Ας μιλήσουμε για τη στέγαση. Μια κατάσταση όχι και τόσο αυτονόητη για πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Σε αυτό το αφιέρωμα, λοιπόν, δεν θα μιλήσουμε για κάποια μακρινή περιπέτεια ή κάποια εξωτική συνθήκη, αλλά για τους μικρούς καθημερινούς αγώνες που εκτυλίσσονται αόρατα και σιωπηλά στους δρόμους και τις γειτονιές της πόλης.
Γιατί πρέπει να ασχοληθούμε με αυτό; Ακριβώς γιατί αυτή η αναζήτηση στέγης αντανακλά στην ανάγκη για αναγνώριση, αποδοχή και ασφάλεια. Πρόκειται για μια ανάγκη εντοπισμένη στον χώρο που αποκαλούμε «σπίτι». Το «σπίτι», ωστόσο, σημαίνει πολλά παραπάνω από «καμαρούλα μια σταλιά 2Χ3». Σημαίνει «κόχη και λατρεία», «τοίχος και φιλία». Πόσο εύκολη είναι όμως η διαμονή στην καμαρούλα όταν η λατρεία δεν είναι ετεροκανονική, οι τοίχοι είναι ετοιμόρροποι και τα φιλιά ομοερωτικά;Η πρωτοβουλία να δημιουργηθεί ο πρώτος ξενώνας φιλοξενίας ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στο κέντρο της Αθήνας αποτελεί σημαντική απόδειξη των υψηλών ποσοστών αστεγίας του ΛΟΑΤΚΙ+ πληθυσμού της χώρας. Μια ένδειξη που μας υπενθυμίζει πως η στέγαση δεν πρέπει να είναι προνόμιο για λίγους, αλλά δικαίωμα για όλους. Καθώς περιηγούμαστε, λοιπόν, στις προσωπικές αφηγήσεις των ανθρώπων που βοήθησαν στην πραγμάτωση αυτού του αφιερώματος, γίνεται σαφές πόσο περίπλοκη και προκλητική μπορεί να γίνει αυτή η αναζήτηση. Μέσα από τις ιστορίες τους, αποκαλύπτεται μια περιπέτεια που συνίσταται στην προσπάθειά τους να βρουν το σπίτι που θα αποτελέσει ασφαλές καταφύγιο και χώρο έκφρασης.
«Ήθελα την ανεξαρτησία μου»
Ο Άλεξ, ένα νεαρό γκέι αγόρι, αναζήτησε την ανεξαρτησία του λίγο πριν τα τριάντα. Στην ηλικία των 27 αποφάσισε να φτιάξει από το μηδέν το προσωπικό του καταφύγιο. Δύο χρόνια αργότερα το κατάφερε. «Ήθελα την ανεξαρτησία μου», σημειώνει χαρακτηριστικά. «Στάθηκα τυχερός καθώς μπορούσα να πληρώνω το ενοίκιο και να κρατάω το σπίτι που μέναμε όλοι οικογενειακώς (πλέον οι γονείς στην επαρχία, ο αδερφός εξωτερικό), οπότε δε χρειάστηκε να ψάξω νέο χώρο άμεσα». Αναφέρει επίσης, πως δεν αντιμετώπισε κάποια ιδιαίτερη δυσκολία πέρα από την υπερκοστολόγηση των ενοικίων στην περιοχή του αθηναϊκού κέντρου.
