Με αφορμή το «Σκοτώστε τον Τζόκει» του Λουίς Ορτέγκα, συνομιλούμε με τον ηθοποιό της ταινίας, Ναουέλ Πέρεζ Μπισκαγιάρ.
Ο Αργεντινός κινηματογραφιστής Λουίς Ορτέγκα έγινε γνωστός στο Ελληνικό κοινό και διεθνώς με το καθηλωτικό El Angel (2018), με θέμα την αληθινή ιστορία ενός γκέι serial killer. Πέρσι επέστρεψε με έναν αγαπημένο ηθοποιό, τον Ναουέλ Πέρεζ Μπισκαγιαρ (120 Χτύποι το λεπτό, Μαθήματα Περσικών, κ.α.) σε μια απρόβλεπτη ταινία, δομημένη πάνω στον ερμηνευτή του, ο οποίος υποδύεται τον Ρέμο Μανφρεντίνι, έναν «τελειωμένο» από τις καταχρήσεις τζόκεϊ που έχει (αυτο)παγιδευτεί σε σχέσεις εξάρτησης από ουσίες, αλλά και από έναν μαφιόζο, συν μια δυναμική σύντροφο, την Αβρίλ (Ούρσουλα Κορμπερό), έγκυο στο παιδί τους. Όταν μια πολυαναμενόμενη κούρσα γκραν-πρι με ένα πανάκριβο άλογο καταλήγει σε εκτροπή του ήρωα και του πολύτιμου υποζυγίου στα κάγκελα του ιπποδρόμου, ο Ρέμο καταλήγει στο νοσοκομείο, όπου συνέρχεται ως Ντολόρες-Λόλα, ουσιαστικά ξαναγεννάται με θηλική ψυχή και η ταινία μετατρέπεται σε μια σουρρεαλιστική καταδίωξη στους δρόμους του Μπουένος Άιρες. Ποιός θα φτάσει στη Λόλα πρώτος; Ο μαφιόζος ή η Αβρίλ με την ερωμένη της; Ωστόσο η ταινία δεν στοχεύει τόσο στο αστυνομικό σασπένς, όσο σε μια noire κατάδυση στον ανθρώπινο ψυχισμό, μια ποιητική αποδόμηση ρόλων, φύλων, στόχων ζωής.
Η ταινία Σκοτώστε τον Τζόκει προβλήθηκε στο 65ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον περασμένο Νοέμβριο και ο Ναουέλ Πέρεζ Μπισκαγιάρ ήταν προσκεκλημένος. Δεν χάνεται εύκολα η ευκαιρία να συναντήσεις έναν καλλιτέχνη με τόσο μεγάλη γκάμα δύσκολων ερμηνειών, και να συζητήσεις μαζί του τους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζει τους ήρωες που ενσαρκώνει, αλλά και επί παντός θέματος. Και είναι ανεξάντλητος!
Συνομιλώντας με τον Ναουέλ Περεζ Μπισκαγιαρ
Λοατκι+ ακτιβιστής, μονογονεϊκός πατέρας, Εβραίος που υποδύεται τον Πέρση στη ναζιστική Πολωνία, σε γνωρίσαμε και σε αγαπήσαμε σε πολύ διαφορετικούς και πολύ περίπλοκους ρόλους. Η πρώτη μου ερώτηση είναι, πώς καταφέρνεις να μεταφέρεσαι σε ρόλους με τόσο διαφορετικές απαιτήσεις;
Θα έλεγα, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που περνώ από το σήμερα στο αύριο. Αυτή είναι η διαδικασία της ζωής. Η ταυτότητά μας μεταβάλλεται, το ίδιο και η ηλικία μας, μεγαλώνουμε. Ποτέ δεν θέτω στον εαυτό μου το ερώτημα πώς να αποδώσω τους διαφορετικούς χαρακτήρες, αλλάζουμε διαρκώς, εξελισσόμαστε σε ένα άλλο άτομο. Κι αυτή τη δυνατότητα μου τη δίνει η δουλειά του ηθοποιού, το να ερμηνεύω χαρακτήρες, να δοκιμάζομαι, η δουλειά αυτή μου δίνει αυτές τις απίστευτες δυνατότητες γι’αυτό αγαπώ τη δουλειά μου.
