Συναντήσαμε τον Rory O‘ Neil κατά κόσμο Panti Blissστο μπαρ του στο Δουβλίνο. Η Panti είναι η πιο διάσημη drag queen της Ιρλανδίας και μετά την εμπλοκή της πέρυσι στο Ιρλανδικό δημοψήφισμα για την ισότητα στον γάμο χαρακτηρίστηκε ως εθνικός θησαυρός. Ο λόγος της κατά της ομοφοβίας στο Abbey Theater το 2014 είναι από τους πιο εμπνευσμένους, τόσο που μέχρι κι η Madonna συγκινήθηκε καιτης έστειλε μήνυμα υποστήριξης. Προσιτή, ξεκαρδιστική και τετραπέρατη μας άνοιξε την καρδιά της και κυρίως το στόμα της για να μας μιλήσει για το drag και τον ακτιβισμό και το πώς αυτά μπορούν να συνδυάζονται. Απολαύστε την.
Γεια σου, Panti! Πες μου λίγα λόγια για σένα. Τι θα έλεγες για την Panti σε κάποιον που δεν τη γνωρίζει; Ποια είναι στ΄αλήθεια;
Η Panti είναι, έτσι πολύ χιουμοριστικά την περιγράφω, μια γκλάμουρους, μεθυσμένη περσόνα. Είναι μεγάλη, είναι drag και μιλάει με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Στα σόου έχει τους μονολόγους της, είναι μονόλογοι κόμικ με σοβαρές προθέσεις. Είναι καλλιτέχνης πρώτα και μετά ακτιβίστρια.
Πάμε από την αρχή λοιπόν. Πότε ξεκίνησες να ασχολείσαι με το drag;
Ήταν πριν από κάποια χρόνια όταν σπούδασα σχέδιο. Κάπου στα 3 χρόνια κατάλαβα ότι δεν ήθελα να γίνω γραφίστας αλλά σκεφτόμουν να τελειώσω τη σχολή και να πάρω το δίπλωμα μου. Το καλοκαίρι λοιπόν πριν από την τελευταία μου χρονιά πήγα στο Λονδίνο και γνώριζα έναν περφόμερ- καλλιτέχνη που λεγόταν Leigh Bowery. Είναι πολύ διασήμος underground καλλιτέχνης από την Αυστραλία που ζει στο Λονδίνο, o οποίος δεν κάνει ακριβως drag, αλλά φορά κάτι εξαιρετικά (δεν μπορώ να στο περιγράψω) κοστούμια. Ήταν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι τις καλλιτεχνικής σκηνής του Λονδίνου το 80 και εμφανιζόταν σε καλλιτεχνικές εκθέσεις αλλά και σε underground κλαμπ. Είναι ένας χονδός τύπος και τα κοστούμια του πιέζαν όλο αυτό το βάρος για να του δώσουν περίεργα σχήματα. Ήταν φίλος του αδερφού μου και έγινε και δικός μου φίλος. Ξέρεις ήμουν ένα μικρό αγόρι και εκείνο το καλοκαίρι με πήγε σε εκείνα τα τεράστια gay κλαμπ του Λονδίνου στη δεκαετιά του 80 που μου πήραν τα μυαλά και τότε είναι που άρχισα να σκέφτομαι την περφόρμανς, τη μεταμόρφωση και αυτά του είδους τα πράγματα. Έτσι, όταν γύρισα για να κάνω τον τελευταίο μου χρόνο, γνωρίζοντας ότι δε θέλω να γίνω γραφίστας, κατέληξα να ξοδεύω τον χρόνο μου για να σχεδιάζω το drag σόου μου. Ως ένα καλλιτεχνικό πρόγραμμα βασικά. Στο τέλος του χρόνου είχα αυτό το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, ένα drag σόου που είχα σχεδιάσει τα κουστούμια, τις αφίσες, τα σκηνικά και γενικά τα πάντα και έτσι για την πλάκα είπα να το κάνω το σόου. Κάποιος τότε σε ένα νυχτερινό κλαμπ είδε αυτή τη χαζή εμφάνιση και μου ζήτησε να την παρουσιάσω στο δικό του κλαμπ και ξεκίνησε κάπως έτσι. Ξεκίνησε ως καλλιτεχνικό πρόγραμμα και τότε ανακάλυψα ότι το αγαπούσα όλο αυτό. Ότι είχε πολύ πλάκα. Ότι το drag είναι κάτι σαν ένα παιχνίδι που το παίζεις σε διάφορα κλαμπ που σε καλούν και σε πληρώνουν για να μεθάς και να περνούν ευχάριστα. Εκείνη τη στιγμή το drag ήταν κάτι το underground, το πανκ και το υπερβατικό και αυτό μ΄ άρεσε πολύ. Κάπως έτσι ξεκίνησα.
