Μετά από μια απόφαση-ορόσημο του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), μια γαλλική σιδηροδρομική εταιρεία δεν μπορεί να καθιστά υποχρεωτική την κοινοποίηση του φύλου των πελατών προκειμένου να αγοράσουν ένα εισιτήριο τρένου.
Η απόφαση είναι πιθανό να έχει αντίκτυπο σε όλα τα άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η υπόθεση ασκήθηκε το 2021 από την Ένωση Mousse, μια γαλλική ΛΟΑΤΚΙ+ οργάνωση, κατά της κρατικής σιδηροδρομικής εταιρείας SNCF της Γαλλίας και της υποχρεωτικής συλλογής πληροφοριών σχετικά με το φύλο.
Η υπόθεση επικεντρώθηκε στην πρακτική της SNCF να αναγκάζει τους επιβάτες να επιλέγουν μεταξύ των τίτλων «κύριος» ή «κυρία» κατά την αγορά εισιτηρίων, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να μην δώσουν απάντηση ή να επιλέξουν μια ουδέτερη ως προς το φύλο επιλογή.
Η Mousse ισχυρίστηκε ότι αυτό αποτελούσε διάκριση σε βάρος των τρανς και non-binary ατόμων και ότι η συλλογή δεδομένων ταυτότητας φύλου κατά την αγορά εισιτηρίων τρένου αντιβαίνει στις απαιτήσεις του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) για την ελαχιστοποίηση της διατήρησης δεδομένων.
Η SNFC και ο γαλλικός παρατηρητής προστασίας δεδομένων NCIL υποστήριξαν ότι «η επεξεργασία δεδομένων που αφορούν την ευγένεια [θεωρείται] απαραίτητη για τους σκοπούς των έννομων συμφερόντων».
Οι δικαστές του Λουξεμβούργου έκριναν υπέρ της Mousse, λέγοντας ότι «η εξατομίκευση της εμπορικής επικοινωνίας, με βάση μια εικαζόμενη ταυτότητα φύλου που βασίζεται στην ευγένεια, δεν φαίνεται να είναι αντικειμενικά απαραίτητη ή ουσιώδης προκειμένου να καταστεί δυνατή η ορθή εκτέλεση της σχετικής σύμβασης».
Οι δικαστές πρόσθεσαν ότι μια «εφικτή και λιγότερο παρεμβατική λύση» για τις εταιρείες θα μπορούσε να είναι η χρήση «γενικών, συμπεριληπτικών ευγενικών φράσεων» για την προσφώνηση των ταξιδιωτών.
Ο νομικός εκπρόσωπος της Mousse, Etienne Deshoulières, δήλωσε: «Η απόφαση του ΔΕΕ σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στη σχέση μεταξύ του κράτους και των πολιτών.
«Προηγουμένως, το κράτος “κατείχε” τα δεδομένα των ληξιαρχικών πράξεων και απαγόρευε στους πολίτες να τροποποιούν τα δεδομένα αυτά, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις. Τώρα, κάθε πολίτης “κατέχει” τα προσωπικά του δεδομένα και παρέχει στο κράτος την άδεια να τα επεξεργάζεται εντός των ορίων που θέτει ο GDPR.
«Η δυαδική διάκριση του φύλου βάσει του νόμου αποτελεί εδώ και καιρό τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος που κάνει διακρίσεις εις βάρος των σεξουαλικών και έμφυλων μειονοτήτων. Εάν αυτό το νομικό δυαδικό σύστημα δεν υφίσταται πλέον, τότε εξαφανίζεται ένα ευρύ φάσμα νομικών διακρίσεων. Αυτό θα αποτελούσε το αποκορύφωμα δεκαετιών υπεράσπισης των ΛΟΑΤ+ δικαιωμάτων».
Ο Richard Köhler, σύμβουλος της Transgender Europe, δήλωσε ότι περίπου «το 65% των τρανς ατόμων στην Ευρώπη προσδιορίζονται ως non-binary» και «αναγκάζονται να περιηγηθούν σε συστήματα που δεν ταιριάζουν με την ταυτότητά τους».
Συνέχισε λέγοντας: «Αυτή η υπόθεση σηματοδοτεί πρόοδο: λιγότερη γραφειοκρατία, λιγότερα δυαδικά κουτάκια και ένα μέλλον όπου η νομοθεσία της ΕΕ επιτέλους θα αναγνωρίζει και θα προστατεύει τις non-binary και τρανς ζωές. Η επόμενη γενιά δεν αξίζει τίποτα λιγότερο».
Η Marie-Hélène Ludwig, ανώτερη υπεύθυνη στρατηγικής δικαστικής διαδικασίας της ILGA-Europe, δήλωσε «Η σημερινή απόφαση είναι ζωτικής σημασίας για να μπει ένα τέλος στις διακρίσεις λόγω ταυτότητας φύλου που αντιμετωπίζουν τα non-binary άτομα και όλα όσα δεν ταυτίζονται με το δυαδικό φύλο και αναγκάζονται να επιλέγουν στην καθημερινή τους ζωή μεταξύ δύο επιλογών που δεν αντιστοιχούν στην ταυτότητά τους.
«Η απόφαση αυτή θα έχει εκτεταμένες συνέπειες, καθώς δηλώνει σαφώς ότι η συλλογή στοιχείων φύλου όταν δεν είναι απολύτως απαραίτητη δεν είναι μόνο παράνομη αλλά και δυνητικά συνιστά διάκριση».
