Με αφορμή την ανακοίνωση της κατάργησης της Υγειονομικής Διάταξης 39α μιλήσαμε με την Μαριανέλλας Κλώκα εκπρόσωπο της Θετική Φωνής για την ιστορία και την σημαντικότητα αυτής της απόφασης του Υπουργείου Υγείας.
Συνέντευξη στον Γιάννη Παπαγιαννόπουλο
Η Θετική Φωνή είναι ο σύλλογος των ανθρώπων που ζουν με HIV. Οι δράσεις της είναι πολλές και σημαντικές: η κυκλοφορία του βιβλίου “Ζώντας με τον HIV”, η διοργάνωση ημερίδων αλλά και των εκδηλώσεων “Εγώ και ο HIV” σε συνεργασία με το Κέντρο Ζωής και τo φόρουμ hiv.humanism.gr (σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη), η πραγματοποίηση της έρευνας EMIS για γκέι άνδρες και πρόσφατα η δημιουργία του Ath Checkpoint, ενός κέντρου πρόληψης για τον HIV. Σήμερα μιλάμε με την εκπρόσωπό της, Μαριανέλλα Κλώκα, για τη συμβολή του συλλόγου στην κατάργηση μιας διάταξης του πρώην Υπουργού Υγείας, που είχε ως αποτέλεσμα πέρσι το διασυρμό πολλών γυναικών...
Διαβάσαμε στο δελτίο τύπου της Θετικής Φωνής ότι καταργήθηκε η Υγειονομική Διάταξη 39α. Πες μας λίγα λόγια για το ιστορικό.
Περίπου ένα χρόνο πριν ο τότε Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Ανδρέας Λοβέρδος, υπέγραψε και κυκλοφόρησε αυτή την υγειονομική διάταξη για να αντιμετωπίσει την “υγειονομική βόμβα”, όπως έλεγε χαρακτηριστικά, στο κέντρο της Αθήνας: εκδιδόμενες, μετανάστες και χρήστες που ήταν, κατά τη γνώμη των συμβούλων του, γεμάτοι λοιμώδη νοσήματα και απειλούσαν τον υπόλοιπο πληθυσμό. Ο πολύ κακός τρόπος που ήταν γραμμένη, καθώς και η χείριστη εφαρμογή της από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς είχε ως αποτέλεσμα μια σειρά από παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών που αποτέλεσαν εκείνη την εποχή στόχο της ΕΛ.ΑΣ.
Πιο συγκεκριμένα για όσους και όσες δεν το παρακολούθησαν τότε;
Έγιναν μαζικές συλλήψεις γυναικών που ήταν στο δρόμο. Με εξαίρεση την πρώτη σύλληψη που ήταν μια αλλοδαπή εκδιδόμενη γυναίκα σε οίκο ανοχής, όλες οι άλλες ήταν στην πλειοψηφία τους γυναίκες χρήστριες ναρκωτικών ουσιών που έκαναν πεζοδρόμιο για να εξασφαλίσουν μερικά ευρώ και να πάρουν τη δόση τους. Οι γυναίκες σύρθηκαν στα αστυνομικά τμήματα όπου κατόπιν εντολή εισαγγελέα είχαν κληθεί γιατροί του ΚΕΕΛΠΝΟ και διενεργούσαν υποχρεωτικά εξετάσεις για HIV. Σύμφωνα με καταθέσεις των γυναικών το αποτέλεσμα της εξέτασης ανακοινωνόταν στον αξιωματικό υπηρεσίας και αν ήταν θετικό, τότε οδηγούνταν στον ανακριτή την επόμενη το πρωί. Στη συνέχεια αντιμετώπιζαν την κατηγορία της “βαριάς σκοπούμενης σωματικής βλάβης” και οδηγούνταν στον Κορυδαλλό, ενώ ταυτόχρονα η ΕΛ.ΑΣ. δημοσίευε στο website της φωτογραφίες των γυναικών, οι οποίες στη συνέχεια αναδημοσιεύονταν από τα ΜΜΕ. Η πολυσέλιδη έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη, προς το Υπουργείο Υγείας εξηγεί με σαφήνεια μία μία τις παραβάσεις που επέφερε αυτή η πρακτική.