Και τι έγινε στη συνέχεια;
Λίγο μετά απ’αυτό, μετακόμισα στο Τόκιο και κατέληξα στα κλαμπ εκεί, κάνοντας drag. Ήμουν μέρος σ΄ένα διπλό νούμερο με μια αμερικανίδα drag queen. Ποτέ δεν είχα στο μυαλό μου να ακολουθήσω κάποιο έτσι μεγάλο queer σχέδιο αλλά μετά από κάποια χρόνια συνειδητοποίησα ότι το απολάμβανα, ζούσα απ΄αυτό και ότι δεν ήξερα να κάνω κάτι άλλο. Και είναι αστείο γιατί σήμερα το drag είναι τόσο δημοφιλές και υπάρχουν τόσες drag queens τώρα και οι περισσότερες είναι νέα gay (ή οτιδήποτε) άτομα που μπορούν να μην έχουν μάθει για την πολιτική διάσταση του drag. Ξέρουν να τραγουδούν Britney Spears και να περνουν καλά.
Τι είναι για εσένα το drag;
Για εμένα το drag εξακολουθεί να είναι punk και υπερβατικό κι αυτό είναι που μ’ αρέσει. Ακόμα κι αν είσαι ένα νέο τρέντι gay αγόρι που δεν είχε ποτέ την πολιτική στο μυαλό. Κάνει τον κόσμο να σκέφεται, γιατί έχουμε αυτούς τους κανόνες γύρω από το φύλο και την έκφραση φύλου. Ακόμα επηρεάζομαι απ΄αυτό. Αν και στη δική μου περίπτωση είναι λίγο περίεργο. Στην Ιρλανδία η Panti έχει καθιερωθεί ως φιγούρα. Οπότε για εμένα, τελοσπάντων, αυτό ήταν κάτι που έπρεπε να δουλέψω όσο προχωρούσα γιατί το drag ως αίσθηση είναι κάτι κατά των καθιερωμένων, κάτι που δεν συμβαίνει με την Panti.
Οπότε είναι ένα είδος σύγκρουσης;
Ναι και κάτι που πρέπει να δουλεύω όσο συνεχίζω.
Πως προέκυψε ο χαρακτήρας της Panti;
Βασικά, όταν πήγα στην Ιαπωνία απέκτησα μια εικόνα του τι ήθελα να κανω και έτσι έκανα αυτό που σήμερα θα ονόμαζες Panti Bliss. To θέμα με το drag είναι, κυρίως αυτό που προέρχεται από τη gay σκηνή, ότι τριγυρνάς σε νυχτερινά κλαμπ και μιλάς με πραγματικούς άνθρώπους και έρχεσαι σε επαφή με όλα. Ο drag χαρακτήρας τείνει να εξελίσσεται μαζί με τον περφόμερ. Αν δηλαδή κάνεις ένα είδος straight drag, δεν ξέρω και τι είδους έχετε στην Ελλάδα, ο χαρακτήρας βασίζεται μόνο στον ψεύτικο κόσμο που δημιουργείται γύρω του. Αν δηλαδή κάποιος προσποιείται ότι είναι μια ηλικιωμένη γυναίκα σε ένα συγκεκριμένο παρόν, αυτή μπορεί μόνο να υπάρχει στο ψεύτικο κόσμο που έχει δημιουργηθεί γι αυτήν. Στην περίπτωση όμως του gay drag, τουλάχιστον αυτού που κάνω εγώ, οι drag χαρακτήρες υπάρουν στον πραγματικό κόσμο. Είναι στο bar με πραγματικό κόσμο που θέλουν να έχουν πραγματικές συζητήσεις μαζί του. Οπότε δεν μπορείς να είσαι ένας εντελώς ψεύτικος χαρακτήρας. Υπό αυτή την έννοια η Panti είναι μια άλλη έκδοση του εαυτού μου. Δεν είναι ψευτική. Είναι όπως πηγαίνεις το πρωί σε μια συνέντευξη για δουλειά και φοράς το κοστούμι σου και παρουσιάζεις μια πτυχή του εαυτού σου και το ίδιο βράδυ πηγαίνεις έξω με τους φίλους σου και μεθάτε, δείχνοντας μια άλλη πραγματική πτυχή σου. Έτσι η Panti είναι μια άλλη πτυχή του Rory.
