Από την πρωτεύουσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό ξεκίνησε, γύρω στο 1920, η εξάπλωση του AIDS, σύμφωνα με δημοσίευση ερευνητών της Οξφόρδης (Βρετανία) και του Λουβέν (Βέλγιο) στο επιστημονικό περιοδικό «Science». Οι επιστήμονες, μετά από πολλή έρευνα, εντόπισαν τον τόπο καταγωγής της πανδημίας του ιού HIV στην πόλη Κινσάσα, πρωτεύουσα του Κονγκό.
Ο ιός HIV εκτιμάται ότι μεταδόθηκε από τους πιθήκους στους ανθρώπους τουλάχιστον 13 διαφορετικές φορές, αλλά μόνο μία από αυτές οδήγησε στην πανδημία – και αυτό έγινε στην Κινσάσα. Η μελέτη δείχνει ότι πολλοί παράγοντες συνέπεσαν (πληθυσμιακή έκρηξη, ανθούσα πορνεία, διευκόλυνση μετακινήσεων χάρη στις νέες σιδηροδρομικές γραμμές, χρήση μολυσμένων βελόνων στις κλινικές κ.ά.), δημιουργώντας έτσι μια τέλεια «καταιγίδα» συμπτώσεων, με κατάληξη την εξάπλωση του ιού HIV.
Οι ερευνητές των δύο πανεπιστημίων, με επικεφαλής τον καθηγητή Όλιβερ Πάιμπας του Τμήματος Ζωολογίας, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, σύμφωνα με το BBC και το “New Scientist”, πραγματοποίησαν γενετική ανάλυση σε 800 δείγματα του HIV, μεταξύ των οποίων στο αρχαιότερο γνωστό δείγμα με την ονομασία ZR59, που προέρχεται από έναν άνθρωπο στην Κινσάσα το 1959.
Οι επιστήμονες κατάφεραν -«διαβάζοντας» τις διαδοχικές γενετικές μεταλλάξεις- να ανακατασκευάσουν το «οικογενειακό δέντρο» του ιού του AIDS και να βρουν τις πρώτες ρίζες του στη συγκεκριμένη περιοχή του Κονγκό.
Προηγούμενες μελέτες είχαν τοποθετήσει την αρχική μετάδοση του ιού από τους χιμπατζήδες στους ανθρώπους κάπου στο νοτιοανατολικό Καμερούν, όχι μακριά από τα σύνορα με το τότε βελγικό Κονγκό. Το AIDS έγινε αντιληπτό ως ασθένεια από τη διεθνή κοινότητα με καθυστέρηση το 1981 και ο ιός ανακαλύφθηκε επίσημα το 1983. Έκτοτε τα θύματά του έχουν φθάσει πάνω από 75 εκατομμύρια, κυρίως στην Αφρική.
Το Κονγκό, μια τεράστια χώρα με μέγεθος σχεδόν όσο όλη η Δυτική Ευρώπη, ήταν βελγική αποικία έως το 1960. Η πρωτεύουσα Κινσάσα λεγόταν τότε Λεοπολντβίλ και ήταν το μεγαλύτερο αστικό και οικονομικό κέντρο στην κεντρική Αφρική. Ήταν μια μεγάλη και ταχέως αναπτυσσόμενη περιοχή, όπου -σύμφωνα με τα βελγικά ιατρικά αρχεία- υπήρχαν πολλές σεξουαλικά μεταδιδόμενες νόσοι. Η μαζική εισροή από τα χωριά ανδρών που έψαχναν για δουλειά, είχε οδηγήσει σε «έκρηξη» της πορνείας.
Οι χρηματοδοτημένοι από τους Βέλγους αποικιοκράτες σιδηρόδρομοι επέτρεψαν τη γρήγορη εξάπλωση των νόσων, μεταξύ αυτών και του ιού του HIV, ο οποίος κάποια στιγμή μεταδόθηκε στους κατοίκους των χωριών, επειδή συνήθιζαν να τρώνε κρέας πιθήκων, που σκότωναν στα γειτονικά δάση. Όταν, λόγω εσωτερικής μετανάστευσης, αυτοί οι φορείς ήλθαν στην πόλη, ήταν θέμα χρόνου ο ιός να μεταδοθεί και σε άλλους εξαιτίας και των υπόλοιπων ευνοϊκών συνθηκών.
Μετά την Κινσάσα-Λεοπολντβίλ ο HIV εξαπλώθηκε στη γειτονική μεγάλη πόλη Μπραζαβίλ και, έως τη δεκαετία του΄30, στις εργατουπόλεις της επαρχίας Κατάνγκα με τα πολλά ορυχεία, 1.000 χιλιόμετρα νότια της Κινσάσα. Από εκεί, ο ιός βρήκε «γερό πάτημα» να εξαπλωθεί πια στην υπόλοιπη υπο-σαχάρια Αφρική και τελικά σε όλο τον κόσμο.
