Η πρόληψη του HIV αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα δημόσιας υγείας, Η PrEP (προφύλαξη πριν από την έκθεση στον HIV) έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική, αλλά η διείσδυσή της στην Ελλάδα παραμένει περιορισμένη.
Με στόχο να χαρτογραφήσει τη χρήση, τα κίνητρα και τις δυσκολίες πρόσβασης, το ANTIVIRUS πραγματοποίησε πρόσφατα μια εκτενή έρευνα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Τα αποτελέσματα φωτίζουν τα δυνατά σημεία της PrEP, αλλά και τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν.
Τα βασικά
Το δείγμα της έρευνας είναι κυρίως αστικό και περιλαμβάνει κυρίως cis άνδρες που αυτοπροσδιορίζονται ως gay, ηλικίας 25–44 ετών. Τα ευρήματα αντικατοπτρίζουν ενεργά τις εμπειρίες της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην Ελλάδα και προήλθαν μέσω των καναλιών επικοινωνίας του ANTIVIRUS, της Θετικής Φωνής, των Checkpoints και της εφαρμογής Grindr, εξασφαλίζοντας άμεση πρόσβαση σε άτομα που βρίσκονται σε επαφή με θέματα που αφορούν σε HIV και PrEP.
Τα αποτελέσματα
Η χρήση της PrEP στην Ελλάδα παραμένει χαμηλή, με μόλις 12,6% των ερωτηθέντων να δηλώνουν ότι την χρησιμοποιούν. Τα στοιχεία δείχνουν σημαντικό περιθώριο ενίσχυσης της ενημέρωσης και της πρόσβασης, με ιδιαίτερη σημασία στην πληροφόρηση ότι η αγωγή παρέχεται δωρεάν.
Η προσωπική ευθύνη αναδεικνύεται ως το βασικό κίνητρο για την έναρξη της PrEP (86%), ενώ η δωρεάν διάθεση αποτελεί τον δεύτερο πιο σημαντικό παράγοντα (40%). Η ενημέρωση, το ιατρικό προσωπικό και τα Checkpoints λειτουργούν υποστηρικτικά στην απόφαση των χρηστών.
Η έρευνα δείχνει αυξητική τάση ως προς τη λήψη της PrEP, καθώς το 50% των χρηστών έχει ξεκινήσει τους τελευταίους έξι μήνες. Παράλληλα, περίπου οι μισοί χρήστες τη λαμβάνουν για πάνω από ένα χρόνο, υποδεικνύοντας ότι πρόκειται για συνειδητή και διαρκή επιλογή και όχι για προσωρινή δοκιμή.
Η καθημερινή λήψη είναι η πιο συχνή επιλογή μεταξύ των χρηστών (60,9%), προσφέροντας μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας, ενώ το σχήμα on-demand ακολουθείται από 39,1%, υποδεικνύοντας διαφορετικές ανάγκες και τρόπους χρήσης στην κοινότητα.
Για όσα άτομα επιλέγουν το on-demand σχήμα PrEP, η ιατρική καθοδήγηση παραμένει κρίσιμη, με το 54,7% να δηλώνει τον γιατρό ως κύρια πηγή ενημέρωσης. Η πληροφόρηση μέσω διαδικτύου λειτουργεί συμπληρωματικά, χωρίς να αντικαθιστά την ιατρική συμβουλή.
Η πρόσβαση στην PrEP γίνεται κυρίως μέσω δημόσιων νοσοκομείων, τα οποία καλύπτουν το 78,2% της διάθεσης. Παράλληλα, περίπου το 10% των χρηστών εξακολουθεί να προμηθεύεται την αγωγή από το εξωτερικό, παρόλο που παρέχεται δωρεάν στη χώρα.
Η ικανοποίηση από την πρόσβαση στην PrEP είναι οριακά θετική, με το 52,7% των χρηστών να δηλώνει «Πολύ» ή «Αρκετά» ικανοποιημένο, ενώ υπάρχει σημαντικό ποσοστό δυσαρέσκειας που ξεπερνά το 25%.
Σχεδόν 3 στους 10 χρήστες (28,2%) αντιμετωπίζουν εμπόδια στην πρόσβαση, κυρίως λόγω χρονοβόρας διαδικασίας, έλλειψης ενημέρωσης των γιατρών, γραφειοκρατίας και περιορισμένων διαθέσιμων ραντεβού.
Παράλληλα, άλλες δυσκολίες σχετίζονται με προκατάληψη και άλλες εμπειρίες που δυσχεραίνουν την ομαλή πρόσβαση.
Οι χρήστες προτείνουν την αποκέντρωση της διάθεσης της PrEP, ζητώντας περισσότερα σημεία όπως φαρμακεία και Checkpoints, καθώς και την εισαγωγή ψηφιακών ραντεβού για απλούστερες διαδικασίες.
Η εμπειρία των χρηστών με την PrEP είναι θετική: το 90% δηλώνει ότι θα τη συνέστηνε ανεπιφύλακτα σε φίλους ή συντρόφους.
Σχεδόν οι μισοί από τους μη χρήστες (46,2%) αγνοούν ότι η αγωγή παρέχεται δωρεάν, γεγονός που δείχνει σημαντικό κενό ενημέρωσης και ανάγκη επικοινωνιακών καμπανιών.
Το 39,2% των μη χρηστών σκέφτεται να ξεκινήσει PrEP, αποτελώντας δυνητικό κοινό-στόχο για μελλοντικές δράσεις και καμπάνιες ενημέρωσης.
Τα κυριότερα εμπόδια για τη μη έναρξη της PrEP είναι οι παρενέργειες (42,5%), η άγνοια για το πού να απευθυνθούν (38%) και η έλλειψη γνώσης για την ίδια την αγωγή (36,3%).
Οι βασικοί παράγοντες που θα έπειθαν τους μη χρήστες να ξεκινήσουν PrEP είναι η καλύτερη ενημέρωση (36%) και η ευκολότερη πρόσβαση (31,9%).
Γενικό συμπέρασμα
Η PrEP λειτουργεί αποτελεσματικά, αλλά η πρόσβαση παραμένει περιορισμένη. Το πρόβλημα δεν είναι η πρόθεση των χρηστών, αλλά το σύστημα. Το τρίπτυχο της επιτυχίας για την PrEP στην Ελλάδα περιλαμβάνει: ενημέρωση για τη δωρεάν διάθεση, αποκέντρωση από τα νοσοκομεία σε φαρμακεία και Checkpoints, και εκπαίδευση για την αντιμετώπιση φόβου παρενεργειών και προκατάληψης των γιατρών.
