Στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, νομίζω πως δεν υπάρχει γυναίκα που να μην έχει βιώσει την τραγελαφική στιγμή που ένας παντελώς άγνωστος άντρας επιχειρεί να τη φλερτάρει στο ίντερνετ με αποτέλεσμα στη συνέχεια να γίνει έξαλλος μαζί της επειδή εκείνη δεν ανταποκρίθηκε. Είναι γραφικό, επειδή είναι ακίνδυνο, πίσω από την προστασία μίας οθόνης υπολογιστή ή κινητού. Το ίδιο περιστατικό στη μέση του δρόμου, θα αποτελούσε παρενόχληση. Ακόμα και αυτό, είναι κάτι που η πλειοψηφία των γυναικών δεν έχει καταφέρει να αποφύγει.
Κάποτε ένας άγνωστος, μεγαλύτερος από εμένα άντρας, με πλησίασε από πίσω στη στάση του λεωφορείου και χάιδεψε τα μαλλιά μου χωρίς την άδεια μου, βάζοντας το χέρι του στη μέση μου και λέγοντάς μου πως είμαι πανέμορφη. Ήμουν δεκαπέντε χρονών, και ήμουν εκεί μαζί με τη μητέρα μου. Το ότι είχα μαζί μου τον κηδεμόνα μου δε φάνηκε καν να προβληματίζει τον άγνωστο άντρα, ο οποίος έφυγε εκνευρισμένος όταν η μητέρα μου τον έδιωξε και έβριζε μόνος του μουρμουριστά ώσπου να απομακρυνθεί.
Η παρενόχληση σε μία κοινωνία που εφάπτει νοηματικά το φλερτ με την παρεμβατικότητα είναι σχεδόν αόρατη στα μάτια των περισσότερων· για κάποιους, κυριαρχεί ακόμα η εικόνα του άντρα που ως κυνηγός οφείλει να πολιορκήσει μία γυναίκα όσες χυλόπιτες κι αν έχει φάει, ώσπου να την κατακτήσει. Υπάρχει ένα μυστικό εδώ: αν έχεις φάει χυλόπιτα, δεν σε θέλω. Είναι τόσο απλό.
Η τηλεόραση, ως μέσο ενημέρωσης και ψυχαγωγίας άλλοτε κάνει αισιόδοξα βήματα προς την προώθηση της συναίνεσης και άλλοτε μοιάζει κολλημένη στην υποκουλτούρα των παρατράγουδων. Στο επεισόδιο του Πάμε Πακέτο που προβλήθηκε στις 24 Ιανουαρίου, η ελληνική τηλεόραση αποφάσισε να εγκυροποιήσει και να μεταδώσει με πλήρη κανονικοποίηση και φυσικότητα, την παρενόχληση μίας γυναίκας όπως αυτή έλαβε χώρα στον αέρα, χωρίς κανέναν να επιχειρήσει να τη διακόψει.
Δεν έχω γνώμη για το Πάμε Πακέτο — δεν βλέπω τηλεόραση, δεν γνωρίζω αν είναι «στημένο» όπως κάποιοι λένε ή όχι, γνωρίζω όμως ότι σε κάποιες περιπτώσεις έχει πράγματι βοηθήσει ανθρώπους να συναντηθούν ξανά έπειτα από χρόνια, και αυτό το εκτιμώ. Αυτή την Τετάρτη το Πάμε Πακέτο δε βοήθησε δύο παλιούς γνωστούς, εραστές ή συγγενείς να ξαναβρεθούν. Αντιθέτως, έσυρε στην εκπομπή μία ταλαιπωρημένη γυναίκα με προβλήματα υγείας επειδή ένας μεγαλύτερός της άντρας, εντελώς άγνωστος, την είδε στο δρόμο και του γυάλισε. Δεν πρόκειται για προξενιό, αλλά για κάτι ακόμα χειρότερο: για κοροϊδία.
Η γυναίκα φαίνεται να ελπίζει πως το πακέτο που θα λάβει, προέρχεται από κάποιους ανθρώπους στους οποίους στάθηκε πολύ στο παρελθόν, και παρά το μεστό της λέγειν και το χιούμορ μένει μάλλον άναυδη όταν συνειδητοποιεί ότι την τραβολόγησαν στην εκπομπή για να της προξενέψουν έναν ηλικιωμένο.
