Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (Σ.Υ.Δ.) μη κυβερνητική οργάνωση εθελοντικού χαρακτήρα για την προαγωγή των δικαιωμάτων και ελευθεριών καθώς και της ίσης μεταχείρισης των τρανς, φυλοδιαφορετικών και ίντερσεξ και γενικότερα των LGBTI προσώπων, με το παρόν δελτίο τύπου, και με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, της Αμφιφοβίας και της Τρανσφοβίας που τιμάται σε όλον τον κόσμο την 17η Μάιου κάθε χρόνο και είναι αφιερωμένη στον συνεχή αγώνα καταπολέμησης των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου, ενώνει τη φωνή του με όλους τους δημοκρατικούς πολίτες και φορείς που ζητούν την ίση μεταχείριση και την καταπολέμηση κάθε μορφής διάκρισης και καλεί την Πολιτεία να ανταποκριθεί στην κατοχύρωση δικαιωμάτων και ελευθεριών για τους LGBTI ανθρώπους.
Σύμφωνα με την έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. (FRA) που διεξήχθη πανευρωπαϊκά μέσω διαδικτυακών ερωτηματολογίων την περίοδο 27 Μαΐου-22 Ιουλίου 2019, και συμμετείχαν 4.502 LGBTI πρόσωπα από τη χώρα μας:
α) το 74% των ομόφυλων ζευγαριών στη χώρα μας αποφεύγουν να εκφράσουν δημόσια τη συντροφικότητά τους,
β) το 39% των LGBTI προσώπων αποφεύγει να βρίσκεται σε συγκεκριμένες περιοχές υπό τον φόβο ότι θα δεχτεί ομοφοβικές ή τρανσφοβικές επιθέσεις,
γ) το 32% απαντά ότι έχει υποστεί διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου στον χώρο της εργασίας,
δ) όπως απαντούν τα ερωτώμενα LGBTI πρόσωπα, στην χώρα μας, οι διακρίσεις αγγίζουν την πλειονότητα των τομέων της καθημερινής τους ζωής, όπως η επίσκεψή τους σε ένα καφέ, ένα ρεστοράν ή ένα κατάστημα και πιο συγκεκριμένα το 51% απαντούν ότι υπέστησαν διάκριση τουλάχιστον σε έναν τομέα της ζωής τους τον τελευταίο χρόνο,
ε) 1 στα 5 τρανς ή ίντερσεξ άτομα απαντούν ότι παρενοχλήθηκαν ή δέχτηκαν επιθέσεις τον τελευταίο χρόνο,
στ) το 9% των ερωτώμενων απαντά ότι δέχτηκε επίθεση μίσους,
ζ) το 57% απαντά αντιμετωπίζει μισαλλοδοξία στη χώρα μας.
Με βάση όλα τα παραπάνω, αλλά και τις καταγραφές του Δικτύου κατά της Ρατσιστικής Βίας, που αποδεικνύουν την άνιση μεταχείριση, τις διακρίσεις αλλά και το ομοφοβικό, αμφιφοβικό και τρανσφοβικό περιβάλλον που αντιμετωπίζουν τα LGBTI πρόσωπα στη χώρα μας, δεν επιτρέπεται κανένας εφησυχασμός, τουναντίον είναι απαραίτητο η Πολιτεία να λάβει όλα τα απαραίτητα νομοθετικά και θεσμικά μέτρα για την καταπολέμηση της άνισης μεταχείρισης και των διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου.
Οδηγός για την καταπολέμηση των διακρίσεων που υφίστανται τα LGBTI πρόσωπα σε όλους τους τομείς της καθημερινότητάς τους, είναι η Απόφαση CM/Rec(2010)5 της Επιτροπής των Υπουργών των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, καθώς και του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, σύμφωνα με τα οποία τα κράτη μέλη, αναφορικά με τα ομόφυλα ζευγάρια:
α) οφείλουν να παρέχουν νομική αναγνώριση για τα ομόφυλα ζευγάρια χωρίς διακρίσεις έναντι των ομόφυλων,
β) οφείλουν να διασφαλίσουν ότι οι αποφάσεις που αφορούν τη γονική μέριμνα ή κηδεμονία ενός παιδιού θα λαμβάνονται χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου,
γ) τα κράτη μέλη των οποίων το εθνικό δίκαιο επιτρέπει την ατομική τεκνοθεσία, οφείλουν να διασφαλίσουν ότι ο νόμος εφαρμόζεται χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου,
δ) όπου το εθνικό δίκαιο επιτρέπει τις θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε άγαμες γυναίκες, τα κράτη μέλη οφείλουν να διασφαλίσουν ότι η πρόσβαση σε τέτοιες θεραπείες δεν ενέχει διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού.
