Όταν ήμουν μικρός θυμάμαι να ρωτώ τη μητέρα μου, αν όλα τα παραμύθια καταλήγουν με την όμορφη πριγκιποπούλα (ενίοτε και χωριατοπούλα) να παντρεύεται τον εξίσου όμορφο και γενναίο πρίγκιπα. Χωρίς να το καταλαβαίνω ακριβώς τότε, φαίνεται πως ασφυκτιούσα με όλο αυτό το ετεροκανονικό “love story” και “happy ending” των παραμυθιών που ήξερα. Ίσως γι΄αυτό και να χαίρομαι διπλά που σήμερα μιλάμε με το Nάστα, ένα κουήρ άτομο που ζει στο Βερολίνο και που αποφάσισε μέσα από το παραμύθι “Ο Σταχτοπούτης”, να μας δώσει μία νέα εκδοχή της κλασικής ιστορίας (αλλά και μια ενδυναμωτική απάντηση στον νεότερο εαυτό μου) Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Στον Σταχτοπούτη, το κλασικό παραμύθι της Σταχτοπούτας γίνεται η αφορμή για μία νέα ιστορία, με αγάπη και σεβασμό στην αγαπημένη ηρωίδα μικρών και μεγάλων, που γεννήθηκε μέσα από την ανάγκη να υπάρξει μια νέα εκδοχή στις αμέτρητες ρομαντικές ιστορίες ζευγαριών, που μαθαίνουν στα παιδιά μας, έμμεσα ή άμεσα, το «κανονικό» στις σχέσεις.
Αλήθεια, Νάστα. Ποια είναι η ιστορία αυτού του βιβλίου;
Όλα ξεκίνησαν με ένα πρότζεκτ που έκανα στο Facebook για τα στερεότυπα στην ελληνική γλώσσα. Με τον Γιάννη Φαρσάρη ανεβάζαμε κουήρ εκδοχές παραμυθιών στην Ανοικτή Βιβλιοθήκη, μια ιστορία τον μήνα. Ψάχνοντας το τρίτο παραμύθι που θα πείραζα, συνάντησα τον Σταχτοπούτη, μέσα σε μια συλλογή παλιών ελληνικών παραμυθιών. Ο τίτλος μου έκανε τρομερό κλικ και τον κράτησα, ήθελα μια τρυφερή ιστορία για δύο αγόρια που αγαπιούνται. Πρότεινα στον πατέρα μου να την διαβάσει για την ηχογράφηση, κι όσο τον άκουγα να αλλάζει τις φωνές, μπήκα μέσα στην ιστορία, την είδα βιβλίο. Αυτές τις λέξεις τις ήθελα εικόνες και τις εικόνες τυπωμένες, να τις κρατούν τα παιδιά στα χέρια τους, σε βιβλιοπωλεία, βιβλιοθήκες και… σχολεία. Έστειλα το κείμενο στις Εκδόσεις Πουά, και το δέχτηκαν.
Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα τα περισσότερα παραμύθια είναι αρκετά στερεοτυπικά, αγνοώντας εντελώς τις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες. Είναι κάτι που ο Σταχτοπούτης θέλει να αλλάξει;
Όπως είχα δηλώσει στην αρχή του πρότζεκτ, θα ήθελα για κάθε κακοποιητικό παιδικό τραγούδι να βάλουμε ένα συντροφικό στη θέση του, για κάθε στερεοτυπικό παραμύθι να βάλουμε ένα πολύχρωμο, ένα στοργικό, ένα για το παιδί που μέχρι τώρα δεν είχε το παραμύθι του. Για κάθε ετεροκανονικό βιβλίο που κυκλοφορεί εκεί έξω, θα ήθελα να φτιάξω ένα κουήρ βιβλίο, έτσι, αντισταθμιστικά. Κάνει μπαμ πως ο Σταχτοπούτης έχει δημιουργηθεί στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας.
Γιατί από όλα τα παραμύθια επέλεξες το συγκεκριμένο;
Γιατί μια ιστορία δυο αγοριών που αγαπιούνται; Η προηγούμενη ιστορία που έγραψα με τίτλο We are a circus(εκδόσεις Emma Press) ήταν η ιστορία δύο κοριτσιών που αγαπιούνται. Τσίρκο μας έλεγαν και το πήραμε πάνω μας. Όσο το έγραφα, δεν ήταν “οκ” η αγάπη μας για τους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Μέχρι να γίνει η ιστορία βιβλίο και να κυκλοφορήσει, είδα, με χαρά, πως η κατάσταση άλλαξε κάπως. Δυστυχώς, αγόρια χέρι-χέρι δεν βλέπω. Ακόμα είναι δύσκολο και επικίνδυνο, δύσκολο μέχρι κλωτσιάς και θανάτου το να βγουν τα γκέι αδέρφια μας και να χαρούν την αγάπη τους στο φως. Τα ξέρετε πολύ καλύτερα από εμένα… Είναι αδύνατο για πολλά αγόρια να εμφανιστούν στα χριστουγεννιάτικα τραπέζια με το σύντροφό τους. Γι΄αυτά τα αγόρια, η ιστορία του Σταχτοπούτη έγινε βιβλίο. Ο Σταχτοπούτης επιδιώκει να βγάλει τη στοργή από τη ντουλάπα, την θέλει να περιφέρεται στους δρόμους της χώρας, περήφανη, ελεύθερη και με ασφάλεια. Ο Σταχτοπούτης θέλει να μας πει πως η συναινετική στοργή δεν μπορεί να είναι ντροπή. Κάπου ώπα!