Ο αποστολέας του πακέτου, φυσικά, γεμάτος λανθάνουσα αυτοπεποίθηση, δε σταματά να εξυμνεί τις αρετές του, ισχυριζόμενος πως ως τώρα έπαιζε με τις γυναίκες αλλά πλέον θέλει να κάνει κάτι σοβαρό (sic) καθώς επίσης και πως δεν παντρέυτηκε από αγάπη αλλά επειδή δε μπορούσε να μην πάρει τη γυναίκα αφότου την… ξεπαρθένεψε.
Η βουτιά στο 1950 δεν σταματά εδώ. Ο αποστολέας συνεχίζει με τη λίστα των χαρισμάτων του, εξηγώντας ότι γνωρίζει την τέχνη του φλερτ, και ξέρει πώς να κάνει μια γυναίκα ευτυχισμένη (αυτό κοιτάξτε το, όσοι το λέτε, οι περισσότερες είμαστε αρκετά ενοχλημένες από τους τρόπους σας άρα μάλλον αυτό που νομίζετε πως ξέρετε δεν το ξέρετε και τόσο καλά.)
Όπως είναι αναμενόμενο, η γυναίκα δεν ενδιαφέρεται για τον άγνωστο και αρνείται ευγενικά να βγει μαζί του. Κι εκεί φτάνει η ώρα να επικυρωθεί δημοσίως, για άλλη μια φορά, η αρσενική επιβολή μίας κτητικότατης επιθυμίας πάνω σε μία γυναίκα που, πολύ απλά, δεν θέλει.
Είναι γεγονός, πως αναφαίρετο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας είναι να φας και τα μούτρα σου και να απορριφθείς· θα ήταν ψεύτης όποιος έλεγε πως δεν του έτυχε ποτέ να εκτεθεί, να ανοίξει τα χαρτιά του, να δείξει ενδιαφέρον για κάποιον που δεν σκοπεύει τελικά να ανταποδώσει κανένα από αυτά τα αισθήματα.
Η αισθητική πληρότητα που μπορεί να αποπνέει μία περαστική γυναίκα στο δρόμο δεν μπορεί να είναι αρκετή ώστε να θεωρήσει κάποιος πως δικαιούται να τη γνωρίσει ή — ακόμα χειρότερα — να πιστέψει πως την ξέρει ήδη. Και πάλι· ο έρωτας είναι έρωτας, όσο μπολιασμένος κι αν είναι από τη σεξιστική και εγωιστικότατη ματιά που συχνά τον χαρακτηρίζει. Ναι, έχω ερωτευτεί με την πρώτη ματιά, συμβαίνει. Ωστόσο ο έρωτας που μπορεί να νιώθω εγώ δεν επιβάλλει σε κανέναν να μου χρωστάει τίποτα.
Είναι οι μικρές λεπτομέρεις που οφείλει να παρατηρήσει κανείς: Ο άμεσος ενικός που επιλέγει ο αποστολέας, με μία επιτηδευμένη οικειότητα — και ο πληθυντικός ευγενείας που ακολουθεί η γυναίκα ως και το τέλος.
Η προσκεκλημένη της εκπομπής έχει ήδη πει δύο «αλλά» προτού μπορέσει να δηλώσει με μεγαλύτερη σαφήνεια την άρνησή της. Δύο «αλλά» που αγνοούνται επιδεικτικά και από τον αποστολέα αλλά και από την παρουσιάστρια που φαίνεται να έχει δει πατριωτικά το συνοικέσιο εν όψει και θέλει οπωσδήποτε να το καταφέρει.
Η καλεσμένη της εκπομπής είπε κάποια πράγματα πολύ σωστά, και τα παραθέτω επί λέξει. «Το ότι βλέπουμε έναν άνθρωπο στο δρόμο, δε σημαίνει ότι μπορούμε και να τον έχουμε. Κι εμένα μου αρέσει ο Αντόνιο Μπαντέρας, αλλά δε μπορώ να πάω να τον πάρω από τη Μέλανι Γκρίφιθ, αυτό είναι το πρόβλημα. Το ότι αρέσω σε κάποιον που δε γνωρίζω, δε μου λέει κάτι, δε μου λέει τίποτα. Σας ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια, ευχαριστώ για την κίνηση που κάνατε, αλλά ως εκεί. Με το να με φέρετε εδώ απλά επειδή με είδατε στο δρόμο, με στοχοποιείτε.»
