Το παραμελημένο παιδί δεν αντιμετωπίζεται ποτέ ως κακοποιημένο· δεν υπέστη ποτέ σωματική βία, δεν ήρθε αντιμέτωπο με εξευτελιστικούς καβγάδες, ούτε και τιμωρήθηκε περισσότερο του “φυσιολογικού”. Το παραμελημένο παιδί δεν ξεσπάει τα τραύματά του βίαια, ούτε γίνεται αντιδραστικό, και συχνά δίνει την εικόνα ενός καλά μεγαλωμένου ατόμου που κρατά χαμηλούς τόνους στη ζωή, χαρακτηρίζεται από ευγενική ντροπαλότητα και ησυχία.
Το παραμελημένο παιδί σφαδάζει. Μεγαλώνει μόνο του εις παρουσίαν γονέων, μετατρέπει την αυτορύθμιση σε προσωπική ευθύνη ανατροφής του εαυτού και μαθαίνει τον κόσμο παρατηρώντας σιωπηλά, έχοντας αντιληφθεί πως η φωνή του δεν θα ακουστεί ακόμα και αν την υψώσει.
Τα παιδιά αυτά είναι οι ίδιοι άνθρωποι που δυσκολεύονται εφ όρου ζωής να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους, οι άνθρωποι που καμιά φορά παρατηρούμε να έχουν βιώσει κάτι σαφώς τραυματικό ενώ οι ίδιοι σε διαβεβαιώνουν πως “δεν με πείραξε, σιγά, δεν έγινε τίποτα” — οι άνθρωποι που διδάχτηκαν από την τρυφερή παιδική ηλικία πως ενδιαφέρον είναι μόνον ό,τι αναγνωρίζεται ως αξιόλογο από τον περίγυρο, και ποτέ από τους ίδιους.
Η υπαγόρευση συναισθημάτων είναι ο πιο εύκολος τρόπος χειρισμού ενός παιδιού. “Δεν στεναχωρήθηκες στ’αλήθεια, έλα μωρέ που σε πείραξε αυτό, κοίτα πόσο χάρηκες που είδες την γιαγιά, σου αρέσει πολύ το σχολείο” και πάει λέγοντας.
Η εσωτερική αναζήτηση του συναισθήματος και η ταύτιση αυτού με τις κατάληλες λέξεις δεν πραγματοποιείται ποτέ — αντιθέτως η σημαντικότατη αυτή διεργασία αντικαθίσταται από εύκολα συμπεράσματα ενηλίκων τα οποία υιοθετούνται από τα παιδιά στην πρώτη ευκαιρία, καθώς κάνει τη διαδικασία του αυτοπροσδιορισμού ευκολότερη και πιο σύντομη.
Το παραμελημένο παιδί δεν είναι μόνον αυτό που μεγάλωσε με απόντες γονείς. Είναι και το παιδί της αγαπημένης πυρηνικής οικογένειας η οποία περνά άπλετο χρόνο μαζί, ποτέ όμως ψυχαγωγικό, διδακτικό, ή ποιοτικό εν γένει. Είναι το παιδί που όταν κλαίει του λένε να σταματήσει, το παιδί που έχει μάθει ότι οι ερωτήσεις του θα απαντηθούν με ψέματα ή ελλιπείς αλήθειες, το παιδί που πήγε σε ένα πάρτι με το ζόρι ενώ δεν ήθελε ή που έφαγε καταναγκαστικά την τελευταία μπουκιά φαγητό για να μην στεναχωρηθεί η Παναγίτσα.
Το παραμελημένο παιδί μπορεί να έχει τρυφερούς γονείς που περνούν το εικοσιτετράωρο μαζί του, όσο το ίδιο κάθεται μπροστά στην τηλεόραση, μαθαίνοντας πως ο δεσμός της αγάπης θρέφεται με την σωματική συμβίωση σε ένα χώρο και όχι την άμεση επικοινωνία μεταξύ των παρευρισκομένων. Είναι το ίδιο άτομο που καλύπτει τις συναισθηματικές του ανάγκες μέσω του δεσμού με υλικά αγαθά, και που καταδικάζεται να παλεύει για το υπόλοιπο της ζωής του με την αναζήτηση του τι πραγματικά είναι η αγάπη και πώς αυτή προσφέρεται.
Η ψυχολογική κακοποίηση είναι αόρατη, κοινωνικά μη αναγνωρίσιμη ή επιλήψιμη, και συχνά αν δεν φτάσει σε εξωπραγματικά άκρα δεν προκαλεί αίσθηση ούτε ανησυχία. Διαιωνίζεται μέσω της ακράδαντης πεποίθησης πως… “κι εμείς που έτσι ζήσαμε δεν πάθαμε και τίποτα!” Είναι αυτό αλήθεια; Ή μήπως σημαίνει “εγώ άντεξα και δεν έπαθα, άρα μην τολμήσεις και πάθεις”; Κάπως έτσι, ο κύκλος της κακομεταχείρισης διαιωνίζεται μέσω μίας απελπισμένης υποσυνείδητης προσπάθειας του γονιού να δικαιολογήσει στο νου του τους δικούς του γονείς — με το να κάνει τα ίδια, και παρόλα αυτά το δικό του παιδί “να μην πάθει και τίποτα.”
Η ενσυναίσθηση προς το παιδί που έρχεται στον κόσμο δεν είναι ελιτιστική πολυτέλεια, δεν είναι εναλλακτική παιδαγωγική ούτε πειραματική προσπάθεια αλλαγής των όσων θεωρούνται ως τώρα δεδομένα. Είναι, και οφείλει να είναι για κάθε γονιό, μονόδρομος. Κι αν η απάντηση είναι πως κανείς δεν είναι τέλειος… ίσως θα πρέπει επιτέλους να διαφωνήσουμε και με αυτό.
Ίσως όλοι να γεννηθήκαμε τέλειοι. Και κάπου μετά να απογοητευτήκαμε.
