Μια ανοιχτή επιστολή προς τη Γραμματεία του γραφείου του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, κατέθεσε σήμερα το πρωί το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), με αφορμή την πρόσφατη συνέντευξη του Πρωθυπουργού στο περιοδικό μας.
Στην επιστολή επισημαίνονται σημεία της συνέντευξης, σχετικά με τις θέσεις που εξέφρασε ο Πρωθυπουργός, αναφορικά με το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, αλλά και με την επέκταση του πολιτικού γάμου και της τεκνοθεσίας.
Σας παραθέτουμε ολόκληρη την επιστολή:
ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Προς: Αξιότιμο Πρωθυπουργό, κύριο Αλέξη Τσίπρα
Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
Σάς απευθύνουμε την παρούσα επιστολή με αφορμή τη συνέντευξή σας στη τελευταία έκδοση του Περιοδικού Antivirus, για την οποία θα πρέπει εξ αρχής να σάς συγχαρούμε καθώς είναι η πρώτη φορά που εν ενεργεία Έλληνας Πρωθυπουργός δίνει συνέντευξη σε περιοδικό και γενικότερα μέσο της LGBTQI κοινότητας.
Επιτρέψτε μας όμως να θέσουμε στην προσοχή σας κάποια σημεία επί της ουσίας των απαντήσεών σας.
Πράγματι, κύριε Πρωθυπουργέ, δεν θα μπορούσε παρά να συμφωνήσει μαζί σας οποιοσδήποτε δημοκρατικός πολίτης ότι το σχέδιο νόμου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου έρχεται με μεγάλη καθυστέρηση. Αποτελεί, ίσως, την κορυφαία διεκδίκηση της κοινότητας, καθώς η απουσία ειδικής νομοθεσίας που ρυθμίζει την αναγνώριση του φύλου δίχως προϋποθέσεις που σύμφωνα με αποφάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών αποτελούν είδος βασανιστηρίου ενώ παραβιάζουν την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή των προσώπων, αποτελεί την κύρια αιτία της μισαλλοδοξίας, παρενοχλήσεων, διακρίσεων και βίας που αντιμετωπίζει η κοινότητά μας.
Τούτο μάλιστα, όπως ενδεχομένως γνωρίζετε, έχει βεβαιωθεί και από πλήθος θαρραλέων αποφάσεων Ελληνικών δικαστηρίων όλης της χώρας σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, που αρχής γενομένης του Απριλίου του 2016 (υπόθεση 418/2016), μετέβαλλαν την έως τότε ερμηνεία της κείμενης νομοθεσίας, δίνοντας την δυνατότητα αλλαγής εγγράφων σε τρανς ανθρώπους δίχως το προαπαιτούμενο χειρουργικών επεμβάσεων, στείρωσης, αλλά και γενικότερα ιατρικών διαδικασιών, υπό το σκεπτικό ότι οι προϋποθέσεις αυτές παραβιάζουν θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, και συγκεκριμένα το Άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που αναφέρεται στην προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, καθώς και στα Άρθρα 2 και 26 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ICCPR), ενώ νεότερη απόφαση Ελληνικού δικαστηρίου στηρίχθηκε στο Άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που αναφέρεται στην απαγόρευση υποβολής σε βασανιστήρια ή απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση θεωρώντας, ότι οι προϋποθέσεις αυτές εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία.
Συνεπώς, η κατάρτιση ειδικής νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, εναρμονίζεται και ευθυγραμμίζεται πλήρως με ήδη υπάρχουσες αποφάσεις της Ελληνικής Δικαιοσύνης που ερμήνευσαν την κείμενη νομοθεσία σε συνδυασμό με την διεθνή και ευρωπαϊκή νομική πραγματικότητα.