Πώς αντιδράσατε σε αυτό το γεγονός;
Μας ήταν απαραίτητες μερικές ώρες για να συνέλθουμε από το σοκ και να αντιληφθούμε ότι έχουμε μπροστά μας μια οργανωμένη επιχείρηση στην οποία εμπλέκονται αρκετοί φορείς. Αφού μαζέψαμε τάχιστα την πληροφόρηση οι οργανώσεις Θετική Φωνή, Praksis και Κέντρο Ζωής φτιάξαμε τη βάση ενός πρώτου Δελτίου Τύπου, ζητήσαμε από την κοινωνία των πολιτών να το υπογράψει και το στείλαμε παντού. Παραλήπτες του ήταν και σημαντικοί φορείς του εξωτερικού, η UNAIDS, η EATG, το HUMAN RIGHT WATCH και πολλά άλλα δίκτυα και οργανώσεις με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Η UNAIDS μάλιστα με επιστολή της ζήτησε αλλαγή πλεύσης από το Υπουργείο Υγείας. Δώσαμε δεκάδες συνεντεύξεις τύπου σε ελληνικά και διεθνή ΜΜΕ καταγγέλλοντας τις παραβιάσεις. “Κατασκηνώσαμε” σχεδόν έξω από την Ευελπίδων. Συντονιστήκαμε με ένα ευρύ δίκτυο οργανώσεων για την παροχή υποστήριξης ψυχολογικής και υλικής στις διωκόμενες γυναίκες και τις οικογένειές τους που μαθαίνανε για τις κόρες ή τις αδελφές τους μέσα από την τηλεόραση! Φέραμε το θέμα στο Ευρωκοινοβούλιο με επιστολή προς τον Επίτροπο Υγείας. Υποβάλλαμε αίτημα στην αρχή προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και μήνυση υποστηρικτικά μαζί με τις κρατούμενες κατά παντός υπευθύνου. Γράψαμε υπομνήματα στις καινούριες ηγεσίες των Υπουργείων Υγείας και Δικαιοσύνης που προέκυψαν μετά τις εκλογές. Διοργανώσαμε επιστημονική διημερίδα με θέμα HIV/AIDS και ελληνική Δικαιοσύνη όπου συζητήθηκε το θέμα διεξοδικά. Αναφέραμε το θέμα ξανά και ξανά στις επαφές μας με την Υφυπουργό Υγείας αλλά και με βουλευτές της ΔΗΜΑΡ και του ΣΥΡΙΖΑ. Εν γένει θα πω ότι ζήσαμε επαναλαμβανόμενες στιγμές έντασης περίπου για ένα χρόνο με την αδρεναλίνη να κυλά ασταμάτητα…
Και πώς φτάσαμε στην κατάργηση;
Πριν την πρωτοβουλία της Υφυπουργού να συστήσει επιτροπή εισήγησης για την υγειονομική διάταξη θέλω να μάθει ο κόσμος ότι είχαμε τις αθωωτικές αποφάσεις των 8 πρώτων γυναικών. Η Ελληνική Δικαιοσύνη απεφάνθη ότι οι κατηγορίες δεν στέκουν. Πιστεύω ότι και αυτό βοήθησε αρκετά στο να σκεφτεί το Υπουργείο στη σωστή κατεύθυνση.
Οι υπόλοιπες;
Παίρνουν σειρά για δίκη μέσα στον επόμενο μήνα. Εν τω μεταξύ αρκετές από τις γυναίκες εντάχθηκαν σε προγράμματα υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ ή στη διαδικασία απεξάρτησης στο ΚΕΘΕΑ. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η χρήση δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με φυλάκιση αλλά ότι οι αρμόδιοι φορείς (και το Υπουργείο που τους εποπτεύει) πρέπει να δίνουν διαρκώς ευκαιρίες στους ανθρώπους που κάνουν χρήση ώστε να «πάρουν το πράγμα αλλιώς»…
Τι ήταν αυτή η επιτροπή εισήγησης που μου είπες;
Η Υφυπουργός Υγείας σύστησε μια 14μελή επιτροπή με εκπροσώπους του Υπουργείου, της τοπικής αυτοδιοίκησης, του ΚΕΕΛΠΝΟ, της ΕΛ.ΑΣ, ορισμένων ακόμα εμπλεκόμενων υπηρεσιών και κάλεσε και τη Θετική Φωνή να συμμετέχει ως εκπρόσωπο της κοινωνίας των πολιτών. Αυτό ξέρεις είναι ο δικός μας στόχος: να είμαστε παρόντες ως σύλλογος ανθρώπων που ζουν με HIV σε κάθε διάλογο που αφορά τη χάραξη πολιτικών για το HIV/AIDS και τους ευάλωτους πληθυσμούς, όσο “ψηλά” κι αν γίνεται. Η επιτροπή είχε διάρκεια ενός μήνα, συνεδρίασε 3 φορές και μάλιστα πολλές ώρες αλλά κατάφερε στο τέλος να εισηγηθεί ομόφωνα την κατάργηση της υγειονομικής διάταξης 39α και την τροποποίηση ορισμένων ακόμα νόμων. Από εκεί και πέρα η Σκοπούλη έπραξε το αυτονόητο: υπέγραψε με μία και μόνο φράση την κατάργηση της διάταξης. Τώρα πρέπει να αποκατασταθεί με κάποιο τρόπο ο διασυρμός της ζωής αυτών των γυναικών αλλά και να αποδοθούν ευθύνες. Οι ανθρώπινες ζωές δεν είναι σκουπίδια για να χτίζεις πάνω τους καριέρες.