Μπορούν μέσα από τα βιβλία τα παιδιά να αναγνωρίσουν έννοιες όπως η συμπεριληπτικότητα και η αποδοχή;
Πρόσφατα είχα μια σχετική εμπειρία, η οποία απαντά όμορφα σε αυτή την ερώτηση. Φιλοξενούσαμε έναν φίλο μας, παιδί με απλασία άκρου. Αυτό, στη γλώσσα ενός άλλου πεντάχρονου παιδιού λέγεται «Δεν έχει χέρι!». Λέγεται, φωνάζεται και ουρλιάζεται, όπως έχω δει προσωπικά να συμβαίνει στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Μια από τις μέρες που πέρασε στο σπίτι μας, γνώρισε τον Μιχαήλ. Δύο παιδιά, 5-6 ετών, μέσα σε μια μικρή βερολινέζικη κουζίνα. Όσο έκανα τις συστάσεις, ο Μιχαήλ γύρισε και με κοίταξε με τρόμο στα μάτια.
Πήγαμε οι δυο μας στο δωμάτιο, όπου, σοκαρισμένος και έτοιμος να βάλει τα κλάματα, μου είπε ότι φοβάται. Φοβάται την απλασία. Δεν το έχει ξαναδεί αυτό. «Δεν γίνεται, Νάστα». Τότε άνοιξα το βιβλίο Όλα τα σώματα όμορφα τα βρίσκω, ένα βιβλίο-διαμάντι των εκδόσεων Πουά. Και στις σελίδες αυτού του βιβλίου, του έδειξα ότι γίνεται. Του έδειξα τον πρώτο άνθρωπο με απλασία και μετά αυτός τους έψαχνε στις υπόλοιπες ζωγραφιές. Ο φιλοξενούμενός μας έφυγε, το βιβλίο όμως ανοίγει ακόμα. Στις εικόνες του ο Μιχαήλ αναγνωρίζει και χαιρετά τον καινούριο του φίλο, δείχνει και λέει το όνομά του.
Είναι γνωστό πως το βιβλίο εν γένει ασκεί μια μαγεία, δημιουργεί ένα παράλληλο σύμπαν για να υπάρξει μέσα το παιδί. Ό,τι υπάρχει μέσα του, υπάρχει και γενικά, «κανονικοποιείται». Υπάρχουν μάγισσες, τέρατα, γοργόνια και δράκοι, μαμάδες με παιδί — όχι, που ξανακούστηκε! Αγόρια να αγαπιούνται;! Τι; Ε, να που υπάρχουν, εδώ είναι. Για τον κόσμο που δυσκολευόταν να το φανταστεί, το κάναμε εικόνα.
εικόνα από το Nάστα που φιλοξενήθηκε σε παλιότερο τεύχος του ANTIVIRUS
Πόσο εύκολο είναι ένα παραμύθι σαν τον Σταχτοπούτη να εκδοθεί στην Ελλάδα;
Το βιβλίο είναι ένας τρόπος να φέρουμε κοντά μας πραγματικότητες που δεν έχουμε γύρω μας. Σκέφτομαι ένα παιδί να μεγαλώνει διαβάζοντας τον Σταχτοπούτη. Δε πάει να ακούει κακοποιητικά «αστειάκια» γύρω του, ευελπιστώ πως οι λέξεις και οι εικόνες του βιβλίου θα ανθίσουν μέσα του, θα το ενδυναμώσουν. Θα τις βάζει τσιρότο πάνω σε κάθε τραυματική φράση που θα ακούει. Με την ευχή μια μέρα οι λέξεις να σταματήσουν να γίνονται πληγές. Αλλά ακόμα και στον ενήλικο κόσμο… Σκέψου τώρα, να φτάσει το βιβλίο σε χέρια που μισούν τη στοργή μας. Θα θυμώσουν, θα το σκίσουν, ίσως το φτύσουν; Όμως κάθε φορά που θα βλέπουν ένα τέτοιο βιβλίο, θα εξοργίζονται και λιγότερο. «Τα παιδιά μας! Μας διαφθείρουν τα παιδιά μας!» θα φωνάξουν. «Θα μας τα κάνετε όλα γκέι!» Με κάθε βιβλίο, θα το χωνεύουν και λίγο περισσότερο. Μέχρι που θα είναι οκ η στοργή μας. Μέχρι που δεν θα την σπάνε στο ξύλο στις πλατείες των χωριών της χώρας.
