκι να εξερευνήσει τις Πολωνικές του ρίζεςκαι τα δύσκολα παιδικά του βιώματα. Το φιλμ, βασισμένο στο βιβλίο του Wladyslaw Szpilman, δέχτηκε διθυραμβικές κριτικές, κερδίζοντας αρκετά βραβεία, μεταξύ των οποίων και τρία Όσκαρ: Καλύτερου Ηθοποιού για τον Έντριαν Μπρόντι, Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου για τον Ρόναλντ Χάργουντ και Σκηνοθεσίας για τον Ρόμαν Πολάνσκι.
«Το Λιβάδι που Δακρύζει» (2004) του Θόδωρου Αγγελόπουλου
Μια ομάδα περιπλανώμενων Ελλήνων της Οδησσού φτάνει σ’ ένα βαλτότοπο της Ελλάδας που ορίζεται από ένα ποτάμι που τον διασχίζει. Οι πρόσφυγες εγκαθίσταται εκεί, χτίζουν έναν οικισμό και προσπαθούν να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους. Μια οικογένεια κυριαρχεί. Ο πατέρας αυστηρός και πείσμων, μετά τον θάνατο της γυναίκας του θα θελήσει να παντρευτεί την Ελένη, ένα κοριτσάκι που μεγάλωσε στο σπίτι του αφού το είχαν περιμαζέψει στο φευγιό τους μέσα στο χαμό του διωγμού. Ο γάμος δε θα γίνει ποτέ και η Ελένη φεύγει με τον γιο του, που αγαπιούνται από παιδιά
Η περιπλάνηση των δύο νέων στην Ελλάδα, υπό την προστασία μιας ομάδας μουσικών, μετατρέπεται σε μια τραγική ιστορία. Η ταραγμένη πολιτική σκηνή οδηγεί τους νέους να αντιμετωπίσουν μια σειρά από γεγονότα που σημαδεύουν οριστικά τη ζωή τους. Μη μπορώντας να μείνουν πουθενά, κουβαλώντας την κατάρα του πατέρα για την προδοσία, ο νέος θα αναγκαστεί να φύγει στην Αμερική σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Η Ελένη, μόνη της πλέον θα βιώσει τη φρίκη του πολέμου και του εμφύλιου, χάνοντας και τα δυο της παιδιά. Μετά από διαδοχικές φυλακίσεις για αντιστασιακή δράση, θα εξοριστεί από την πατρίδα που νόμισε ότι είχε βρει, φτάνοντας μια ημέρα μικρό παιδάκι στην Ελλάδα…
Το «Λιβάδι που Δακρύζει», αποτελεί το πρώτο μέρος της τριλογίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Στην ταινία, οι δρόμοι της εξορίας και της προσφυγιάς – τόσο κυριολεκτικής, όσο και μεταφορικής – ως μόνιμο χαρακτηριστικό της ιστορίας του 20ού αιώνα, αποτυπώνονται στο «Λιβάδι που Δακρύζει» με επίκεντρο την Ελλάδα της χρονικής περιόδου μεταξύ 1919 – 1949. Το θέμα αυτό απεικονίζεται με ελεγειακό τρόπο μέσα από τη ζωή μιας γυναίκας, της Ελένης. Είναι το θύμα και ο μάρτυρας των μεγάλων ιστορικών δραμάτων του ελληνισμού…
«Η Άλλη Όχθη» (Gagma napiri – 2009) του Γκεόργκε Οβασβίλι
Με πρωταγωνιστή έναν νεαρό πρόσφυγα που αναζητά τον πατέρα του, η ταινία αποτυπώνει τις εχθρικές σχέσεις μεταξύ κρατών και ανθρώπων, μέσα σ’ έναν κόσμο όπου τα πάντα καταρρέουν και οι δεσμοί αλληλεγγύης κόβονται. Το φιλμ πραγματεύεται επίσης την ανάγκη της συμβίωσης, της αποδοχής του Άλλου, της επικοινωνίας και τελικά της συμφιλίωσης.
Το μεταναστευτικό ζήτημα συνδέεται με την αναζήτηση μιας νέας πατρίδας. Η αναζήτηση του πατέρα στην ταινία, δεν είναι παρά η αναζήτηση του εαυτού και της βαθύτερης ταυτότητας του ίδιου του ήρωα. Όσο τα σύνορα ανάμεσα στις χώρες και στους ανθρώπους θα καθορίζονται από τη βία του πιο ισχυρού, τόσο περισσότερο θα βαθαίνει το τραύμα του πιο αδύναμου, του ανυπεράσπιστου, του θύματος. Μια ταινία βαθιά ανθρωπιστική, ευαίσθητη και τραγικά επίκαιρη.