Ο Παντελής από την πλευρά του μας εμπιστεύεται πως ξεκίνησε την αναζήτηση σπιτιού, το 2021 μετά τις πανελλαδικές, όταν συνειδητοποίησε πως η σχολή στην οποία πέρασε βρίσκεται στη Κεφαλονιά. Βρίσκει την εμπειρία αναζήτησης σπιτιού «αξέχαστη» καθώς τον ανάγκασε να βγει απ’ το comfort zone του. «Ξαφνικά βρέθηκα σε μια άλλη περιοχή, μόνος μου, χωρίς τη στήριξη κανενός (μπορεί να φαντάζει απλό μα για τον εαυτό μου αποτελεί μεταίχμιο) και αντιμετώπισα την κάθε δυσκολία. Οι δυσκολίες σχετιζόντουσαν με πρακτικά θέματα όπως το ενοίκιο, η τοποθεσία κλπ., δεν έγινε κάποια διάκριση με βάση το φύλο, τη σεξουαλικότητα ή κάτι προσωπικό. Καλά, δεν είχα και κάποια εντύπωση ότι θα συνέβαινε κάτι τέτοιο. Βέβαια με αυτά που συμβαίνουν όλα μπορεί κανείς να τα περιμένει», σημειώνει.
«Αποφάσισα να μείνω μόνη μου για να εξερευνήσω την σεξουαλικότητά μου»
Η περίπτωση της Άσης διαφέρει από εκείνες του Παντελή και του Άλεξ. Την απόφαση να αναζητήσει μόνη της σπίτι την πήρε το 2021, μετά την πανδημία και κυρίως μετά από ένα ταξίδι στο εξωτερικό, η λήξη του οποίου σήμαινε και τη συνειδητοποίηση της λεσβιακής της ταυτότητας. «Αποφάσισα λοιπόν ότι είναι η ώρα να μείνω μόνη μου για να εξερευνήσω και αυτό το aspect της ζωής μου και της σεξουαλικότητας μου». Στο σπίτι που νοικιάζει κατέληξε σχετικά γρήγορα. Ενώ η διαδικασία της αναζήτησης σπιτιού της φάνηκε «σχετικά εύκολη», «ο ιδιοκτήτης μου έκανε κάποιες ερωτήσεις “είσαι μόνη σου”, “το σπίτι το θες για σένα ή για άλλους μαζί σου”. Νομίζω ότι απλά με αντιμετώπισε ως φοιτήτρια, ενώ είμαι 30 χρονών τώρα. Δεν αντιμετώπισα κάποιο πρόβλημα. Πιστεύω θα αντιμετώπιζα πρόβλημα αν έψαχνα περισσότερο καιρό. Απλά υπήρχε μια καχυποψία ως προς το, “γιατί είσαι μόνη σου;”, “άρα δεν είσαι μόνη σου”».
Η Βάσω είναι λεσβία. Ζει μόνη από τότε που ενηλικιώθηκε. Εδώ και δυόμισι χρόνια μένει στα Εξάρχεια με τον σκύλο και τις δύο γάτες της. Όσες φορές αναζήτησε σπίτι βρέθηκε αντιμέτωπη με διαφόρων λογιών προβλήματα, τα οποία αφορούσαν είτε την τιμή του ενοικίου, είτε την πρακτική λειτουργία του σπιτιού. Συγκεκριμένα αναφέρει: «είχα βρει ένα, όπου η λεκάνη της τουαλέτας ήταν τοποθετημένη μέσα στο ντους. Δηλαδή εκεί που έκανες ντους ήταν και η λεκάνη. Τα μόνα περιοριστικά προβλήματα ήταν η κατάσταση των σπιτιών για τα λεφτά που μπορώ να διαθέσω».