Ο Σταχτοπούτης εκδόθηκε στην Ελλάδα και μάλιστα σχετικά πιο εύκολα από άλλες ιστορίες. Ξέρεις, έχω πολλές ιστορίες που προσπαθώ, εδώ και χρόνια, να κάνω βιβλία. Για τον πόλεμο, τα σύνορα, τις γλώσσες, την παιδική εργασία, την υπομονή, τη σεξουαλική κακοποίηση. Κοίτα να δεις, πιο εύκολα έφτασε να εκδοθεί ο Σταχτοπούτης! Άντε και εκδόθηκε, γιατί βρέθηκε ο γενναίος που το ζωγράφισε, οι γενναίες που το κυκλοφόρησαν. Το θέμα τώρα, για μένα, είναι να πάει καλά το βιβλίο. Ένα παιδικό βιβλίο, λόγω της εικονογράφησης και των εξόδων της εκτύπωσης, είναι μια δαπανηρή υπόθεση. Θεωρώ ότι είναι στο χέρι μας να το στηρίξουμε. Όλα μας να στηρίξουμε τη γενναιότητα της εκδότριας και της ομάδας της, ζητώντας το βιβλίο στα βιβλιοπωλεία, χαρίζοντας τον Σταχτοπούτη, γράφοντας ή μιλώντας γι΄αυτόν. Το λέω εγώ, που για τα προηγούμενα τρία βιβλία μου δεν μίλησα. Πολλά από τα άτομα που με ακολουθούν στο fb, πιστεύουν ότι αυτό είναι το πρώτο μου βιβλίο. Ενώ είναι το τέταρτο, είναι το πρώτο που προσπαθώ να προωθήσω. Για να υπάρχουν ελεύθερα κι όχι γενναία τα γκέι αδέρφια μου. Στον δρόμο για το σπίτι και μέσα σ’ αυτό, θέλουμε να είναι ελεύθερα κι όχι γενναία.
Πες μας λίγα πράγματα για σένα.
Λέγομαι Νάστα, χρησιμοποιώ το ουδέτερο, είμαι κουήρ και “Ζ.Α.Κ”. Το ξέρεις αυτό; Σημαίνει Ζω έξω από το δίπολο Αγόρι/Κορίτσι. Και “ουταγούκο”, ούτε αγόρι, ούτε κορίτσι. Όπως κατάλαβες, μ’ αρέσει να φτιάχνω λέξεις. Μου αρέσει να γράφω, να ζωγραφίζω και να αλληλογραφώ. Γεννήθηκα το ’85 στη Θεσσαλονίκη. Ζω στο Βερολίνο εδώ και 8 χρόνια. Έφυγα για οικονομικούς και ιδεολογικούς λόγους, όταν ανακάλυψα πως ήμουν έγκυο. Έχω κάνει σπουδές στα Παιδαγωγικά στη Θεσσαλονίκη, ΤΕΕ, ΤΕΙ και ΑΕΙ. Εργάζομαι στο σπίτι με παιδιά και προσπαθώ να είμαι το χωριό που λείπει. Στον χώρο μας λειτουργεί δανειστική βιβλιοθήκη, η ukuna liVrary, με εικονοβιβλία για ελληνόφωνο κοινό και πρόσφατα κυκλοφορήσαμε το πρώτο μας περιοδικάκι με κείμενα και ζωγραφιές των παιδιών. Νομίζω πως το σημαντικότερο πρότζεκτ των τελευταίων χρόνων είναι το τραγούδι και βίντεο Frere ZAK/Zackie Oh!, που φτιάξαμε στο Βερολίνο και βρίσκεται στο YouTube.
Και μια σημείωση: Ο Σταχτοπούτης δεν θα τα είχε καταφέρει, αν δεν υπήρχε η ανατροφοδότηση από τον κόσμο, τα ενδυναμωτικά σχόλια, τα δάκρυα και τα γέλια από το Facebook και τελικά τα χαμόγελα face to face. Αν υπάρχει άτομο που θέλει να μου γράψει, θα χαρώ να διαβάσω feedback: [email protected] και στο Facebook Nasta Nasta. Ελπίζω να τα πούμε από μακριά ή από κοντά!
Βρείτε το βιβλίο εδώ