Οπότε δεν προσποιείσαι;
Ξέρεις, όλο αυτό μου δίνει την ελευθερία να έχω πραγματικές απόψεις γύρω από θέματα. Να μιλώ για κανόνες, για θέματα φύλου, σεξουαλικότητας και πράγματα που σπάνε τα στερεότυπα. Θέματα που πιστεύω ότι ενδυναμώνονται, όταν εκφράζονται από κάποιον που ξεπερνά αυτούς τους κανόνες. Τα σόου που κάνω είναι μονόλογοι, αλλά συζητώ κι αυτά τα θέματα και έτσι γίνονται μοιραία πολιτικά, γιατί είναι τα πράγματα που με ενδιαφέρουν. Αυτή λοιπόν η ακτιβιστική πλευρά μεγαλώνει στη δική μου προσωπικότητα και στα πράγματα που ενδιαφέρουν εμένα. Λόγω λοιπόν της φύσης της δουλειάς μου, η φωνή μου γίνεται πιο δυνατή στον κόσμο. Περισσότεροι μπορούν και με ακούν γιατί είμαι στη σκηνή, στην τελεόραση και έχω μικρόφωνο. Προφανώς, ότι λέω έχει να κάνει με την gay κοινότητα, για μια κοινότητα που είναι και δική μου. Οπότε το ακτιβιστικό κομμάτι γίνεται φυσικά μέρος αυτού που κάνω και όχι γιατί αποφάσισα να ασχοληθώ με το πολιτικό κομμάτι. Tο να είμαι ένα πολιτικό ον είναι μερός της φύσης μου, oπότε και της Panti.
Μιλήσαμε για τις ομοιότητες που έχει Panti με εσένα. Ποιες είναι όμως οι διαφορές που έχει ο Rory από την Panti;
Λοιπόν πραγματικά δεν είναι πολλές (γέλια). Προφανώς η Panti έχει οπτικά περισσότερη πλάκα. Η Panti επίσης. έχει περισσότερη αυτοπεποίθηση. Εγώ είμαι λιγάκι πιο ανασφαλής. Όταν κάνεις drag είναι σαν να είσαι στη σκηνή όλη την ώρα. Ξέρεις ότι τραβάς την προσοχή, ακόμη κι όταν περπατάς στον δρόμο. H Panti είναι μεγαλύτερη, μια πιο μεγάλη εκδοχή του Rory. Είναι πιο γενναία, έχει αυτή την “drag πανοπλία” και επίσης οι άνθρωποι ελκύονται απ΄αυτήν διαφορετικά. Ο κόσμος επιτρέπει στις Drag Queens να μιλούν πιο άμεσα, να λένε πιο παρακινδυνευμένα πράγματα. Οπότε, θεωρώ το drag ένα πλεονέκτημα. Κάποιες φορές ο κόσμος πιστεύει ότι κρύβεσαι πίσω από το drag, αλλα δεν εγώ δεν το βλέπω αυτό. Το βλέπω σαν κάτι που δίνει έμφαση στη φωνή μου, σ΄αυτά που έχω να πω. Για παράδειγμα οι περισσότεροι άνθρωποι εκτός Ιρλανδίας με ξέρουν μέσα από την ομιλία μου στο Abby Theatre, αλλά μάλλον κανείς δεν θα το είχε παραλακολουθήσει αν ήταν ένας άνδρας που φορούσε μια μπλούζα και ένα τζιν. Το drag τραβάει την προσοχή σ΄αυτό που λέω και στη συγκεκριμένη ομιλία ενίσχυσε όλα αυτά που έχω να πω. Γιατί είχε να κάνει με τη διαφορετικότητα και το πως ο κόσμος αντιδρά σ΄αυτήν. Για εμένα το drag είναι εξ ορισμού πολιτική κίνηση. Ακόμα κι για ένα 20χρονο παιδί που δεν έχει διεξάγει κάποια πολιτική κουβέντα, εξακολουθεί να προβαίνει σε μια πολιτική κίνηση. Το drag είναι ένα καλό φόρουμ για να κάνεις συγκεκριμένες πολιτικές συζητήσεις.