Στην περίπτωση των cis ταυτοτήτων βλέπουμε πως τόσο η Άση, ο Άλεξ, η Βάσω όσο και ο Παντελής δεν αντιμετώπισαν ιδιαίτερα πρόβλημα στο στάδιο αυτό, σε σχέση με την εκφορά της σεξουαλικότητάς τους. Ισχύει όμως το ίδιο στην περίπτωση των τρανς ατόμων;
«Ήθελα απελπισμένα να φύγω μακριά απ’ τον τόπο καταγωγής μου»
Η Sadie είναι τρανς κορίτσι και αποφάσισε να μείνει μόνη της στην ηλικία των 19. Κύρια αιτία γι’ αυτή της την απόφαση αποτέλεσε η δυσφορία που αισθανόταν στον τόπο καταγωγή της, την Κέρκυρα και η έντονη ΛΟΑΤΚΙφοβία της επαρχίας. «Για μένα δεν ήταν τόσο θέμα το ότι ήθελα να μείνω μόνη μου απαραίτητα, όσο το ότι απλά ήθελα απελπισμένα να φύγω μακριά από εκεί», αναφέρει. Η Sadie επισημαίνει ότι η ταυτότητα φύλου της δεν αποτέλεσε πρόβλημα για τη σχέση της με τους ιδιοκτήτες του σπιτιού, καθώς κατάφερε να νοικιάσει το σπίτι της εξ αποστάσεως. Ωστόσο οι ιδιοκτήτες της επικοινωνούν κατ’ αποκλειστικότητα με τους γονείς της, όταν χρειάζεται.
Η Ραφαέλα, τρανς γυναίκα, έχει εντελώς διαφορετικά βιώματα απ’ τη Sadie. Μένει μόνη της απ’ την μέρα που γεννήθηκε, όπως αναφέρει, καθώς μεγάλωσε σε ιδρύματα. «Εκείνα τα χρόνια δεν μας νοίκιαζαν σπίτια, για κανέναν λόγο. Υπήρχαν κάτι υπόγεια. Προσπαθούσαμε να βρούμε γκέι αγόρια, από αυτά που “ξεγελούσαν”, για να νοικιάσουμε μαζί. Ή να βρούμε καμιά φίλη με γυναικεία ταυτότητα. Μόνο έτσι. Εμένα, επειδή είμαι τρανς και μέχρι πρόσφατα είχα ανδρική ταυτότητα, δεν μου νοίκιαζαν για κανέναν λόγο. Ακόμα και σήμερα υπάρχει αυτό το θέμα. Όχι σε τέτοιον βαθμό, αλλά υπάρχει. Μόνη μου να νοικιάσω σπίτι δεν υπήρχε περίπτωση».
Όπως είδαμε μέσα από τις παραπάνω αφηγήσεις, η αναζήτηση σπιτιού είναι μια διαδικασία που βιώνεται πολλές φορές στρες, ειδικά στην περίπτωση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Οι δυσκολίες, όμως, δεν παύουν να υφίστανται με την εύρεση στέγης, καθώς το επόμενο στάδιο συνεχίζει να εμπεριέχει τη διαχείριση της ίδιας της ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητας. Η επαφή και η διαπραγμάτευση με τον ιδιοκτήτη ενός σπιτιού μπορεί να αποβεί μια ιδιαιτέρως αγωνιώδης διαδικασία. Πολλές φορές οι ιδιοκτήτες προχωρούν σε άβολες και αδιάκριτες ερωτήσεις γύρω από την προσωπική και ερωτική ζωή του κάθε ατόμου. «Έχεις κορίτσι / αγόρι;», είναι μια από αυτές, η οποία πέρα από μια διάθεση «κουτσομπολιού», σκοπεύει και στη διερεύνηση της ταυτότητας και της κατάστασης του ενοικιαστή. Ειδικά στην περίπτωση των τρανς ατόμων, όμως, αυτό το στάδιο βιώνεται ακόμα πιο έντονα, όπως μας είπαν και οι συνεντευξιαζόμενες. Σε πολλές περιπτώσεις, τα τρανς άτομα δεν έχουν την «πολυτέλεια» – σε πολλά εισαγωγικά – της αορατότητας και της παραμονής στην ντουλάπα, κάτι που θα μπορούσε να τα προστατεύσει από πιθανές τρανσφοβικές αντιδράσεις.