Από ό,τι παρατηρώ, δεν βολεύτηκες υιοθετώντας το στερεότυπο ενός επιτυχημένου ρόλου
Μα θα βαριόμουν αν το έκανα. Δεν κάνω αυτό το επάγγελμα για να πουλήσω μια εικόνα, την εικόνα του εαυτού μου, μια εταιρία που πουλάει ταινίες. Θέλω να αφήνω τον εαυτό μου να αποσυντεθεί, να διαλυθεί μέσα στο έργο τέχνης. Δεν είμαι εγώ το έργο τέχνης, αλλά ένα εργαλείο, ένας συμμετέχων στην μεγάλη εικόνα. Δεν το κάνω συνειδητά. Απλά θα βαριόμουν αν έκανα το ίδιο ξανά και ξανά.
Θα ήθελα ωστόσο να πούμε για το «120 χτύποι το λεπτό», μια ταινία σημαντικότατη, συγκινεί και σήμερα όχι μόνο τη λοατκι+ κοινότητα. Θέλεις να πεις για αυτή την ταινία – ορόσημο στον τρόπο που απεικονίζονται οι άνθρωποι με HIV;
Ταινίες που αναγνωρίζονται και παίζονται για χρόνια, μου είναι δύσκολο να περιγράψω πώς προέκυψαν, ίσως έχει να κάνει με την σύντηξη διαφορετικών στοιχείων, την αφύπνηση που προκάλεσε το εκπληκτικό σενάριο που τόσο ευφυώς συνέγραψε ο Ρουμπέν (Καμπιγιό). Είναι για μένα μυστήριο η τεράστια επίδραση που τελικά έχει μια ταινία στο κοινό. Από τη μεριά μου την αντιμετώπισα με τόν ίδιο τρόπο όπως κάθε ταινία. Με το ίδιο πάθιος και ευαισθησία, δημιουργικότητα, ίσως τα σωστά στοιχεία συναντήθηκαν στη σωστή στιγμή. Χρειαζόμασταν αυτή την ταινία. Θέλαμε να επιστρέψουμε στην εποχή του HIV. Υπήρχαν ασφαλώς σχετικές ταινίες, ωστόσο τις βρίσκαμε υπερ-συναισθηματικές υπέρ μελαγχολικές ή ήταν ντοκιμαντέρ . Ως τότε δεν είχαμε ταινία για τα σώματα, την καθημερινότητα, τη φιλία, το συναίσθημα, το πάθος για ζωή, τον θάνατο. Τον χορό με τον θάνατο. Δεν ξέρω πώς και γιατί λειτούργησε. Εϊμαι ωστόσο περήφανος για την ταινία αυτή, ήταν μια εμπειρία, ένα ταξίδι. Όλο το καστ είχαμε συλλογικά γοητευθεί. Ήταν ομαδική δουλειά, κι αυτό μέτρησε, ήταν ένα ensemble.
Ας έλθουμε στο Σκοτώστε τον Τζόκει, όπου υποδύσαι τον Ρέμο Μανφρεντίνι αλλά και τη Ντολόρες. Πώς προσέγγισες αυτές τις δυο ταυτότητες; Ποιος είναι τελικά ο χαρακτήρας σου; Δυο πνεύματα σε ένα σώμα;
Αυτό είναι το ερώτημα. Ποιος είμαι; Κανείς δεν ξέρει. (γέλια). Η ταινία έχει να κάνει κατά κάπιο τρόπο με το να είσαι ηθοποιός, να μεταφέρεσαι, να μην κατέχεις σταθερή ταυτότητα. Είναι για κάποιον που ανοίγει αυτές τις δυνατότητες και κατανοεί τη ζωή ως κίνηση και όχι ως προορισμό. Όπως με την ηθοποιία. Η ταινία αυτή μου επέτρεψε να προσεγγίσω την άποψη που έχω για την ηθοποιία. Να μην γνωρίζεις ποιος είσαι και να αφήνεις κάτι μεγαλύτερο από σένα να σε παρασύρει. Μια συνεχής κίνηση προς το άγνωστο. Εδώ βρίσκεται η γοητεία, ο ήρωας κατανοεί ότι παρασύρεται σε ένα σπιράλ πτώσης, όπου όμως μαθαίνει να αγαπά.. Πρόκειται για ένα αυτοκαταστροφικό χαρακτήρα, το βλέπουμε στην αρχή, πρόσεξε τα κοστούμια που αλλάζει, που συμβολίζουν ότι δεν χωράει σ’αυτό που είναι. Και θέλει να το ξεπεράσει μέσα από την κίνηση, τη φυγή. Κι αυτό τον αναγεννά κι η ιστορία επανεκκινεί.