Κάτι που θα πρέπει οπωσδήποτε να έχουμε υπόψιν μας είναι ότι η κείμενη νομοθεσία (ν. 344/1976), δεν εμπεριέχει κανέναν ρητό περιορισμό ως προς την ηλικία ή τον έγγαμο βίο του προσώπου. Επομένως, η επιλογή του νομοθέτη να θέσει περιορισμό για τα ανήλικα αλλά και τα έγγαμα πρόσωπα, θέτει ένα περιοριστικό πλαίσιο υπερρύθμισης προϋποθέσεων που δεν υπήρχαν.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, ακόμη, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας, την Απόφαση 2048/2015 της Κοινοβουλευτικής Ολομέλειας του Συμβουλίου της Ευρώπης, και έχει αξία να σημειώσουμε ότι όλοι οι βουλευτές του κόμματός σας που συμμετείχαν στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Απρίλιο του 2015 την υπερψήφισαν, καλεί τα κράτη μέλη να ακολουθήσουν διαδικασία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, ανεξαρτήτως της ηλικίας, και χωρίς να επηρεάζεται ο έγγαμος βίος του προσώπου, εάν είναι έγγαμο. Συνεπώς, η επιλογή μη παροχής διαδικασίας νομικής αναγνώρισης του φύλου στα ανήλικα πρόσωπα, δεν συνάδει με την απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Επιπλέον, επειδή αναφέρετε στη συνέντευξή σας ότι οι διατάξεις του σχεδίου νόμου πρέπει «να βρίσκονται οι διατάξεις σε αρμονία με το σύνολο του δικαιϊκού μας συστήματος», ασφαλώς θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σε όλες τις περιπτώσεις στο Ελληνικό δικαιϊκό σύστημα τα ανήλικα πρόσωπα εκπροσωπούνται από τους γονείς ή τον/την έχοντα την επιμέλεια. Επομένως η εξαίρεση των τρανς ανήλικων προσώπων απ’ αυτήν την διαδικασία, καθώς σε καμία άλλη περίπτωση δεν προβλέπεται ανάλογη εξαίρεση για άλλα ανήλικα πρόσωπα, δεν συνάδει με το δικαιϊκό μας σύστημα, και είναι εύλογη η αιτίαση ότι αφού δεν συμβαίνει αλλού, αποτελεί διάκριση στη βάση της ταυτότητας φύλου.
Ακόμη, αναφέρετε στη συνέντευξή σας ότι «αυτές εκκινούν απ’ τη βούλησή μας να προστατεύσουμε ανήλικα άτομα απ’ το να κάνουν πρόωρες κινήσεις», παραγνωρίζοντας Ευρωπαϊκές και διεθνείς έρευνες, όπως του Ινστιτούτου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Θεμελιώδη Ανθρώπινα Δικαιώματα (FRA) που καταγράφουν ότι τα τρανς ανήλικα πρόσωπα βιώνουν παραβιάσεις θεμελιωδών τους δικαιωμάτων, συνθήκες απομόνωσης, παρενοχλήσεων ή και βίας, ακριβώς λόγω του μη σεβασμού και μη αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου τους, ενώ σύμφωνα με άλλη έρευνα της ILGA-Europe ανάμεσα στους τρανς ανήλικους και έφηβους καταγράφονται ποσοστά αυτοκτονιών που φτάνουν το δυσθεώρητο ποσοστό του 40%, για τους ίδιους λόγους. Επομένως ένας τέτοιος αποκλεισμός από την αναγνώριση του φύλου, συντείνει σε όλες αυτές τις συνθήκες απομόνωσης και παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων που αντιμετωπίζουν οι τρανς ανήλικοι. Ακόμη, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ευρωπαϊκές και διεθνείς έρευνες που όλες συμφωνούν στο γεγονός ότι η αυτοαντίληψη σχετικά με το φύλο ενός ανθρώπου διαμορφώνεται από πολύ μικρή ηλικία, ήδη από τα πέντε έτη περίπου. Συνεπώς, η αιτίαση περί πρόωρων κινήσεων δεν ανταποκρίνεται στη πραγματικότητα, ενώ θα πρέπει, σας επαναλαμβάνουμε, να έχουμε υπόψη μας ότι αυτή η περιοριστική προϋπόθεση δεν υπήρχε στην κείμενη νομοθεσία.