Πώς αισθάνεσαι για την εξέλιξη της υπόθεσης;
Αισθάνομαι χαρά γιατί κάτι τέτοιες εξελίξεις με βοηθούν ως άνθρωπο που ασχολείται επί σειρά ετών με τα ανθρώπινα δικαιώματα να αποφεύγω τη ματαίωση. Μου δίνει ελπίδα ότι μπορούμε περισσότερα. Νιώθω την ανάγκη να συνεργάζομαι με τους ανθρώπους που η Θετική Φωνή έχει στα σπλάχνα της αλλά και δίπλα της. Η συνεργασία ήταν πολύ σημαντικό κομμάτι σε όλο αυτό. Δουλέψαμε εσωτερικά πολλοί άνθρωποι για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα και η επαφή μας με τις άλλες οργανώσεις ήταν διαρκής και με πολύ καλό συντονισμό.
Ποιες άλλες προκλήσεις έχει μπροστά της η Θετική Φωνή;
Έχουμε ένα ξέσπασμα θετικών διαγνώσεων σε ανθρώπους που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών. Αυτό καλούμαστε να το αντιμετωπίσουμε με τη μορφή του κατεπείγοντος. Νομίζω ότι οι περικοπές περίπου 40% που έγιναν στον ΟΚΑΝΑ, η κωλυσιεργία που δείχνει για μια ακόμα φορά το ΚΕΕΛΠΝΟ να αναλάβει ρόλο συντονισμού στην επιτροπή που έχουμε φτιάξει σε συνδυασμό με την κατάληψη ενός περίπου μήνα των κτιρίων της διοίκησης από τους εργαζομένους ως μέσο πίεσης δεν έχουν βοηθήσει στο να συνεχίσουμε να δίνουμε τις απαραίτητες απαντήσεις προς την κατεύθυνση της μείωσης της βλάβης (διανομή συριγγών και προφυλακτικών, κατάργηση της λίστας αναμονής για ένταξη σε πρόγραμμα υποκατάστατων, παροχή ψυχολογικής υποστήριξης κλπ). Αυτό το ζήτημα είναι επίσης στην ατζέντα της Υφυπουργού. Καλείται να δείξει και εδώ την προδιάθεσή της να λαμβάνει υπόψη την κοινωνία των πολιτών και τις διεθνείς καλές πρακτικές για να γίνουν άμεσα κινήσεις. Στο κάτω κάτω αν δεν μπορεί το ΚΕΕΛΠΝΟ ας αναλάβει άλλος φορέας το συντονισμό.
Κάτι άλλο;
Φυσικά έχουμε τον καθημερινό αγώνα για να γίνεται η ζωή των ανθρώπων που ζουν με HIV καλύτερη και όσον αφορά την ενημέρωσή τους αλλά και την μάχη με την άρνηση παροχής ιατρικών υπηρεσιών που πολλές φορές αντιμετωπίζουν. Επίσης δουλεύουμε ακούραστα και διαρκώς για να έρθει μια ισορροπία στα ποσοστά αναπηρίας που δίνονται από τις επιτροπές, για την απρόσκοπτη παροχή των προνοιακών επιδομάτων και των δικαιωμάτων στη σύνταξη εκεί που υπάρχει η ανάγκη καθώς περάσαμε τις απογραφές και οι “μαϊμούδες” που μας έλεγαν φαίνεται να βρίσκονται στους ζωολογικούς κήπους και όχι μεταξύ μας. Αυτά και άλλα πολλά. Είμαστε όμως ακούραστοι και με ηθικό ακμαίο!
Ευχαριστούμε για την άμεση ανταπόκριση.
Εγώ ευχαριστώ για το ενδιαφέρον. Εύχομαι τα καλύτερα για την επόμενη δεκαετία καθώς, αν γνωρίζω καλά, φέτος κλείνετε δέκα χρόνια κυκλοφορίας στην έντυπη έκδοση, σωστά;
Ολόσωστα!
Καλές κυκλοφορίες λοιπόν!