«Αναγκάζεσαι να αποδεικνύεις ότι δεν είσαι ελέφαντας συνεχώς»
Στην περίπτωση της Sadie, οι διαχειριστές του σπιτιού της, επικοινωνούν αποκλειστικά με την οικογένειά της και όχι με την ίδια, όπως ήδη αναφέραμε. «Οπότε θεωρητικά ακόμα δεν τους έχω κάνει coming out. Υποθέτω το ξέρουν μέσω των security cam; Τους έχω πετύχει 2-3 φορές παλιότερα, σε πολύ πιο αρχικό στάδιο μου (pre-transition), αλλά προφανώς δεν φαινόμουν cis. Δεν φάνηκαν να έχουν κάποιο θέμα, ευτυχώς», λέει συγκεκριμένα η Sadie. Ευτυχώς για την ίδια δεν υπήρξε κάποια αντίδραση, παρόλο που το άγχος της αναγνώρισης της τρανς ταυτότητας μέσω των καμερών ασφαλείας, συνεχίζει να υφίσταται.
Η περίπτωση της Ραφαέλας είναι λίγο διαφορετική, καθώς η ίδια αναγκάστηκε να κάνει «coming out», μετά από κάτι που της είπε η ιδιοκτήτρια. «Έρχεται λοιπόν η σπιτονοικοκυρά μου, που ήταν στο Νέο Φάληρο. Ήθελε να με δει. Μου λέει: “Θα κάνεις και παιδάκια”. Της λέω: “Καλέ τρανς είμαι”. Και καλά ότι δεν το είχε καταλάβει. Και μου λέει με πολύ επιφυλακτικότητα μου το νοίκιασε το σπίτι», αναφέρει η ίδια. Βέβαια, για εκείνη τα προβλήματα δεν σταμάτησαν με τη γνωστοποίηση της τρανς ταυτότητάς της στην ιδιοκτήτρια, καθώς κλήθηκε να αντιμετωπίσει και την τρανσφοβική συμπεριφορά των υπόλοιπων ενοίκων της πολυκατοικίας. «Ξέρεις όταν νοικιάζεις ένα σπίτι καινούργιο, πέρα από το γεγονός πως είμαι τρανς, έχεις να αντιμετωπίσεις και την πολυκατοικία μέχρι να δείξεις ποια είσαι, πρέπει να αποδεικνύεις ότι δεν είσαι ελέφαντας. Μετά τα έμαθα αυτά. Ότι με το που πάτησα το πόδι μου, προσπαθούσαν οι υπόλοιποι ένοικοι να μαζέψουν υπογραφές και να με διώξουν έτσι, επειδή ήμουν τρανς», θυμάται η Ραφαέλα.
Όπως μας εξομολογείται, σε οποιοδήποτε σπίτι μετακόμιζε είχε να αντιμετωπίσει παρόμοιες συμπεριφορές. «Στην αρχή ήταν πολύ εχθρικοί απέναντί μου, στο βλέμμα, στη σιωπή τους, δεν μου μιλάγανε. Η διαχειρίστρια ερχόταν να πάρει πολύ τυπικά τα κοινόχρηστα. Μετά από λίγο καιρό αυτό έγινε δεύτερη φύση μου και σταμάτησα να δίνω σημασία. Αναγκάζεσαι να αποδεικνύεις ότι δεν είσαι ελέφαντας συνεχώς. Μέχρι και τουλάχιστον έναν χρόνο από την μέρα που νοικιάζεις το σπίτι, σε περιμένουνε στη γωνία», αναφέρει η Ραφαέλα.
Από την άλλη, η Βάσω δεν έχει αντιμετωπίσει προβλήματα ως cis γυναίκα. Η ίδια έχει μια απάντηση στο γιατί συμβαίνει αυτό – και η πιθανή εξήγηση απορρέει επίσης από πατριαρχικά στερεότυπα. «Ίσως κάπως βγαίνει και αυτή η νοοτροπία πως επειδή είναι γυναίκα ή κορίτσι να της το δώσουμε το σπίτι, θα το προσέξει. Ότι και καλά, επειδή είσαι γυναίκα είσαι και φροντιστική και καθαρή κλπ.», αναφέρει συγκεκριμένα, ενώ συμπληρώνει ότι όταν και η ιδιοκτήτρια είναι γυναίκα «είναι κάπως πιο εύκολα τα πράγματα, ενώ όταν είναι άντρας υπάρχει λίγο πατρονάρισμα». Ωστόσο, η ίδια δεν κλήθηκε να μιλήσει για τη λεσβιακή της ταυτότητα.
