Ο Άλαν Τούρινγκ ήταν ήρωας πολέμου, ένας σπουδαίος επιστήμονας της πληροφορικής και ένας γκέι άνδρας που ήθελε απλώς να μπορεί να ζει ελεύθερα. Σαν σήμερα, το 1957 έβαλε τέλος στη ζωή του, αφού είχε καταδικαστεί σε «θεραπείες» μεταστροφής.
Ο Τούρινγκ – ο οποίος πέθανε πριν από 69 χρόνια, στις 7 Ιουνίου 1954 – θα πρέπει να μείνει στην ιστορία ως ο καινοτόμος μαθηματικός που έσπασε έναν γερμανικό κώδικα, κάτι που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον τερματισμό του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και έθεσε τις βάσεις για την ατομική πληροφορική και την τεχνητή νοημοσύνη.
«Ο Άλαν Τούρινγκ ήταν ένας εξαιρετικός μαθηματικός, το έργο του οποίου είχε τεράστιο αντίκτυπο στον τρόπο που ζούμε σήμερα», δήλωσε ο Μαρκ Κάρνεϊ, τότε διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, ανακοινώνοντας ένα νέο χαρτονόμισμα των 50 λιρών με τη μορφή του επιστήμονα τον Ιούλιο του 2019.
«Ο Τούρινγκ είναι ένας γίγαντας, στους ώμους του οποίου στέκονται σήμερα τόσοι πολλοί».
Είναι αδύνατο να μιλήσει κανείς για τα επιτεύγματα και την κληρονομιά του Τούρινγκ χωρίς να αναφερθεί επίσης στη βάναυση, θεσμική ομοφοβία, που είχε ως αποτέλεσμα την δίωξή του λόγω της σεξουαλικής του ταυτότητας και τελικά την αυτοκτονία του.
Ποιος ήταν ο Άλαν Τούρινγκ;
Γεννημένος στις 23 Ιουνίου 1912, ο Άλαν Τούρινγκ σπούδασε στο Κέιμπριτζ και μόλις δύο χρόνια μετά την αποφοίτησή του παρέδωσε μια εργασία στην οποία παρουσίασε την ιδέα της «μηχανής Τούρινγκ», ενός προκατόχου του σύγχρονου υπολογιστή.
Πέρασε τα επόμενα χρόνια κάνοντας το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, μετά το οποίο επέστρεψε στο Κέιμπριτζ και εντάχθηκε στο Government Code and Cypher School (GCCS) – μια ομάδα αποκρυπτογράφησης κωδικών.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Τούρινγκ εργάστηκε στο διάσημο Bletchley Park, όπου βοήθησε να σπάσει τον κώδικα Enigma που χρησιμοποιούσε το γερμανικό ναυτικό για τη μετάδοση μυστικών επικοινωνιών. Έχει ειπωθεί ότι χωρίς τις προσπάθειες του Τούρινγκ και των συναδέλφων του, ο πόλεμος μπορεί να είχε συνεχιστεί για δύο έως τέσσερα χρόνια περισσότερο – στοιχίζοντας τη ζωή ακόμα περισσότερων εκατομμυρίων ανθρώπων.
Μετά τη λήξη του πολέμου, ο Τούρινγκ συνέχισε να εργάζεται πάνω στην πληροφορική. Το 1950 πρότεινε το «τεστ Τούρινγκ» για να διαπιστώσει αν ένας υπολογιστής ήταν τεχνητά ευφυής. Επτά δεκαετίες μετά, παραμένει μια σημαντική έννοια στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Τι έκανε ο Άλαν Τούρινγκ και γιατί αποτελεί ΛΟΑΤΚΙ+ είδωλο;
Εκείνη περίπου την εποχή ήταν που η ζωή του Τούρινγκ μια θλιβερή τροπή, καθώς ήταν ένας γκέι άνδρας όταν ακόμα η ομοφυλοφιλία αποτελούσε έγκλημα. Τον Ιανουάριο του 1952, κάλεσε την αστυνομία μετά από μια διάρρηξη στο σπίτι του και αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι είχε σεξουαλική σχέση με τον ληστή, τον 19χρονο Άρνολντ Μάρεϊ.