Πώς ξεκίνησε όλη αυτή η έντονη ακτιβιστική δράση της Panti;
Πάντα με απασχολούσε το όλο κομμάτι της ισότητας και το έδειχνα με κάθε τρόπο. Ήταν λίγα χρόνια πριν το δημοψήφισμα, όταν έλαβα μέρος σε μια τηλεοπτική συζήτηση σε ένα τυπικό καθημερινό σόου. Συζητούσαμε για την ομοφοβία και κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης ανέφερα μερικά άτομα, ονόματα διάσημων προσώπων που ήταν ομοφοβικά. Για παράδειγμα, δημοσιογράφων που έγραφαν άσχημα πράγματα για τους gay, αλλά και πολύ συγκεκριμένους οργανισμούς, όπως ένας καθολικός εκκλησιαστικός οργανισμός που ήταν κυρίως κατά των gay και των εκτρώσεων. Ήταν τότε που στην Ιρλανδία αποκτήσαμε το σύμφωνο συμβίωσης και δεν υπήρχε κάποια ανακοίνωνη για δημοφήφισμα. Οι άνθρωποι με τους οποίους μιλούσα ήταν πολύ έντονοι γιατί ήθελαν να μην αναφέρεται η λέξη ομοφοβία στη συζήτηση. Ήξεραν ότι κάπου στο μέλλον θα είχαμε δημοψήφισμα και ήθελαν να τρομάξουν τον κόσμο από το χρησιμοποιούν τη λέξη ομοφοβία. Γιατί τους στιγμάτιζε. Η εκπομπή μεταδιδόταν σε εθνικό δίκτυο. Γι αυτό μήνυσαν εμένα και την εκπομπή. Μου έκαναν μήνυση γιατί δεν με συμπαθούσαν και το δίκτυο για να το φοβίσουν και να το αποτρέψουν από το να έχει τη γνώμη του και να χρησιμοποιεί τη λέξη ομοφοβία. Ξεκίνησε ως σκάνδαλο, αρχίκα στον κόσμο των μέσων, αλλά έγινε όλο και μεγαλύτερο σκάνδαλο, όταν το εθνικό δίκτυο προτίμησε να τους πληρώσει, από το να πάει στα δικαστήρια. Επειδή ήταν πιο εύκολο και πιο φθηνό από το να το πολεμήσουν. Κι όταν αυτό έγινε δημόσια γνωστό έγινε και μεγάλο σκάνδαλο. Γιατί τα χρήματα που πληρώθηκαν ήταν των φορολογουμένων. Ένα σκάνδαλο για το πως το Εθνικό δίκτυο χρησιμοποιεί το δημόσιο χρήμα και προωθεί την “ελευθρία του λόγου”. Έφθασε στο κοινοβούλιο, στην Ευρώπη, έγινε γενικά μεγάλο θέμα.