Επίσης, προχωρώντας στον έτερο περιορισμό για τον έγγαμο βίο, πέραν της Απόφασης 2048/2015 της Κοινοβουλευτικής Ολομέλειας του Συμβουλίου της Ευρώπης που καλεί τα κράτη μέλη να παρέχουν διαδικασίες αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου χωρίς απαγόρευση στα έγγαμα πρόσωπα, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι δεν τιμά ιδιαίτερα τον νομικό μας πολιτισμό να υποχρεώνουμε ανθρώπους να επιλέγουν ανάμεσα σε δύο θεμελιώδη τους δικαιώματα, ανάμεσα, δηλαδή, στον έγγαμο βίο τους, και τη νομική αναγνώριση του φύλου.
Ένα ακόμη σημείο που θα θέλαμε να θέσουμε στη προσοχή σας, είναι ότι το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι σε περίπτωση που το πρόσωπο έχει τέκνα, δεν αλλάζει στο πιστοποιητικό γέννησης των τέκνων η καταχώριση του φύλου των γονέων, παρότι όλα τα έγγραφα του/της γονέα αλλάζουν ως προς το φύλο και το κύριο όνομα. Τούτο, θα πρέπει να διαπιστώσουμε ότι παραβιάζει τη μυστικότητα της διαδικασίας που προβλέπεται σε άλλο άρθρο του σχεδίου νόμου, ενώ είναι εύλογη η παρατήρηση ότι παραβιάζει το Άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου που αναφέρεται στην απαγόρευση παραβίασης της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής.
Δεν θα πρέπει, επίσης, να παραγνωρίσουμε ότι παρότι δίνεται μία θαυμάσια ευκαιρία αλλαγής του πλαισίου για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, διατηρείται η ίδια περίπου διαδικασία με την υπάρχουσα -και ασφαλώς παρωχημένη- νομοθεσία του 1976, αυτή της εκούσιας δικαιοδοσίας. Χάνεται έτσι μία ευκαιρία, να αλλάξει η διαδικασία, που παραμένει δικαστική, επομένως απέχει απ’ το να είναι γρήγορη, εξακολουθεί να διατηρείται η γραφειοκρατία (σε αντίθεση με επιθυμητά χαρακτηριστικά που αναφέρετε στη συνέντευξή σας), ενώ απομακρύνεται από το πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης που καλεί τα κράτη μέλη η διαδικασία να είναι με βάση τον αυτοπροσδιορισμό του προσώπου. Και πράγματι, όταν αποφασίζει ο δικαστής, χάνεται αυτό το χαρακτηριστικό, καθώς μιλάμε πλέον για ετεροπροσδιορισμό. Επιπλέον, δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής μας ότι δεν είναι ακριβές ότι «αφορά κάθε Έλληνα πολίτη που θέλει να μεταβάλει κάποιο στοιχείο της ταυτότητάς του», καθώς επί παραδείγματι η αλλαγή του επωνύμου ενός προσώπου γίνεται εξωδικαστικά, με απόφαση του Δημάρχου.
Η λύση που θα μπορούσε να επιλύσει όλα τα παραπάνω ζητήματα, θα ήταν η επιλογή εξωδικαστικής διαδικασίας, που είμαστε σίγουρες και σίγουροι ότι θα συμφωνήσετε μαζί μας, ότι είναι πράγματι γρήγορη, αποφεύγεται όλη η γραφειοκρατία, και είναι η πλέον συμβατή με τις επιταγές του Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ θα πρέπει οπωσδήποτε να σημειώσουμε ότι πρέπει να υπάρξουν επιπλέον προβλέψεις ώστε η διαδικασία να έχει χαρακτηριστικά αυτοματισμού για την μετέπειτα αλλαγή όλων των εγγράφων ώστε να αποφεύγονται παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής αλλά και ο γολγοθάς γραφειοκρατικών διαδικασιών.