Παρά το γεγονός ότι ήταν ήρωας πολέμου, ο Τούρινγκ συνελήφθη και παραδέχτηκε «πράξεις κατάφωρης απρέπειας». Του δόθηκε η επιλογή μεταξύ φυλάκισης ή αναστολής υπό τον όρο να υποβληθεί σε σκληρό χημικό ευνουχισμό – ορμονική «θεραπεία» για την εξάλειψη της λίμπιντό του, και επομένως κάθε σεξουαλικής ορμής. Επέλεξε το δεύτερο.
Η καταδίκη του σήμαινε ότι ανακλήθηκε η άδεια ασφαλείας του στην GCHQ – τον μεταπολεμικό διάδοχο της GCCS – και του απαγορεύτηκε η είσοδος στις ΗΠΑ, τερματίζοντας την καριέρα του όπως την ήξερε – αν και ήταν σε θέση να συνεχίσει το ακαδημαϊκό του έργο.
Περίπου εκείνη την εποχή, ο Τούρινγκ έγραψε σε έναν φίλο του, εκμυστηρευόμενος: «Είδα ένα όνειρο που δείχνει μάλλον ξεκάθαρα ότι είμαι στο δρόμο για να γίνω στρέιτ, αν και δεν το δέχομαι με ιδιαίτερο ενθουσιασμό, ούτε ξύπνιος ούτε στα όνειρα».
Στις 7 Ιουνίου 1954, σε ηλικία 41 ετών, ο Άλαν Τούρινγκ έδωσε τέλος στη ζωή του. Περίπου 13 χρόνια αργότερα, το 1967, ήρθε η μερική αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στην Αγγλία και την Ουαλία.
Η μετά θάνατον δικαίωση
Μόλις το 2009 η κυβέρνηση απολογήθηκε δημοσίως για τη μεταχείριση που είχε ο Τούρινγκ ως γκέι άνδρας από το βρετανικό κράτος.
Ο τότε πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν περιέγραψε τη δοκιμασία του ως «τρομακτική» και «εντελώς άδικη».
«Λυπούμαστε, σας άξιζε κάτι πολύ καλύτερο», έγραψε σε δήλωσή του.
«Αυτή η αναγνώριση της ιδιότητας του Άλαν ως ένα από τα πιο διάσημα θύματα ομοφοβίας στη Βρετανία είναι ένα ακόμη βήμα προς την ισότητα, και έχει καθυστερήσει πολύ».
«Αλλά ακόμη περισσότερο από αυτό, ο Άλαν αξίζει αναγνώριση για τη συμβολή του στην ανθρωπότητα… Χάρη σε άνδρες και γυναίκες που ήταν απόλυτα αφοσιωμένοι στην καταπολέμηση του φασισμού, άνθρωποι σαν τον Άλαν Τούρινγκ, η φρίκη του Ολοκαυτώματος και του ολοκληρωτικού πολέμου είναι μέρος της ιστορίας της Ευρώπης και όχι του παρόντος της.
«Έτσι, εκ μέρους της βρετανικής κυβέρνησης και όλων εκείνων που ζουν ελεύθεροι χάρη στο έργο του Άλαν, είμαι πολύ περήφανος να πω: Λυπούμαστε, σου άξιζε κάτι πολύ καλύτερο».
Τέσσερα χρόνια μετά, το 2014, του δόθηκε μεταθανάτια βασιλική χάρη και το 2017 ψηφίστηκε νόμος στο όνομά του που επιτρέπει σε χιλιάδες άνδρες που έχουν καταδικαστεί ιστορικά για σχετικά αδικήματα να υποβάλουν αίτηση για επίσημη απαλλαγή και αποζημίωση.
Την εποχή που ψηφίστηκε, 15.000 γκέι άνδρες λέγεται ότι ήταν σε θέση να πάρουν αυτήν την απαλλαγή, ενώ για άλλους 50.000 που είχαν πεθάνει, οι καταδίκες τους είχαν διαγραφεί.
Ωστόσο, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2019 λιγότεροι από 200 εν ζωή άνθρωποι είχαν λάβει με επιτυχία την αποζημίωση.
Εξήντα χρόνια μετά τον θάνατό του, η ζωή του Τούρινγκ δραματοποιήθηκε στη βραβευμένη με Όσκαρ βιογραφική ταινία του 2014 «The Imitation Game», στην οποία ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς υποδύθηκε το εκλιπόν ΛΟΑΤΚΙ+ είδωλο.