Τι άλλαξε από τότε;
Προσωπικά, θεωρώ ότι άλλαξε τον τρόπο που ο κόσμος έβλεπε την Panti. Πριν από αυτό, οι gay γνώριζαν την Panti ως δημόσιο πρόσωπο αλλά μετά απ΄αυτό τα πράγματα άλλαξαν. Άρχισαν να τη βλέπουν πιο σοβαρά. Όλο αυτό κατέληξε να έχει ως αποτέλεσμα ένας μέγαλο ντιμπέιτ σχετικά με την ομοφοβία, σχετικά με τους gay και κατέληξε σε κάτι καλό. Έναν χρόνο αργότερα, όταν το δημοψήφισμα ανακοινώθηκε, σήμαινε ότι είχαμε ήδη ξεκινήσει μια εθνική συζήτηση για την Ιρλανδία και την ομοφοβία και για το πώς η χώρα αντιμετωπίζει τους gay.
Ποια ήταν ακριβώς η συμμετοχή σου στο δημοψήφισμα;
Λίγο πολύ τα πάντα. Θυμάμαι να σχολίαζω συνέχεια στα σοσιαλ μίντια. Να κάνω πολλές εμφανίσεις. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι δούλεψα πολύ κοντά με την “εκστατεία του ναι”. Η Panti έχει τον δικό της τρόπο γι΄αυτό και επικεντρώθηκε στις ψήφους των νέων. Να κάνει τη νεολαία να καταλάβει αυτά τα θέματα. Μάλιστα πήγαινα πόρτα πόρτα στα σπίτια και μιλούσα με τον κόσμο. Ποτέ δεν κερδίζεις ένα δημοψήφισμα στην Ιρλανδία, αν δεν κάνεις αυτό. Λόγω της εκστρατείας πήγαινα σε διάφορα σημεία της χώρας για να μιλήδω πόρτα πόρτα με τον κόσμο. Τίποτα δεν έγινε στην τύχη.
Υπάρχει κάποιος κίνδυνος στο να μιλάει μια drag queen για gay δικαιώματα; Κάποιοι από την LGBT κοινότητα που να το σχολίασαν;
Υπήρχαν κάποιοι που ανησυχούσαν μ΄αυτό, αλλά στη συγκεκριμένη κατάσταση η Panti ήταν ήδη γνωστή στον κόσμο και το mainstream κοινό ένιωθε άνετα με την Panti. Δεν ήταν τρομακτική γι αυτούς. Ήταν μια ιδιαίτερη κατάσταση. Αν δεν υπήρχε αυτή η αναγνώριση μάλλον αυτή η ανησυχία θα ήταν πολύ μεγαλύτερη.
Ποια ήταν η αντίδραση του κόσμου σ΄όλο αυτό;
Σχετικά με το δημοψήφιμα είναι κάπως δύσκολο να το εξηγήσω. Έχει να κάνει και με τον χρόνο που έγιναν όλα. Η Ιρλανδία είχε μια οικομική κρίση και ένιωθε άσχημα με τον εαυτό της και έψαχνε έναν νέο τρόπο. Δηλαδή ο κόσμος ασχολήθηκε, γιατί ένιωθε ότι μ΄αυτόν τον τρόπο τραβούσε μια γραμμή κι έλεγε ότι “αυτή τώρα είναι είναι μια νέα αρχή, είναι μια Ιρλανδία”. Θυμάμαι σε πολλά σημεία στην χώρα (σε σπίτια, μαγαζία) υπήρχαν πανό που έγραφαν ότι “Είμαστε με την ομάδα της Panti”. Σε μπλουζάκια, στους τοίχους κλπ. Η χώρα αποφάσισε να κάνει την Panti μια φιγούρα, ένα σύμβολο αυτής της αλλαγής, αυτής της νέας Ιρλανδίας. Κάτι που δεν μπορούσε να συμβεί με τον Ρόρι, γιατί ο Ρόρι ήταν ένας πραγματικός άνθρωπος που είχε πρώην αγόρια. Αλλά η Panti ήταν ένα σύμβολο έτσι κ αλλιώς. Ήταν κάτι πολύ περιέργο. Μετά ήρθε η αναπαραγώγή της ομιλίας στο Αbby Τheatre από γνωστά άτομα απ΄άλλες χώρες. Το ότι όλες αυτές οι διασημότητες σχολιασαν ήταν όμορφο, διασκεδαστικό αλλά κυρίως πολύ υποστηρικτικό, γιατί όσοι περισσότεροι εμπλέκονταν τόσο πιο ισχυρό γινόταν το μήνυμα της “Βασίλισσας της Ιρλανδίας”. Έκανε περισσότερο θόρυβο.΄Εκανε διάσημη τη χώρα μας, ξεπερνώντας αυτή την αντίληψη της πολύ καθολικής χώρας. Περνούσε το μήνυμα ότι η Ιρλανδία δεν είναι αυτή που πιστεύετε. Οι Ιρλανδοί σήμερα είναι πολύ περήφανοι μ΄αυτό.