Θα ήθελα τώρα να μιλήσουμε για την οικογένεια, βλέπουμε στο Σκοτώστε τον Τζόκει πολύ διαφορετικές μορφές οικογένειας: ένα γκάγκστερ να κρατά ένα μωρό, ένα ζευγάρι γυναικών να μεγαλώνουν ένα άλλο μωρό…
Ακριβώς αυτό, η ταινία δεν τους κρίνει και είναι κάτι που αγάπησα στο σενάριο. Ότι δίνει το χώρο χωρίς να κρίνει. Δίνει χώρο σε διαφορετικούς τρόπους έκφρασης αγάπης, οικογένειας, ανθρώπινες σχέσεις, δεν τις κατονομάζει καν. Για παράδειγμα όταν το πρόσωπο που υποδύομαι γίνεται πιο θηλυκό, το αντιμετωπίζουν με πλήρη αποδοχή, δεν σχολιάζουν τη μεταμόρφωσή του. Αυτό το προοδευτικό στοιχείο θέλουμε, να βλέπουμε νέες μορφές και ταυτότητες να αναδύονται χωρίς επίκριση.
Και ναι, η οικογένεια είναι παγίδα. Μπορεί κάποτε να αφορούσε την επιβίωση, αλλά σήμερα, με τους τρόπους που ζούμε, η οικογένεια δεν μπορεί να ανταποκριθεί. Δεν χρωστάμε τίποτα στο θεσμό της οικογένειας. Θα έλεγα είναι κινούμενη αγάπη, δεν είμαι εναντίον, αλλά υπέρ διαφορετικών μορφών οικογένειας έξω από την πυρηνική, που να αντιστοιχούν στη μετα-βιομηχανική εποχή. Χρειάζεται να επαναεφεύρουμε τους εαυτούς μας, και γι’αυτό χρειάζεται να πάμε στο παρελθόν,σε άλλες παραδόσεις και να βρούμε διαφορετικά σημεία αναφοράς και έμπνευσης που χάσαμε στην πορεία της ιστορίας, όπως τα πολλαπλά φύλα, να ξανα-ανακαλύψουμε σχέσεις συνδεδεμένες με τη φύση και τις δυνάμεις της φύσης, μορφές οικογένειας που ανταποκρίνονταν σε μια άλλη σχέση με τη φύση και μορφή κοινωνικής οργάνωσης, στοιχεία που άλλαξαν με τη βιομηχανική εποχή, τις μηχανές, τα σύνορα, την ιδιοκτησία, τη συσσώρευση, τη θρησκεία, το Βατικανό και βέβαια το κυνήγι του κέρδους και τη μεταφορά του μέσω της οικογένειας.
