(Περιέχει spoilers για το Hamilton)
Μπορείς να είσαι αντικειμενική με κάτι που έχεις δει πάνω από 50 φορές, σαν παιδάκι που βλέπει και ξαναβλέπει το Lion King; Μπορείς να είσαι αντικειμενική με το μοναδικό άλμπουμ που έχεις τον τελευταίο χρόνο στο κινητό σου, που ξέρεις απ’ έξω όλους τους στίχους, έχεις διαβάσει την ανάλυσή τους, έχεις ψάξει όλα τα trivia, έχεις διασταυρώσει με ιστορικές πηγές και έχεις δει όσες συνεντεύξεις με τον δημιουργό του Lin-Manuel Miranda βρήκες;
Όχι, δε μπορώ να είμαι αντικειμενική με το Hamilton, το δημοφιλέστερο μιούζικαλ των τελευταίων ετών.
Μπορώ μόνο να εκφράσω το δέος που νιώθω κάθε φορά που ακούω τις πρώτες νότες του πρώτου τραγουδιού με ένα κείμενο -και να εκφράσω έναν προβληματισμό μου.
Το Hamilton είναι ένα σύγχρονο έπος. Έχει ό,τι έχει μια Οδύσσεια και μια Ιλιάδα -έναν χαρισματικό, πολυμήχανο πρωταγωνιστή, έναν ιστορικό πόλεμο, μια πιστή σύζυγο, απιστίες, μονομαχίες, προδοσίες, ερωτικά τρίγωνα, πολιτικές ίντριγκες και τραγικούς θανάτους. Αλλά, τα έχει όλα αυτά με ομοιοκαταληξία. Το Hamilton διηγείται τη ζωή και το έργο του Alexander Hamilton, ενός από τους πατέρες-ιδρυτές της Αμερικής, τραγουδώντας την υπό τη μορφή rap, r&b και άλλων ειδών κυρίως «μαύρης» μουσικής.
Τους ρόλους των πρωταγωνιστών, από τον Hamilton μέχρι τον George Washington, τον πρώτο Πρόεδρο της Αμερικής, τους παίζουν μη λευκοί ηθοποιοί, έτσι ώστε επιτέλους το μαύρο χρώμα του δέρματος αντιπροσωπεύει το οικουμενικό, το ουδέτερο, μετά από αιώνες white-washing. Και παρόλο που το μιούζικαλ αυτό υμνεί την Αμερικανική Επανάσταση κατά των Βρετανών και μπορεί να κατηγορηθεί για εθνικιστικές νότες, δε διστάζει καθόλου να αναδείξει το γεγονός πως το Αμερικανικό όραμα είναι χτισμένο πάνω στις πλάτες των σκλάβων.
Στην πρώτη κοινοβουλευτική σύγκρουση με τον Υπουργό εξωτερικών Thomas Jefferson, o οποίος ισχυρίζεται πως «In Virginia, we plant seeds in the ground, we create,» (στην Βιρτζίνια φυτεύουμε σπόρους, δημιουργούμε) ο Hamilton, που ήταν πράγματι υπέρ της κατάργησης της δουλείας, ανταπαντάει: “Yeah, keep ranting, We know who’s really doing the planting» (Ναι καλά, συνέχισε το παραλήρημα, ξέρουμε καλά ποιος κάνει το φύτεμα»).
Η αφηγηματική οπτική που υιοθετεί το έργο είναι αυτή του Aaron Burr, του πολιτικού αντιπάλου και ανταγωνιστή του Hamilton που, όπως προδιαγράφεται ήδη από το πρώτο τραγούδι, είναι και αυτός που τον πυροβόλησε. Ο δημιουργός Lin-Manuel Miranda καταφέρνει να δημιουργήσει δύο πλήρεις και ταυτόχρονα αντιθετικούς χαρακτήρες, με τα ελαττώματα και τις αδυναμίες τους, με τρόπο που να μην έχουμε μια απλή σύγκρουση Καλού-Κακού, αλλά σύγκρουση διαφορετικών ταμπεραμέντων και προσωπικοτήτων που μαθαίνουν να δανείζονται στοιχεία, η μία από την άλλη.
Και ενώ πολλά κομμάτια ξεκινούν με τη ματιά του Burr και την ολοένα αυξανόμενη αντιπάθεια του για τον Hamilton και την δυσαρέσκεια για την κοινωνική του ανέλιξη, υπάρχει μόνο μια στιγμή που αυτός επιτρέπει στον αντίπαλό του να γίνει ο αφηγητής της ίδιας του της ιστορίας: η στιγμή που περιγράφει την εξωσυζυγική σχέση του.