Ποιες είναι οι άλλες διεκδικήσεις της Ιρλανδίας και ποια η συμμετοχή της Panti σ΄αυτές;
Ίσως το πιο σημαντικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι ότι ενέπνευσε κι άλλες ομάδες να διεκδικήδουν την ισότητα τους έναντι στην πολιτεία. Έμαθε γενικότερα τη χώρα να σκέφτεται περισσότερα θέματα ισότητας. Μεγάλο θέμα τώρα είναι το δικαίωμα της αναπαραγωγής και στην έκτρωση. Είναι στην κορυφή της ατζέντας τώρα. Οι ιστορίες των γυναικών αυτών πρέπει να βγούν στην επιφάνεια.
Έντονη είναι και η δράση σου για τον ΗΙV…
Διαγνώσθηκα με ΗIV τo 1995. Τότε ήταν πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Πολύ δύσκολα. Είναι ένα μεγάλο θέμα για εμένα. Θέλω να αντιμετωπίσω το στίγμα που υπάρχει γύρω από αυτά τα άτομα. Με ενοχλεί κυρίως το στίγμα που υπάρχει εντός της κοινότητας. Θα έπρεπε να ξέρουμε καλύτερα. Γι αυτό και κάνω αρκετά γύρω από αυτό το θέμα. Κάνω ομιλίες, συμμετέχω σε καμπάνιες, μια ευρωπαϊκή καμπάνια ήδη ξεκίνησε πριν από λίγες ημέρες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα με το στίγμα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν κάποιον που να οροθετικός, επειδή οι οροθετικοί φοβούνται να μιλήσουν δημόσια.
Τι θα έλεγες σε κάποιον που ανακάλυψες ότι είναι οροθετικός
Δεν πρόκειται για μια υποθετική ερώτηση. Αυτό συμβαίνει κάθε βδομάδα. Η συμβουλή μου είναι πάντα η ίδια. Τους λέω να μιλήσουν στον κόσμο για αυτό. Να βρουν καποιο φίλο και να το πουν. Γιατί αν δεν αρχίσεις να μιλάς γι΄αυτό, δεν θα το απομυθοποιήσεις θα είναι πάντα κάτι κρυφό που θα σε καταπιέζει.
Οι περισσότεροι στην Ελλάδα σε γνώρισαν κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος της Ιρλανδίας για τους gay γάμους.
Στην Ιρλανδία ήμουν γνωστή έτσι κι αλλιώς από πολύ πριν, σίγουρα στους θεατρικούς κύκλους και γενικά στους καλλιτεχνικούς. Η πραγματικότητα είναι όμως ότι κάνω εμφανίσεις εδώ και πολλά χρόνια.
Ποια είναι η σχέση σου με την Ελλάδα;
Έχω βρεθεί στην Ελλάδα μόνο μια φόρα πράγμα που είναι ντροπιαστικό, όταν τελείωσα το κολλεγιο. Πρέπει πάντως να ξανάρθω γιατί οι Έλληνες είναι τόσο σέξι.
Σε ευχαριστώ πολύ και σύντομα εύχομαι να τα καταφέρεις να έρθεις στην Ελλάδα, είμαι σίγουρος πολλοί σέξι Έλληνες θα χαρούν να σε δουν.
Το ελπίζω!
Συνέντευξη: Θάνος Βλαχογιάννης
Η συνέντευξη φιλοξενήθηκε στην έντυπη έκδοση Antivirus Magazine (τεύχος 70)