«Υπήρχε μια καχυποψία ως προς το, “γιατί είσαι μόνη σου”»
Για την Άση τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά, μιας και ο ιδιοκτήτης προσπαθούσε να εκμαιεύσει αν έχει σχέση, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε και ένα κλίμα καχυποψίας, καθώς η ερώτηση συνέχιζε να μένει αναπάντητη. «Στο σπίτι που τελικά νοίκιασα ο ιδιοκτήτης μου έκανε κάποιες ερωτήσεις δηλαδή, υπήρχε γενικά αυτό το “είσαι μόνη σου”, “το σπίτι το θες για σένα ή για άλλους μαζί σου;”. Νομίζω ότι ήταν απλά μια αντιμετώπιση ως φοιτήτρια κάπως, ενώ είμαι 30 χρονών τώρα. Αυτό, οπότε δεν αντιμετώπισα κάποιο πρόβλημα. Πιστεύω θα αντιμετώπιζα πρόβλημα αν έψαχνα περισσότερο καιρό. Απλά υπήρχε μια καχυποψία ως προς το, “γιατί είσαι μόνη σου”, “άρα δεν είσαι μόνη σου”. Ότι είναι front αυτό για να μείνεις με κάποιον άλλο», διηγείται η Άση.
Για αυτούς τους λόγους άλλωστε, η επιθυμία της ήταν από την αρχή να μην έχει καμία σχέση με τον ιδιοκτήτη του σπιτιού, καθώς επίσης και να μην μένει κοντά, ώστε να μην προκύψει κάποια ανεπιθύμητη συνάντηση. Στη συνέχεια, μας αναφέρει ότι για την ίδια η κουήρ ταυτότητά της τίθεται συνέχεια υπό διαπραγμάτευση στα πλαίσια της πολυκατοικίας. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει υπό άλλους όρους από αυτούς της Ραφαέλας, καθώς όπως αναφέραμε και προηγουμένως, η «αορατότητα» χρησιμοποιείται ως ένα δίχτυ ασφαλείας. «Προφανώς η κοπέλα μου έρχεται στο σπίτι πολύ συχνά και έχουμε συναντήσει πολλές φορές γείτονες. Και για τους γείτονες είμαστε είτε ξαδέρφες είτε συνάδελφοι. Και αυτό δυστυχώς δε θα σταματήσει να υπάρχει γιατί ποτέ δε ξέρεις τι θα σου συμβεί και πως θα αντιδράσει ο άλλος. Οπότε για να υπάρχει ένα πέπλο ασφάλειας», λέει συγκεκριμένα η Άση.
Από την πλευρά του, ο Παντελής δεν αντιμετώπισε κάποιο πρόβλημα, χωρίς αυτό να σημαίνει βέβαια ότι η σεξουαλική του ταυτότητα ήταν γνωστή στην ιδιοκτήτρια του σπιτιού. Αντιθέτως, όπως μας λέει, έχει μάθει να είναι «διπλωμάτης». Όπως και η Άση, έτσι και εκείνος, μπαίνουν σε μια διαδικασία να χρησιμοποιήσουν την αορατότητα ως ένα τρόπο να προστατεύσουν τα εαυτά τους. «Την ταυτότητα μου δεν τη διαπραγματεύομαι, την κρατώ, όμως, γι’ εκείνα τα άτομα που θα με αναγνωρίσουν. Δεν είμαι για κάθε άνθρωπο. Έχω μάθει να είμαι διπλωμάτης. Αυτό σημαίνει ότι κινούμαι στρατηγικά στη ζωή μου κι έτσι ξεχωρίζω και εξελίσσομαι», λέει ο Παντελής. «Η Ιδιοκτήτρια μου δε γνωρίζει για την σεξουαλικότητά μου ούτε ότι βρίσκομαι σε κάποια σχέση παρόλο που έχει γνωρίσει τυχαία το αγόρι μου αλλά δεν προχώρησε σε ερωτήσεις τύπου ποιος είσαι, τι κάνεις εδώ κλπ», συνεχίζει, ενώ μας λέει ότι προσπαθεί να απολαμβάνει τον σύντροφό του σε κάθε φάση.