«12 Χρόνια Σκλάβος» (12 Years a Slave – 2013) του Στιβ ΜακΚουίν
Στο προ-εμφυλιακό τοπίο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ο Νεοϋορκέζος Σόλομον Νόρθαπ (Τσιούιτελ Ιτζίοφορ) ζει ως ελεύθερος Αμερικανός πολίτης. Παρότι καλλιεργημένος οικογενειάρχης και ταλαντούχος μουσικός, ο Σόλομον έχει ένα σημαντικό μειονέκτημα. Το χρώμα του δέρματός του δεν είναι συμβατό με εκείνο της καθεστηκυίας τάξης. Η μοίρα του επιφυλάσσει μια αρκετά απρόβλεπτη, όσο και δυσάρεστη έκπληξη. Ο Νόρθαπ απάγεται και πωλείται ως σκλάβος στον οπισθοδρομικό Νότο, αντιμετωπίζοντας τη βιαιότητα μιας πολωμένης κοινωνίας. Μιας κοινωνίας που παρουσιάζεται προσωποποιημένη μέσα από τα μάτια ενός σκληρού, δυνάστη σωματέμπορου, τον οποίον υποδύεται πειστικότατα ο Μάικλ Φασμπέντερ.
Διατηρώντας την πίστη του στην ανθρωπιά και στην εγγενή καλοσύνη του κόσμου, ο Σόλομον δεν χάνει ποτέ την ελπίδα και το κουράγιο του για δικαιοσύνη. Παρόλο που η μοίρα του μοιάζει απόλυτα καταδικασμένη, ο ίδιος κοιμάται και ξυπνά αναζητώντας το άρωμα της χαμένης ελευθερίας. Μέσα από την ευτυχή συγκυρία της γνωριμίας του με έναν φιλάνθρωπο Καναδό (Μπραντ Πιτ), ρεφορμιστή και πολέμιο της θανατικής καταδίκης, ο Σόλομον καταφέρνει εν τέλι όχι μόνο να επιζήσει μέσα σ’ αυτή τη δωδεκαετή κόλαση, αλλά να βγει αλώβητος από την απίστευτη αυτή δοκιμασία, διατηρώντας, στο ακέραιο, το ήθος και την αξιοπρέπειά του.
Ο αξιόλογος Βρετανός σκηνοθέτης Στιβ Μακουίν, μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη την συγκλονιστική και βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, ιστορία του Σόλομον Νόρθαπ, ενός ανθρώπου που αγωνίστηκε για την προσωπική του ελευθερία και επιβίωση. Η ιστορία εξελίσσεται σε μία εποχή που το τίμημα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, διακυβευόταν από το χρώμα του δέρματος…
«Pride» (2014) του Μάθιου Γουόρκους
Το 1984, μια ομάδα Λονδρέζων ακτιβιστών που απαρτίζεται από ομοφυλόφιλους άντρες και γυναίκες προσπάθησε να συγκεντρώσει χρήματα για να υποστηρίξει τους ανθρακωρύχους και τις οικογένειές τους, στην απεργία τους ενάντια στα σκληρά μέτρα που είχε λάβει η νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ.
Μία έντονα πολιτικοποιημένη ταινία από την Γηραιά Αλβιώνα, στα ίχνη των ταινιών του Κεν Λόουτς, όπου παρουσιάζει τον δίκαιο αγώνα των ανθρακωρύχων για τις δύσκολες συνθήκες εργασίας τους, αλλά και το δικαίωμα στην επιλογή μέσα από τη συμπαράσταση της κοινότητας των ομοφυλοφίλων. Ένα έργο, γοητευτικό και εμπνευσμένο, που κερδίζει ενώ παράλληλα συγκινεί τον θεατή.
«Το Διαζύγιο: Η Δίκη της Βίβιαν Αμσαλέμ» (Gett: The Trial of Viviane Amsalem – 2014) των Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ
Στο Ισραήλ, δεν αναγνωρίζεται ο πολιτικός γάμος, και κατά συνέπεια ούτε το διαζύγιο. Μόνο οι ραβίνοι έχουν τη δικαιοδοσία να νομιμοποιήσουν έναν γάμο κι αν χρειαστεί, τη διάλυση του. Όμως στην τελευταία περίπτωση χρειάζεται απαραίτητα και η ρητή συναίνεση του συζύγου, ο οποίος εν τέλει έχει μεγαλύτερη εξουσία ακόμα και από τους δικαστές.