Εμμένω στο τελευταίο: «με στοχοποιείτε.»
Κάτι που φυσικά περνά αδιάφορο για όλους τους υπόλοιπους στην εκπομπή. Έπειτα από τη σαφέστατη άρνηση της γυναίκας, η ερώτηση της κ. Χατζηβασιλείου δεν είναι άλλη από… «είστε ανοιχτή στο ενδεχόμενο μιας γνωριμίας;» (Μα δεν είναι ήδη σαφές πως δεν είναι; Πόσα όχι πρέπει να πει μια γυναίκα για να γίνει σεβαστή η άρνηση της τέλος πάντων;)
Ακολουθεί ένα παραλήρημα καταπίεσης, με λόγια τύπου με τον καιρό θα τον αγαπήσεις, κάνε υπομονή στην αρχή και θα το νιώσεις, και άλλα πανέμορφα εικονογραφημένα. Ο αποστολέας καταλήγει να προσβάλλει τη γυναίκα που προ ολίγου θεοποιούσε λέγοντάς της πως αν αυτή τον απορρίπτει μία αυτός την απορρίπτει δέκα (από τα σύννεφα πέσαμε), πως είναι απογοητευμένη από τη ζωή της και μίζερη και πως γι’αυτό δεν τον θέλει, και πως να μην το παίρνει και πάνω της που τη θέλησε γιατί εν ολίγοις χάρη της έκανε.
Διάβασα ένα σχόλιο σχετικά με το περιστατικό, το οποίο έλεγε «πολύ αγενής γυναίκα, θα έπρεπε να ντρέπεται για τον χαρακτήρα της.» Η αγενής γυναίκα, λοιπόν, με όλη της την αγένεια, υπομένει μία δημόσια παράνοια ενώ έχει τραβηχτεί εδώ από την Πάτρα απλά επειδή κάποιος αποφάσισε ότι αφού τη θέλει, τη δικαιούται. Και παρά τη σαφή επιθυμία της να μη συμμετέχει σε όλο αυτό που ο αποστολέας οραματίστηκε, οι κάμερες συνεχίζουν να τραβούν και η παρουσιάστρια συνεχίζει να επιμένει πως πρέπει να του δώσει μια ευκαιρία.
Είναι σαφές, πως ακόμη δεν έχουμε αντιληφθεί πως το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, αφορά άμεσα και το δικαίωμα στην άρνηση αυτής. Οι ίδιοι που συχνά βαυκαλίζονται με ηθικολογίες του αέρα είναι και αυτοί που δε δείχνουν την παραμικρή ηθική όταν καλούνται να δείξουν στοιχειώδη σεβασμό προς τον συνάνθρωπο.
Και δεν θα κατηγορήσω τον αποστολέα, καθώς από τα χρόνια του και τη δήλωσή του πως ζει σε επαρχία είναι σαφές πως δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να εμπεδώσει κάποιο άλλο σκεπτικό από το συντηρητικό φαλλοκρατικό με το οποίο σαφέστατα αναθράφηκε. Θα αναρωτηθώ όμως για τις ευθύνες του Πάμε Πακέτο, μίας ολόκληρης ομάδας συντελεστών και συνεργατών που θεώρησαν λογικό να γίνει χρήση της εκπομπής από έναν άντρα που θέλει να επιβάλει την γνωριμία του με μία γυναίκα που πράγματι, απλώς είδε στο δρόμο και στοχοποίησε, δίνοντας πάτημα στον άγνωστο να μπορεί πλέον να μάθει την κατοικία της, το ονοματεπώνυμό της, αλλά και να θεωρήσει πως τώρα που γνωρίστηκαν (με το ζόρι) μπορεί να συνεχίσει να την παρενοχλεί.
Οποιοδήποτε άλλο σχόλιο περισσεύει. Σεξισμός ο ελληνικός…