Συνεπώς, με βάση τα ανωτέρω, η χώρα μας είναι απαραίτητο να προχωρήσει στη νομοθέτηση της επέκτασης του γάμου ,καθώς και στην επέκταση της δυνατότητας από κοινού γονικής μέριμνας, τεκνοθεσίας και υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου.
Σε σχέση με τα τρανς και φυλοδιαφορετικά πρόσωπα, ιδιαίτερα, όπως κατ’ επανάληψη έχει επισημάνει το ΣΥΔ, είναι απαραίτητη η τροποποίηση της νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου σύμφωνα με τις επιταγές της Απόφασης 2048/2015 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Ευρώπης, σύμφωνα με την οποία οι διαδικασίες μεταβολής της καταχώρησης του φύλου, πρέπει να είναι γρήγορες, διαφανείς, βασισμένες μόνο στον αυτοπροσδιορισμό και χωρίς διακρίσεις –ανάμεσα στα υπόλοιπα– ηλικίας ή οικονομικούς λόγους , καθώς να μην μεταβάλουν την οικογενειακή κατάσταση και τα γονεϊκά δικαιώματα. Με βάση αυτά, η διαδικασία απαιτείται να γίνει εξωδικαστική, καθώς και να αρθούν οι περιορισμοί για λόγους ηλικίας, στα έγγαμα πρόσωπα, καθώς και να μεταβάλλονται τα έγγραφα τυχόν τέκνων σύμφωνα σε σχέση με τα έγγραφα των γονέων τους, ενώ είναι απαραίτητες περαιτέρω πρόνοιες ρητών διατάξεων για τη μεταβολή των εγγράφων των τρανς αιτούντων διεθνούς προστασίας και προσφύγων και των μη δυαδικών προσώπων, σύμφωνα με σχετική νομολογία.
Περαιτέρω, σε σχέση με διάχυτο κλίμα μισαλλόδοξου λόγου που εκπορεύεται ακόμη και από δημόσια ή και πολιτικά πρόσωπα, σύμφωνα πάλι με την CM/Rec(2010)5 της Επιτροπής των Υπουργών των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης:
α) Ο μισαλλόδοξος λόγος πρέπει να απαγορεύεται και να καταγγέλλεται δημόσια οπουδήποτε κι αν εμφανίζεται.
β) Τα κράτη μέλη οφείλουν να εγείρουν την επίγνωση των δημόσιων αρχών και δημόσιων θεσμών σε όλα τα επίπεδα των αρμοδιοτήτων τους να απέχουν από δηλώσεις, ιδιαιτέρως σε μέσα ενημέρωσης, οι οποίες μπορεί εύλογα να κατανοηθούν ως νομιμοποίηση αυτού του μίσους ή των διακρίσεων.
γ) Οι δημόσιοι λειτουργοί και άλλοι εκπρόσωποι του κράτους πρέπει να ενθαρρύνονται στην προώθηση της ανεκτικότητας και στο σεβασμό των δικαιωμάτων των λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων και διεμφυλικών όταν εισέρχονται σε διάλογο με σημαντικούς εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των μέσων ενημέρωσης, των φορέων αθλητισμού, των πολιτικών οργανώσεων και των θρησκευτικών κοινοτήτων.
