Η Έλενα Καρακούλη σκηνοθετεί την παράσταση “Himmelweg”. Ένα έργο που αν και εμπνέεται από ένα ιστορικό γεγονός του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου καταλήγει τρομακτικά σύγχρονο, κυρίως αν αναλογιστείς ότι η ακροδεξιά κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην Ευρώπη.
Μίλα μας λίγο για την παράσταση.
Το Himmelweg εμπνέεται από ένα ένα ιστορικό γεγονός, κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πόλεμου: Τον Ιούνιο του 44, οι Ναζί επιβάλλουν σε επιλεγμένους κρατούμενους στο Τερεζίν, ένα γκέτο πρότυπο, να δημιουργήσουν μια πλαστή εικόνα αξιοπρεπούς διαβίωσης για να παραπλανήσουν την κοινή γνώμη. Εκπρόσωποι του ερυθρού σταυρού, καταφθάνουν στο γκέτο και γίνονται μάρτυρες μιας καλοστημένης απάτης. Στο Τερεζίν τα πάντα φαίνονται να λειτουργούν «κανονικά». Το έργο κινείται γύρω από τρία πρόσωπα: Τον Γερμανό διοικητή του στρατοπέδου, τον Εβραίο επικεφαλής και τον εκπρόσωπο του ερυθρού σταυρού.
Ποια είναι η σκηνοθετική σας προσέγγιση;
Αν και το έργο βασίζεται σε ιστορικά γεγονότα δεν έχει τίποτα ρεαλιστικό από γραφής και αυτό το κάνει εξαιρετικά ενδιαφέρον για μένα. Εκτυλίσσεται σε ένα απροσδιόριστο χρόνο και χώρο. Υπάρχουν οι ράγες των τρένων, το γραφείο του διοικητή, σιγά σιγά ο εφιάλτης ζωντανεύει μέσα από ένα θέατρο μέσα στο θέατρο. Επίσης χρησιμοποιούμε κινηματογραφικά πλάνα…
Πώς πιστεύετε ότι ακουμπάει στην ελληνική πραγματικότητα;
«Οι εφιάλτες μας έχουν τώρα πραγματοποιηθεί. Ότι φοβόμαστε έχει πια συμβεί μέσα μας». λέει στο έργο ο διοικητής. Ο θεατής στην Ελλάδα του 2019 – και όχι ο εκπρόσωπος του ερυθρού σταυρού- είναι ο θεατής των εγκλημάτων, των αδικιών, των κατασκευασμένων ειδήσεων. Εθελοτυφλούμε και δεν θέλουμε να ξεβολευτούμε.
Πώς αντιλαμβάνεσαι τον όρο διαφορετικότητα;
Για μένα η διαφορετικότητα έρχεται ως απάντηση στην «κανονικότητα», που υπάρχει έντονη στο έργο και που δεν είναι τίποτε άλλο από μια βιτρίνα. Οι άνθρωποι υποδύονται τους χαρούμενους, τους φυσιολογικούς και μόλις τελειώνει η επίσκεψη στιβάζονται στο επόμενο τρένο με προορισμό το Άουσβιτς. Υπάρχουν πλάνα- παρουσιάζονται και στην παράσταση- με παιδάκια που παίζουν και τρώνε λαίμαργα το φαγητό τους, ενώ στην πραγματικότητα λιμοκτονούσαν. Η κανονικότητα με απασχολεί πολύ στα έργα που επιλέγω.. Θα έλεγα ότι για μένα «Η γυναίκα από τα παλιά», το «Φοβάσαι;» και τώρα το Himmelweg είναι μια άτυπη τριλογία με θέμα το τι είναι κανονικό.
Εσύ γιατί αισθάνεσαι διαφορετικός/ή;
Καθημερινά διαπραγματεύομαι το αυτονόητο. Δεν ξέρω αν αυτό με κάνει διαφορετική. Το σίγουρο είναι πάντως ότι δουλεύοντας τα πρωινά με εφήβους σε σχολικό περιβάλλον διεκδικώ το δικαίωμα στο λάθος. Με βρίσκει αντίθετη και με ταλαιπωρεί η κατηγοριοποίηση, η διαρκής αξιολόγηση και ο καταναγκασμός της ομοιομορφίας. Αν δεν πληροίς τις προϋποθέσεις δεν γίνεσαι αποδεκτός, δεν προχωράς. Θυμάμαι και νοσταλγώ ένα σχολείο που μου επέτρεπε όταν ήμουν μικρή να χάνομαι στις σκέψεις μου, να είμαι αφηρημένη, να ονειροπολώ και να μπορώ να γίνω δημιουργική.
Θεωρείς ότι η τέχνη μπορεί να κάνει να συμβάλλει στην καταπολέμηση των κοινωνικών στερεοτύπων; Αν ναι, με ποιον τρόπο μπορεί να γίνει;
Το θέατρο που εμένα με ενδιαφέρει είναι μια συμπυκνωμένη εμπειρία ζωής, ένα βίωμα που προκαλεί συγκίνηση και σκέψη. Στο θέατρο μπορεί κανείς να συναντήσει τον εαυτό του. Δεν ξέρω αν το θέατρο μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά πιστεύω από προσωπική εμπειρία ότι μπορεί να μετακινήσει έναν άνθρωπο, να τον συγκινήσει, να τον προβληματίσει. Αυτή είναι μια καλή αρχή για την καταπολέμηση στερεοτύπων.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλεις να στείλεις στην ελληνική ΛΟΑΤ+ κοινότητα;
Ένα απόσπασμα από το έργο: «Κυρίες και κύριοι, αυτό ακριβώς σας περιμένει στο δάσος: αυτό που μπορεί ένας άνθρωπος να δει, δεν μπορεί όμως να το φανταστεί. Γι’ αυτό, ό,τι και αν είναι αυτό που θα δείτε εδώ, μην το πείτε στους άλλους. Δεν θα σας πιστέψουν, και αν επιμείνετε, θα σας περάσουν για τρελούς. Επιτρέψτε μου μια συμβουλή: μόλις βγείτε από δω, αρχίστε να ξεχνάτε. Και έτσι, όταν φτάσετε στα σπίτια σας, θα μπορέσετε να πάρετε μια κόλλα χαρτί και μολύβι και να γράψετε μια ωραία αναφορά. Σήμερα όπως τότε. Γιατί αυτό είναι που σας έσπρωξε να ταξιδέψετε ως εδώ, σήμερα όπως τότε. Θέλετε να αποδείξετε πως οι εφιάλτες σας είναι ψέμα. Τους είχα κι εγώ αυτούς τους εφιάλτες, ποιος μπορεί να κοιμηθεί σήμερα; Ποιος μπορεί να κοιμηθεί με τόσα τρένα να ταξιδεύουν μεσ’ στη νύχτα. Τρένα που ταξιδεύουν νύχτα, αυτό είναι η Ευρώπη για μένα»
iNFO
Θέατρο Τζένη Καρέζη: Ακαδημίας 3 Αθήνα