“There’s trouble in the air, you can smell it
And Alexander’s by himself. I’ll let him tell it”
λέει, παραδίδοντας νοερά το μικρόφωνο στον Hamilton σε ένα τραγούδι με τίτλο «Say No to this». Ο Hamilton αφηγείται, λοιπόν, πώς γνώρισε τη Maria Reynolds, μια παντρεμένη γυναίκα που τον προσέγγισε για να ζητήσει την βοήθειά του, καθώς ο κακοποιητικός, άπιστος σύζυγός της, την είχε εγκαταλείψει. O Hamilton της δανείζει χρήματα και την οδηγεί σπίτι της, όπου αυτή τον προσκαλεί μέσα και του προσφέρεται ερωτικά “ανοίγοντας του τα πόδια της” . Στη συνέχεια το κομμάτι περιγράφει την εσωτερική διαμάχη του και το πώς τελικά υποκύπτει καθώς, όπως υπονοεί και ο τίτλος του κομματιού, «δεν μπορεί να πει όχι» .
Ο δημιουργός έτσι επιλέγει να απεικονίσει τον Hamilton ως θύμα των σεξουαλικών παρορμήσεων που παρασύρθηκε από την γυναικεία σεξουαλικότητα, που παρουσιάζεται σαν πειρασμός.
Και ενώ ο Alexander πλήρωσε πικρά για αυτό του το «παραστράτημα» είναι κάπως απογοητευτική η επιλογή του Miranda να παρουσιάσει έτσι το σκηνικό, από τη ματιά του Hamilton, αλλά κι από μια καθαρά πατριαρχική σκοπιά. Η stand-up κωμικός Katherine Ryan απαντά πολύ εύστοχα στο σκηνικό με τον αφορισμό: «Μην πηδάτε ευάλωτες γυναίκες!» . Όταν μια γυναίκα βρίσκεται στο έλεος σου μήπως το να συνάψεις σεξουαλική σχέση μαζί της είναι τελικά σεξουαλική εκμετάλλευση; H Ryan αγανακτεί, όταν ο Hamilton αναφωνεί “μα, Θεέ μου, δείχνει τόσο αβοήθητη και το σώμα της λέει ‘Ω,ναι!” ανταπαντώντας: “Όχι, το σώμα της δε σου λέει κάτι τέτοιο! Το σώμα της σου λέει ‘Γεια σου βουλευτή, είμαι εδώ γιατί μπλέχτηκα σε μια κατάσταση ενδοοικογενειακής βίας, αλλά αυτή τη στιγμή δε μου επιτρέπεται να δουλέψω, να ψηφίσω, ή να φάω, οπότε βάλε το πουλί σου στην άκρη και βοήθησε αυτή τη γυναίκα!'”.
Δε μπορούμε να ξέρουμε την οπτική της ίδιας της Maria Ryenolds, όπως άλλωστε και των περισσότερων γυναικών στην ιστορία, ξέρουμε όμως ότι η παλιά, (ήδη από την Παλαιά Διαθήκη) αφήγηση, θέλει τη γυναικά να παρασύρει τον άντρα ο οποίος, έρμαιο των σεξουαλικών του ορμών, δε μπορεί να αντισταθεί, και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πατριαρχικά κλισέ που αφαιρούν κάθε ευθύνη και λογοδοσία από τον άντρα και τα ρίχνουν στη γυναίκα.
Είναι αρκετά αποθαρρυντικό να βλέπεις ότι ακόμα και ο Lin-Manuel Miranda, που δεν κρύβει τις προοδευτικές του πολιτικές τοποθετήσεις και που προσπάθησε φανερά να δώσει μεγάλο ρόλο στις γυναίκες στο έργο του, δεν απέφυγε τα σεξιστικά κλισέ. Αυτό είναι μέρος ενός ευρύτερου μοτίβου που έχουμε παρατηρήσει, σύμφωνα με το οποίο ακόμα και οι προοδευτικοί άντρες υιοθετούν το αφήγημα του άντρα που “σκέφτεται με το πουλί του” .
Ωστόσο, ο Miranda παραμένει ένα από τα πιο αγαπητά celebrities και το Hamilton ένα λαμπρό έργο που θα απολαύσεις κάθε του λεπτό για τις εκπληκτικές ερμηνείες του, τα πανέξυπνα λογοπαίγνια, τους πιασάρικους ρυθμούς του και για τις γνώσεις της Αμερικανικής ιστορίας που θα αποκτήσεις σε ένα από τα πιο ευχάριστα δυομισάωρα της ζωής σου.