Πρόκειται για μια σημαντική συζήτηση που συνεχίζεται, όπως αυτό που ανάφερες για την πολυσημία του φύλου. Μια και συζητάμε γι’αυτό, τι έχεις να πεις για τους διάφορους υποστηρικτές της οικογένειας που στο όνομα της υπεράσπισής της βάλλουν ενάντια στη διαφορετικότητα; Αναφέρομαι στη λεγόμενη «αντι-woke» ατζέντα, βλέπεις τις εξελίξεις στις ΗΠΑ και κατάγεσαι από την Αργεντινή όπου, αν δεν απατώμαι η κυβέρνηση ενστερνίζεται τέτοιες απόψεις. Τι πιστεύεις;
Θεωρούν τις ελευθερίες μας απειλή απέναντη στον πόνο τους και δεν προτίθενται να το αντιμετωπίσουν και να λύσουν. Το μίσος κατά τη γνώμη μου σε έναν γεννιέται στον άνθρωπο από την αποσύνδεση ανάμεσα στον πρωταρχικό πόνο και την θλίψη. Αν δεν δεις τη στενοχώρια με αγάπη, ψάχνεις για εχθρούς, έξω από σένα. Τους φοβίζει αυτό που βλέπουν σήμερα, ο αγώνας μας για ελευθερία, τον θεωρούν απειλητικό απένταντι στο τι πιστεύουν. Νομίζουν ότι έχουν βρει την ιδανική φόρμουλα θεός – οικογένεια. Όμως όλα αυτά δεν είναι σταθερά και αιώνια, αλλάζουν, αναπτύσσονται νέες μορφές να ζεις και να αγαπάς.
Πρέπει να αγωνιστούμε συλλογικά, να βρούμε τη δύναμη, να αγαπάμε πραγματικά, ειλικρινή αγάπη και αποδοχή, κανείς δεν κατέχει την αλήθεια. Όσο πιο γκέι και πολύμορφα και χαρούμενα είμαστε, τόσο καλύτερα θα απλώσουμε αυτή την ενέργεια. Βέβαια θα χρησιμοποιήσουν βία. Η αντίσταση είναι αναγκαίο μέρος του παιχνιδιού. Δεν έχω τίποτα εναντίον σου, αλλά αν στραφείς εναντίον μου θα αγωνιστώ. Θα αντισταθούμε γιατί έχουμε το δίκιο. Το βασικό πάντως είναι ότι αισθάνονται απειλή από τις ελευθερίες μας. Πιστεύω ότι ο πρόεδρος της Αργεντινής δεν έχει γνωρίσει την αγάπη στη ζωή του, γιάυτό και θέλει να πάρει εκδίκηση. Θλιβερό. Ξέρεις όμως, όσο μιλάμε προς τα έξω, τον αμφισβητούμε. Για μένα, είναι το ίδιο όπως το να μιλάμε κατά της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη, να αποδομούμε τα κυρίαρχα αφηγήματα.
Ναι, όλο αυτό μας πάει σε πολιτικές θέσεις και αντιπαραθέσεις. Ευτυχώς εδώ στην Ελλάδα η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα αντιμετώπισε με τη δέουσα κρίση και ευαισθησία το ζήτημα της Παλαιστίνης.
Αν πας στο Μπουένος Άιρες, δεν ισχύει αυτό. Ο σιωνισμός είναι κυρίαρχος. Από όλες τις λοατκι+ κοινότητες, μόνο η Τρανς κοινότητα τάχθηκε υπέρ της Παλαιστίνης, αυτοί αντιλαμβάνονται τι σημαίνει να σε έχουν αποκηρύξει, να είσαι η πιο καταπιεσμένη κοινότητα. Αντίθετα, οι γκέι λευκοί άνδρες έχουν το προνόμιό τους και είναι και κακοποιητές. Ξέρεις, το να είσαι γκέι δεν σε κάνει ελεύθερη ψυχή.
Θα έλεγα ότι αυτή είναι και μια διαφορά μεταξύ του όρου λοατκι+ κοινότητα και ενός λοατκι+ κινήματος. Ο πρώτος όρος περιλαμβάνει όλα τα λοατκι+ άτομα, τους πάντες Ο δεύτερος βλέπει και λειτουργεί πιο συλλογικά και πιο συνολικά, κρίνει με βάση τη μεγάλη εικόνα.
Ακριβώς, κι εγώ θα ήθελα να προσθέσω: Κανείς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος αν δεν είμαστε όλοι ελεύθεροι.
INFO:
Η ταινία Σκοτώστε τον Τζόκεϊ θα παίζεται στις αίθουσες από αυτή την Πέμπτη 30 Νοέμβρη.