Συνεπώς, σε αυτήν την κατεύθυνση, είναι απαραίτητο η αντιρατσιστική νομοθεσία να επεκταθεί ώστε να μην ποινικοποιείται μόνο η δημόσια υποκίνηση βίας ή μίσους, αλλά γενικότερα κάθε μορφής ρητορικής μίσους, και επιπλέον να ληφθούν επιπλέον μέτρα όταν αυτός εκπορεύεται από δημόσια πρόσωπα, αλλά και να υπάρξουν νέες ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της δημόσιας διάδοσης, δημόσιας διανομής ή παραγωγής ή αποθήκευσης ρατσιστικού υλικού (κατά τις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης), καθώς και να υπάρξουν μέτρα προστασίας των υποστηρικτών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στο πεδίο της καταπολέμησης των διακρίσεων, είναι απαραίτητη η επέκταση της νομοθεσίας για την ίση μεταχείριση ώστε να προστατεύονται τα LGBTI πρόσωπα πλην της εργασίας και της απασχόλησης, και στα πεδία της παροχής υπηρεσιών και αγαθών (ανεξαρτήτως εάν παρέχονται συναλλακτικά ή όχι), της παιδείας, της υγείας, της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και της στέγασης (όπως επισημαίνεται στις συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης).
Ακόμη στον τομέα της εκπαίδευσης και της παιδείας, είναι απαραίτητο να ληφθούν σοβαρά υπόψιν οι συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, σύμφωνα με τις οποίες:
α) τα κράτη οφείλουν να λάβουν τα κατάλληλα νομοθετικά και λοιπά μέτρα, απευθυνόμενα προς το εκπαιδευτικό προσωπικό και τους μαθητές, ώστε να διασφαλίζεται ότι το δικαίωμα στην εκπαίδευση θα ασκείται αποτελεσματικά και χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Αυτό περιλαμβάνει ιδιαίτερα τη διασφάλιση του δικαιώματος των παιδιών και νέων στην εκπαίδευση σε ένα ασφαλές περιβάλλον, χωρίς βία, εκφοβισμό, κοινωνικό αποκλεισμό ή άλλες μορφές διακριτικής και ταπεινωτικής μεταχείρισης που συνδέονται με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου.
β) πρέπει να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα σε όλα τα επίπεδα για να προωθηθεί η αμοιβαία ανεκτικότητα και ο σεβασμός στα σχολεία, ανεξάρτητα από το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Συνεπώς, θα πρέπει να παρέχονται αντικειμενικές πληροφορίες σχετικά με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, για παράδειγμα στα σχολικά προγράμματα και το εκπαιδευτικό υλικό, και να δίνονται σε μαθητές και φοιτητές οι απαραίτητες πληροφορίες, προστασία και υποστήριξη προκειμένου να μπορέσουν να ζήσουν σύμφωνα με το σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου τους. Περαιτέρω, τα κράτη μέλη οφείλουν να καταρτίσουν και να εφαρμόσουν πολιτικές ισότητας και ασφάλειας στο σχολείο καθώς και σχέδια δράσης, ενώ παράλληλα οφείλουν να διασφαλίσουν την πρόσβαση σε επαρκή εκπαίδευση κατά των διακρίσεων, διδακτικά βοηθήματα ή προγράμματα βοήθειας. Τέτοια μέτρα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα δικαιώματα των γονέων για την εκπαίδευση των παιδιών τους.
Ιδιαίτερα με αυτόν τον σκοπό καλούμε την Πολιτεία να εξετάσει τις προτάσεις του ΣΥΔ, επί του Σχεδίου Νόμου που πρόσφατα τέθηκε σε διαβούλευση με τίτλο: «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις», όπου έχουμε κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για όλα τα παραπάνω ζητήματα.