Από την πλευρά της, η Sadie μας είπε ότι μια πιθανή τρανσφοβική στάση του ιδιοκτήτη και το γεγονός ότι αναγκάστηκε να «κρύψει» την ταυτότητά της, την έκαναν να μην επιλέξει ένα σπίτι. «Σε κάποια φάση ήθελα να μετακομίσω για προσωπικούς λόγους. Είχα βρει ένα άλλο σπίτι και μιας και δεν είχα ξεκινήσει ακόμα transition και ήμουν τέρμα dysphoric, προτίμησα να το αποκρύψω. Προφανώς αυτό με έκανε να αισθανθώ ακόμα χειρότερα, ήταν αδιαχείριστο. Στο τέλος αποφάσισα να μην αλλάξω σπίτι, ήταν άσχετο με αυτό το γεγονός όμως. Ευτυχώς βασικά, γιατί ο ιδιοκτήτης ήταν λίγο περίεργος όποτε πιστεύω πως στην πορεία μπορεί να εμφανίζονταν προβλήματα», Sadie.
«Βρίσκανε πάτημα είτε επειδή δεν θέλανε να το νοικιάσουν, είτε επειδή θέλανε να εκμεταλλευτούν, σου λέει τρανς είναι αυτή, θα της πάρουμε παραπάνω»
Είναι αρκετά συχνό την εποχή του εξευγενισμού των γειτονιών και της αύξησης των ενοικίων, οι ιδιοκτήτες να έχουν έντονες και εκτός των λογικών πλαισίων, απαιτήσεις. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων; Μπορεί η κουήρ ταυτότητα να χρησιμοποιηθεί με έναν υπόρρητο τρόπο, ώστε να δημιουργηθούν ακόμα περισσότερα εμπόδια ή / και απαιτήσεις; Για τη Ραφαέλα αυτό είναι ένα συχνό φαινόμενο, καθώς συνέβη και στην ίδια. «Θυμάμαι μια περίπτωση κατά την οποία είχε πάει μια φίλη στρέιτ να νοικιάσει σπίτι και της έλεγε ο ιδιοκτήτης για παράδειγμα πως κοστίζει 300 ευρώ. Η φίλη δεν ήθελε τελικά το σπίτι. Οπότε πήγα να το δω εγώ. Ο ιδιοκτήτης ζήτησε τρία ενοίκια προκαταβολή και τιμή ενοικίου 420. Πάντα υπήρχε αυτό. Βρίσκανε πάτημα είτε επειδή δεν θέλανε να το νοικιάσουν, είτε επειδή θέλανε να εκμεταλλευτούν, σου λέει τρανς είναι αυτή, θα της πάρουμε παραπάνω. Πάντα ίσχυε αυτό. Πολλά παιδιά αντιμετωπίζανε θέματα και αλλάζουν κάθε μήνα σπίτι μέχρι και σήμερα», λέει συγκεκριμένα. Ένα τρανς άτομο καλείται να αντιμετωπίσει την τρανσφοβία του ιδιοκτήτη, η οποία μπορεί να μην εκδηλώνεται με έναν εμφανή τρόπο, αλλά να γίνεται αντιληπτή μέσα από τα αυξημένα ενοίκια. «Τα 100 με 150 ευρώ πάνω από την τιμή που θα πλήρωνε ένα cis άτομο το ίδιο σπίτι, καταλαβαίνεις πως ένα τρανς άνεργο άτομο δεν θα αργήσουν να το εξαθλιώσουν. Κάποια στιγμή θα πελαγώσει», συμπληρώνει η Ραφαέλα.