Η ταινία, παρακολουθεί το δράμα της Viviane Amsalem – την οποία ενσαρκώνει με στωικότητα η Ρόνιτ Έλκαμπετζ (Ronit Elkabetz) – η οποία μην αντέχοντας άλλο, μετά από τριάντα χρόνια γάμου, αποφασίζει ότι πρέπει να χωρίσει από τον άνδρα της, Elisha Amsalem – τον οποίο υποδύεται ο Σιμόν Αμπκαριάν (Simon Abkarian).
Το σκηνοθετικό δίδυμο των αδερφών Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ, παρουσιάζουν την τρίτη μεγάλου μήκους ταινία τους, με τίτλο: «Το Διαζύγιο» (Gett: The Trial of Viviane Amsalem). Πρόκειται για ένα δικαστικό δράμα δωματίου, που εναλλάσσει τις δηκτικές με τις κωμικές διαστάσεις μιας συγκλονιστικής ιστορίας και της εξέλιξης της κατά τη διάρκεια πέντε ετών. Η ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης Ρόνιτ Έλκαμπετζ, ξεχωρίζει με την ερμηνεία της, σ’ ένα φιλμ που ήταν υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
«Τιμπουκτού» (Timbuktu – 2014) του Αμπντεραμάν Σισακό (φωτογραφία άρθρου)
Ο χρόνος στο Τιμπουκτού άρχισε να κυλά αντίστροφα. Οι δρόμοι έρημοι, οι πόρτες κλειστές. Οι γυναίκες κρύβονται σκιές και το σκοτάδι έχει πλέον τυλίξει όλα όσα έδιναν κάποτε χρώμα σ’ αυτή την εξωτική πόλη του Μάλι. Τέλος η μουσική, τέλος το παιχνίδι, τέλος η ελευθερία: η αρχή του σκοταδισμού, καθώς όλα απαγορεύονται. Ο ισλαμικός φονταμενταλισμός είναι πλέον η νέα τάξη πραγμάτων που σκορπά τον τρόμο στην περιοχή. Μακριά από τη ζωή της πόλης, ο Κιντάν με τη γυναίκα του Σατίμα, την κόρη του Τόγια και τον μικρό Ισάν, απολαμβάνουν μια ήρεμη ζωή. Ένα περιστατικό όμως θα ωθήσει τον Κιντάν να αφαιρέσει κατά λάθος μια ανθρώπινη ζωή. Αυτό θα τον φέρει αντιμέτωπο με την καινούρια δικαιοσύνη. Η ιστορία του Κιντάν δεν είναι η μοναδική, παράλληλες πράξεις συνθέτουν μ’ έναν ωμό ρεαλισμό την ματωμένη ιστορία μιας ολόκληρης χώρας.
Μετά το «Bamako» του 2006, ο αξιόλογος δημιουργός από την Μαυριτανία, Αμπντεραμάν Σισακό, επιστρέφει με την τέταρτη μεγάλους μήκους ταινία του. Το «Τιμπουκτού», είναι ένα συγκινητικό και σε σημεία λυρικό επίτευγμα, το οποίο τοποθετείται στις πρώτες ημέρες της κατάληψης του Τιμπουκτού από φανατικούς τζιχαντιστές το 2012. Βασιζόμενο σε αληθινά γεγονότα, το φιλμ είναι ένα υπόκωφο και αιχμηρό δράμα για τις καθημερινές πιέσεις και αντιστάσεις των ανθρώπων, των οποίων η καθημερινότητα διαταράσσεται βίαια σε μια πόλη υπό κατάληψη ξένων φονταμενταλιστών. Μία κριτική ματιά απέναντι στον τρόμο κάθε απολυταρχικού και θρησκόληπτου καθεστώτος. Μία σπαρακτική κραυγή αγωνίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα…
«Ασήμι στο Νερό, Αυτοπορτρέτο της Συρίας» (2015) των Οσάμα Μοχάμεντ και Ουϊάμ Σιμάβ Μπεντιρξάν
Μέσα από σκληρές, αλλά ρεαλιστικές εικόνες, το φιλμ δείχνει την τραγική κατάσταση των κατοίκων της Συρίας. Των ανθρώπων που αναγκάζονται να αφήσουν την πατρίδα τους ελπίζοντας σ’ ένα καλύτερο αύριο, άλλα και όσων μένουν πίσω είτε από επιλογή είτε από ανάγκη. Ένα συγκλονιστικό μωσαϊκό εικόνων, που αντικατοπτρίζει τη φρίκη και τον πόλεμο στη Συρία.