Στο πεδίο της υγείας, πέραν της αναγκαιότητας να επεκταθεί η νομοθεσία για την ίση μεταχείριση και στον χώρο της υγείας, είναι απαραίτητο να ληφθούν ειδικές μέριμνες σύμφωνα το πόρισμα Ομάδας Εργασίας του Υπουργείου Υγείας, με σκοπό:
α) την διασφάλιση ότι τα τρανς πρόσωπα, ανεξαρτήτως εάν θα έχουν μεταβάλει τη καταχώριση του φύλου τους μέσω του ν. 4491/2017, θα έχουν απρόσκοπτη και χωρίς παραβιάσεις της ιδιωτικής τους ζωής, πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, μέσω αλλαγών που πρέπει να γίνουν στα πληροφοριακά συστήματα του κράτους, όπως ενδεικτικά στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, και θα επιλαμβάνονται κάθε άλλης θετικής ενέργειας ώστε να αρθεί κάθε εμπόδιο στην άσκηση του δικαιώματος πλήρους απρόσκοπτης πρόσβασης στο σύστημα υγείας,
β) την πλήρη πρόσβαση στο σύστημα υγείας, δίχως την κατηγοριοποίηση της «ψυχικής ασθένειας» λόγω έκφρασης, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου, τα οποία θα πρέπει να προσλαμβάνονται ως φυσικές διακυμάνσεις στο φάσμα του φύλου, συμπεριλαμβανομένων και των μη δυαδικών και ίντερσεξ προσώπων.
γ) την πλήρη ασφαλιστική κάλυψη των διαδικασιών επαναπροσδιορισμού φύλου.
δ) την απαγόρευση των χειρουργικών επεμβάσεων στα γεννητικά όργανα που γίνονται στα ίντερσεξ πρόσωπα δίχως τη συναίνεσή τους και σύμφωνα με όλους τους διεθνείς οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν είδος βασανιστηρίου, τη θέσπιση άλλων θετικών μέτρων για τα ίντερσεξ άτομα, καθώς και την απαγόρευση κάθε είδους ψυχιατρικής θεραπείας που σκοπό έχει τη μεταστροφή, μεταβολή ή επανακαθορισμό του σεξουαλικού προσανατολισμού, της έκφρασης ή της ταυτότητας φύλου ενός προσώπου.
ε) την τροποποίηση ή κατάργηση διατάξεων νόμου, προεδρικών διαταγμάτων, υπουργικών αποφάσεων ή εγκυκλίων που στέκονται εμπόδιο στην ίση μεταχείριση των LGBTI προσώπων, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης στην αιμοδοσία, την πρόσβαση σε εξετάσεις σωμάτων ασφαλείας χωρίς ψυχιατρικοποίηση για τα τρανς πρόσωπα, διατάξεων για την αναδοχή ή τη παιδοθεσία που έχουν προϋπόθεση γνωματεύσεις και στιγματίζουν ομάδες πληθυσμού, καθώς και τη πλήρη συμπερίληψη σε όλα τα ανωτέρω των μη δυαδικών προσώπων και των αιτούντων διεθνούς προστασίας, προσφύγων ή μεταναστών χωρίς διακρίσεις.
Εφ’ όλων αυτών, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι σε σχετική επίκαιρη ερώτηση που τέθηκε από ομάδα βουλευτών, ο Υφυπουργός Υγείας, κύριος Κοντοζαμάνης, ανταποκρίθηκε κατ’ αρχήν θετικά και συμπλήρωσε ότι το Υπουργείο θα εξετάσει τα παραπάνω, και συνεπώς αναμένουμε στο επόμενο χρονικό διάστημα να γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες σε νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο.
Επί του δικαιώματος στο άσυλο, το ΣΥΔ έχει κατ’ επανάληψη καταθέσεις συγκεκριμένες θέσεις βελτίωσης της κείμενης νομοθεσίας, τόσο στο γενικό πλαίσιο σύμφωνα με το διεθνές και ενωσιακό δίκαιο, όσο και συγκεκριμένα για τα αιτούντα πρόσωπα για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου που βρίσκονται στις γραμμές των κατευθύνσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης αλλά και αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 10ης Μαρτίου του 2016, που στο σημείο 12, καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ειδικές διαδικασίες για ευάλωτα πρόσωπα, τόσο στις διαδικασίες ασύλου, όσο και στην υποδοχή κλπ, που ανάμεσά τους αναφέρει και τα LGBTI πρόσωπα. Μάλιστα αναφέρει: «12. υπογραμμίζει ότι, ακόμα και σε χώρες που θεωρούνται ασφαλείς, οι γυναίκες ενδέχεται να υποστούν δίωξη λόγω φύλου, ενώ τα LGBTQI άτομα ενδέχεται επίσης να υποστούν κακομεταχείριση, με αποτέλεσμα να έχουν νόμιμη αξίωση για προστασία· προτρέπει όλα τα κράτη μέλη να καταπολεμήσουν τα επιζήμια στερεότυπα που συνδέονται με τη συμπεριφορά και τα χαρακτηριστικά των γυναικών LGBTQI, και να εφαρμόσουν πλήρως τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, σε συνάρτηση με τις αιτήσεις τους για χορήγηση ασύλου· τονίζει την ανάγκη δημιουργίας εγκαταστάσεων που θα λαμβάνουν υπόψη τα άτομα LGBTQI σε όλα τα κράτη μέλη· υπογραμμίζει ότι η βία κατά LGBQI ατόμων είναι συνηθισμένο φαινόμενο σε εγκαταστάσεις υποδοχής·».