Ωστόσο, τα υπόλοιπα άτομα με τα οποία μιλήσαμε φαίνεται να έχουν διαφορετικό βίωμα. Η Sadie δεν αντιμετώπισε κάποιο παρόμοιο θέμα, όχι λόγω κάποιας αλληλεγγύης ή καλής συμπεριφοράς των ιδιοκτητών, αλλά εξαιτίας της οικονομικής βοήθειας που λαμβάνει από την οικογένειά της. «Αυτό οφείλεται αποκλειστικά στο ότι με στηρίζει οικονομικά η μητέρα μου, πράγμα για το οποίο είμαι extremely thankful», αναφέρει συγκεκριμένα. Βέβαια, όπως μας λέει, «ακριβώς λόγω της ταυτότητας φύλου μου έχω δυσκολευτεί πολύ να ενταχθώ πλήρως στην καθημερινότητα», και για αυτό είναι απαραίτητη η στήριξη από το οικογενειακό πλαίσιο.
Η Βάσω, ο Άλεξ και ο Παντελής μας μεταφέρουν ότι, ενώ η ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητά τους δεν επηρέασε με κάποιο άμεσο τρόπο την οικονομική σχέση με τους ιδιοκτήτες, παρατηρούν ότι υπάρχει μια έντονη υπερκοστολόγηση, ειδικά σε σχέση με παλαιότερα χρόνια. «Ουφ.. το ενοίκιο ήταν το δυσκολότερο. Νομίζω είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα η ενοικίαση και πολύ γνωστό σε όλους. Το μόνο πρόβλημα που πιστεύω ότι υπάρχει είναι ότι δεν μετράνε την αξία μας λόγω του ότι είμαστε “απλά φοιτητές”», αναφέρει ο Παντελής. Ενώ ο Άλεξ συμπληρώνει: «Στα 29 αναζήτησα δικό μου χώρο, όπου το πρόβλημα που αντιμετώπισα ήταν τα εκτιναγμένα ενοίκια που κάνουν απρόσιτες αρκετές περιοχές γύρω από το κέντρο με τις οποίες και φλερτάρω. Επίσης, για πολλά σπίτια ζητούσαν αρκετά ενοίκια μαζεμένα που κάπως έχει καθιερωθεί να γίνεται ως εγγύηση, γελάω».
«Μέναμε τρία – τέσσερα άτομα μαζί. Εξαναγκαστικά»
Σκεπτόμενα τις παραπάνω εμπειρίες σχετικά με την υπερκοστολόγηση, αναρωτηθήκαμε αν η συγκατοίκηση μπορεί να είναι ένας τρόπος διαχείρισης των οικονομικών δυσκολιών. Κατά πόσο όμως αυτή συνθήκη είναι δυνατή για ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο, το οποίο εκτός όλων των υπολοίπων, θα πρέπει να εξετάσει τη στάση και το περιβάλλον που θα ζήσει, σε σχέση με την ταυτότητά του; Η Sadie, για παράδειγμα, μας αναφέρει ότι για να νιώθει ασφαλής σε ένα πλαίσιο συγκατοίκησης, η επιλογή του άλλου ατόμου θα είναι πολύ συγκεκριμένη. «Εννοείται πως θα προτιμούσα να ‘ναι κάποιο φίλο μου, ή ένα άτομο που γνωρίζω ήδη. Αν τίποτα από αυτά τα δύο, σίγουρα με ένα άλλο κουήρ άτομο τουλάχιστον, θα αισθανόμουν πολύ πιο safe», μας εξομολογείται.