«Στη Συρία του σήμερα, χρήστες του YouTube πρώτα τραβούν βίντεο και μετά πεθαίνουν, ενώ άλλοι πρώτα σκοτώνουν και μετά τραβούν βίντεο. Στο Παρίσι, ωθούμενος από την απέραντη αγάπη μου για τη Συρία, διαπιστώνω πως μπορώ μόνο να τραβάω πλάνα του ουρανού και να μοντάρω το υλικό που ανεβαίνει στο YouTube. Μέσα από την ένταση που μου προκαλεί η εξορία μου στη Γαλλία ενώ στην πατρίδα μαίνεται η επανάσταση, προέκυψε μια συνάντηση» – αναφέρει χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης Οσάμα Μοχάμεντ και συνεχίζει: «Mία νεαρή Κούρδισα σκηνοθέτις από τη Χομς (Ουϊάμ Σιμάβ Μπεντιρξάν) ξεκίνησε να μου μιλά σε “τσατ”, ρωτώντας με: “Αν η κάμερά σου ήταν εδώ, στη Χομς, τι θα τραβούσες;” Το Ασήμι στο νερό είναι η ιστορία αυτής της συνάντησης…»
«Ταξί στην Τεχεράνη» (Taxi Tehran – 2015) του Τζαφάρ Παναχί
Το 2010 το ιρανικό καθεστώς απαγορεύει στον Τζαφάρ Παναχί τη σκηνοθεσία ταινιών, την έξοδο από τη χώρα και την επαφή με τον Τύπο για είκοσι (20) χρόνια! Όμως εκείνος πιστός στις αξίες και τις αρχές του, συνεχίζει με συγκινητική μεθοδικότητα να υπηρετεί την Έβδομη Τέχνη. Στη νέα του δημιουργία «Ταξί» (Taxi – 2015) ο σπουδαίος Ιρανός σκηνοθέτης, υποδύεται έναν οδηγό ταξί και κινηματογραφεί τις συνομιλίες του με επιβάτες, καθώς και με μέλη της οικογένειάς του. Η ταινία τιμήθηκε με την Χρυσή Άρκτο της 65ης Μπερλινάλε.
«Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (I, Daniel Blake – 2016) του Κεν Λόουτς
Ο Ντάνιελ Μπλέικ είναι ένας 59χρονος ξυλουργός ο οποίος έπειτα από ένα σοβαρό καρδιακό επεισόδιο θα πρέπει να σταματήσει να δουλεύει μέχρις ότου η καρδιά του γίνει ξανά πιο δυνατή. Η γιατρός του τον κρίνει ακατάλληλο για εργασία, όμως οι κοινωνικές υπηρεσίες του Νιούκαστλ όπου ζει, θεωρούν ότι δεν δικαιούται το ανάλογο επίδομα, μα το επίδομα κάποιου που θα έπρεπε να ψάχνει για δουλειά. Η γραφειοκρατία τον οδηγεί σε αδιέξοδο. Μέσα από την περιπέτεια αυτή, διασταυρώνεται με μια ανύπαντρη μητέρα και τα δύο παιδιά της. Βρίσκοντας αναπάντεχη οικογενειακή θαλπωρή ο ένας στον άλλο, ενώνουν τις δυνάμεις τους και προσπαθούν να αντισταθούν στις δυσκολίες.
Δύο χρόνια μετά το υπέροχο «Jimmy’s Hall» (2014), ο Κεν Λόουτς διαψεύδει ευτυχώς τις φήμες που τον ήθελαν να σταματάει την σκηνοθεσία ταινιών μυθοπλασίας και επιστρέφει εντυπωσιακά – Χρυσός Φοίνικας στο 69ο Φεστιβάλ των Καννών – μ’ ένα πολιτικό σινεμά υψηλών δυνατοτήτων, με έντονη κριτική ματιά, αλλά και με κοινωνικές ευαισθησίες. Το φιλμ «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ» (I, Daniel Blake – 2016), φέρνει την υπογραφή του μόνιμου πλέον συνεργάτη του και σεναριογράφου, Πολ Λάβερτι, ενώ το έργο διακατέχεται από την σπουδαία ερμηνεία του πρωταγωνιστή Ντέιβ Τζονς και σε δεύτερο επίπεδο, της Χέιλι Σκουάιρς, στην πρώτη τους συνεργασία με τον καταξιωμένο Βρετανό σκηνοθέτη.
πηγή: tvxs.gr