Συμπερασματικά όλων των ανωτέρω, αναφορικά με το σχέδιο νόμου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου που βρίσκεται σε διαβούλευση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι καλωσορίζουμε την θέση σε διαβούλευση και το άνοιγμα της συζήτησης για τη προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των τρανς ανθρώπων, ωστόσο συμφωνώντας μαζί σας στην επιθυμία και την αναγκαιότητα γιαfeedback, εποικοδομητική κριτική και διαβούλευση με την LGBTQIκαι ιδιαίτερα την τρανς κοινότητα της οποίας είναι πάγια διεκδίκηση όπως κι εσείς αναφέρετε, θεωρούμε δημοκρατική υποχρέωσή μας να επιστήσουμε τη προσοχή σας στα παραπάνω σημεία, και ιδιαίτερα στην άρση των περιοριστικών προϋποθέσεων για την ανηλικότητα, τον έγγαμο βίο και τα πιστοποιητικά γέννησης υπαρχόντων τέκνων που δημιουργούν πλαίσιο υπερρύθμισης που δεν υπήρχε, καθώς επίσης και για την αλλαγή της διαδικασίας σε εξωδικαστική ώστε να είναι πράγματι γρήγορη, μη γραφειοκρατική και να διασφαλίζει τα θεμελιώδη δικαιώματα των τρανς ανθρώπων.
Πριν κλείσουμε, ακόμη, δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε μαζί σας στην δεδηλωμένη σας πρόθεση, όπως την εκφράζετε στη συνέντευξή σας, για την καταπολέμηση των προκαταλήψεων, ανεξάρτητα αν κάποιες φωνές, που εκφράζονται ακόμη και στο Ελληνικό Κοινοβούλιο αποτυπώνουν ενδοιασμούς, ταμπού ή προκαταλήψεις. Άλλωστε, είμαστε σίγουρες και σίγουροι ότι θα συμφωνήσετε μαζί μας, ο ρόλος του νομοθέτη στις δημοκρατικές κοινωνίες, πλην της ρύθμισης υπαρχόντων προβλημάτων, είναι και παιδευτικός: αυτός της διαμόρφωσης ενός κλίματος σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα και διαμόρφωσης συνείδησης για τις δημοκρατικές ελευθερίες και δικαιώματα χωρίς διακρίσεις για όλους τους πολίτες.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, λοιπόν, η αιτίαση σχετικά με ωριμότητα ή μη μίας κοινωνίας σχετικά με την επέκταση του πολιτικού γάμου ή και της τεκνοθεσίας, δεν απαντά στον αποφασιστικό ρόλο που πρέπει να έχει ο νομοθέτης στις δημοκρατικές κοινωνίες, που αναμφίβολα όπως αιτιολογήσαμε παραπάνω πρέπει να είναι παιδευτικός και να διαμορφώνει συνείδηση σεβασμού των δημοκρατικών ελευθεριών και δικαιωμάτων χωρίς διακρίσεις. Επιπλέον, η θεώρησή μας για την κοινωνία δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη, καθώς η κοινωνική ζωή έχει όλους τους χρωματισμούς και συνιστώσες που δεν μπορούμε να παραγνωρίζουμε, ενώ ο σεβασμός στα ατομικά δικαιώματα δεν καθορίζεται από τις πλειοψηφίες, αλλά από τον σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων της καθεμιάς και του καθενός μας ξεχωριστά, χωρίς διακρίσεις, όπως ακριβώς επιτάσσει το Σύνταγμά μας.
Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
Με την βεβαιότητα ότι ο σεβασμός και η απόλαυση θεμελιωδών ελευθεριών και δικαιωμάτων χωρίς διακρίσεις αποτελεί και πρέπει να αποτελεί θεμέλιο λίθο διακυβέρνησης της Ελληνικής Πολιτείας, σάς απευθύνουμε την παρούσα επιστολή, με την ελπίδα ότι οι επισημάνσεις μας ιδιαίτερα για το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου θα τύχουν της προσοχής σας.
Είμαστε πάντα στη διάθεσή σας.
Με τιμή,
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ)
Μαρίνα Γαλανού (Πρόεδρος)