Από την άλλη, η Ραφαέλα η οποία έχει βιώματα από παλαιότερα χρόνια, μας λέει ότι η συγκατοίκηση ήταν η μόνη λύση. «Τότε δεν έμενες μόνη σου για κανέναν λόγο. Μέναμε τρία – τέσσερα άτομα μαζί. Εξαναγκαστικά. Δεν ήταν επιλογή αυτό. Εκείνα τα χρόνια συνήθως νοίκιαζε το σπίτι ένα παιδί που δεν φαινόταν ότι είναι γκέι. Ύστερα μπαίναμε εμείς δυο – τρεις τρανς και συμπληρώναμε το νοίκι. Αλλιώς θα ήμασταν στο δρόμο», αναφέρει αρχικά. Συνεχίζοντας, εξομολογείται ότι η συγκατοίκηση ήταν ένας τρόπος επιβίωσης συνοδευόμενος με πολλές ακόμα αρνητικές εμπειρίες. «Γνώρισα το παιδί που είχε το συμβόλαιο ενοικίασης στο όνομά του και του είπα: “Να μην έρθω κι εγώ να σε βοηθάω με το νοίκι;”. Πολλές φορές ξέρεις μας εκμεταλλευόντουσαν και οι ενοικιαστές. Δίναμε εμείς το νοίκι γιατί αυτός έβαζε το όνομα και σου λέει “εγώ το νοίκιασα, εσύ θα πληρώνεις τις υποχρεώσεις” και εξαναγκαζόμουν να το κάνω αυτό, γιατί δεν είχα άλλη επιλογή. Έτσι έμενα σε τοξικά περιβάλλοντα αρχικά, γιατί τώρα να μένεις με ανθρώπους που δεν έχεις επιλέξει, αλλά εξαναγκαζόσουν λόγω της κατάστασης, ώστε να μπορείς να διαβιώνεις υποφερτά ήταν αυτός ο βιοπορισμός σου. Την κατάσταση τη δεχόσουν γιατί δεν είχες άλλη επιλογή», λέει συγκεκριμένα η Ραφαέλα. Η συγκατοίκηση μπορεί για πολλά άτομα να θεωρείται ως η τελευταία σανίδα σωτηρίας, για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα όμως εξακολουθεί να είναι μια συνθήκη που απαιτεί μια έξτρα προεργασία. Τα περισσότερα άτομα μας πληροφόρησαν ότι είναι πολύ σημαντικό για τα ίδια να έχουν τον δικό τους χώρο, ακόμα κι αν αυτό ισούται με οικονομική πίεση.
Η διαδικασία ενοικίασης, από την αναζήτηση, την εύρεση, μέχρι και τη μετακόμιση στο νέο σπίτι, είναι μια κατάσταση που από την πλειοψηφία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων αντιμετωπίζεται με επιπρόσθετες δυσκολίες. Η κουήρ ταυτότητα τίθεται υπό διαπραγμάτευση σε όλα τα στάδια, είτε μέσω της μη αποκάλυψής και της εσκεμμένης άρνησής της, είτε μέσα από την προσπάθεια των ίδιων των ατόμων να την μετατρέψουν σε κάτι «εύπεπτο» για τους ιδιοκτήτες. Σε μια περίοδο, στην οποία η στεγαστική κρίση γίνεται ολοένα και πιο έντονη, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα τη βιώνουν εξίσου, αλλά παράλληλα καλούνται να βρουν λύσεις σε προβλήματα που δεν έχουν να κάνουν με τα ίδια, αλλά με την ομοτρανσφοβική στάση της κοινωνίας εν γένει, και των ιδιοκτητών ειδικότερα. Ωστόσο, έχει σημασία να κρατήσουμε ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τα άτομα με τα οποία μιλήσαμε κατόρθωσαν αυτό που πολλές φορές μπορεί να φαινόταν ακατόρθωτο: Να βρουν έναν ασφαλή χώρο, στον οποίο μπορούν να υπάρχουν και να ζουν αυθεντικά, και όχι μόνο να επιβιώνουν.
γράφουν οι Ανδρομάχη Κουτσουλέντη, Χριστίνα Μαργιώτη, Έλλη Βουγιούκα, Χριστίνα Τριχά, Θεοδόσης Γκελτής