Σε σχέση με τα δικαιώματα των LGBTI προσώπων που είναι φυλακισμένα ή σε συνθήκες κράτησης, σύμφωνα επίσης με την Απόφαση CM/Rec(2010)5 της Επιτροπής των Υπουργών των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης: «Τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια όλων των ατόμων που βρίσκονται σε φυλακές ή των οποίων η ελευθερία έχει περιοριστεί με άλλους τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των λεσβιών, των ομοφυλόφιλων, των αμφιφυλόφιλων και των διεμφυλικών, και κυρίως να λάβουν προστατευτικά μέτρα κατά σωματικών επιθέσεων, βιασμού και άλλων μορφών σεξουαλικής κακοποίησης, είτε τελούνται από συγκρατούμενους, είτε από το προσωπικό. Τα μέτρα πρέπει να λαμβάνονται έτσι ώστε να προστατεύουν και να σέβονται επαρκώς την ταυτότητα φύλου των διεμφυλικών ατόμων».
Σε αυτήν την κατεύθυνση, το ΣΥΔ έχει κάνει αναλυτικές προτάσεις για την προστασία των LGBTI και ιδιαίτερα των τρανς, φυλοδιαφορετικών και ίντερσεξ προσώπων που βρίσκονται σε συνθήκες κράτησης.
Ακόμη, αναφορικά με τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ (ανεξαρτήτως φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, έκφρασης, ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου), πέραν των αναλυτικών θέσεων για την τροποποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας για την εργασία στο σεξ ώστε να αντιμετωπίζεται όπως όλες οι εργασίες με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, καθώς και να προστατεύονται επαρκώς τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ από το στίγμα και τις διακρίσεις, το ΣΥΔ κατέθεσε συγκεκριμένη πρόταση για την οικονομική υποστήριξη των προσώπων που εργάζονται στο σεξ με το επίδομα των 800 ευρώ, μέσω της σύστασης ειδικής πλατφόρμας αλληλεγγύης για ευάλωτα πρόσωπα λόγω της πανδημίας. Ιδιαίτερα σε αυτές τις συνθήκες κρίσης, η Πολιτεία είναι απαραίτητο να ανταποκριθεί ώστε να στηριχθούν και τα πρόσωπα που εργάζονται στο σεξ και λόγω του περιοριστικού πλαισίου του ισχύοντος νόμου δεν εντάσσονται σε νόμιμο πλαίσιο εργασίας.
Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών με σκοπό την ανάδειξη όλων των παραπάνω με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα κατά της Ομοφοβίας, της Αμφιφοβίας και της Τρανσφοβίας, διεξάγει διαδικτυακή καμπάνια υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων, με τίτλο: «Breaking The Silence»[11] στέλνοντας το μήνυμα ότι φέτος σπάμε την σιωπή μας κάνοντας την φωνή μας να ακουστεί ακόμη πιο δυνατά, ώστε να ενδυναμώσει περαιτέρω τα LGBTI πρόσωπα, να εγείρει την ευαισθητοποίηση για τις διακρίσεις αλλά και τη βία που αντιμετωπίζουν, αλλά και να διεκδικήσει την ίση μεταχείριση και την καταπολέμηση κάθε μορφής διάκρισης.
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΜΦΥΛΙΚΩΝ
