Παρόλο που ένα θετικό αποτέλεσμα σε μια εξέταση HIV δε σημαίνει τίποτα παραπάνω από την επιβεβαίωση παρουσίας αντισωμάτων ενάντια στον ιό, έχουμε την τάση να ταυτίζουμε την κατάσταση της οροθετικότητας με το να είναι κανείς “μολυσμένος” και άρα “άρρωστος”.
Το να αντιλαμβάνεται κανείς το σώμα του ως κάτι το “καθαρό” ή το “αμόλυντο” δεν είναι απλά αναληθές, αλλά και εντελώς αντιεπιστημονικό, καθώς το ανθρώπινο σώμα “φιλοξενεί” διάφορους μικροοργανισμούς, οι οποίοι με τις κατάλληλες συνθήκες θα μπορούσαν να είναι επιβλαβείς ή απειλητικοί για την υγεία και τη ζωή του ατόμου.
Όπως αναφέρει η συγγραφέας και ακτιβίστρια Susan Sontag στο βιβλίο της “AIDS and its metaphors”, η καλλιέργεια τέτοιων πεποιθήσεων απαλείφει μια ανεκτίμητη έννοια της Κλινικής Ιατρικής, σύμφωνα με την οποία η παρουσία ενός μικροοργανισμού σε ένα σώμα, δεν καθιστά το άτομο απαραίτητα “άρρωστο”. Το δίπολο “μολυσμένος” vs “αμόλυντος” βασίζεται σε βιοϊατρικές έννοιες που ανεξάρτητα από την επιστημονική τους αιτιολόγηση, ισοδυναμούν με την αναζωογόνηση της αντιεπιστημονικής λογικής που εικονοποιεί το οροθετικό σώμα ως “μαγαρισμένο” και την ορομετατροπή ως μια “βεβήλωση”, κάνοντας το “οροθετικός” αλλά “υγιής” να ακούγεται αντιφατικό.
Ένα άτομο που θα διαγνωστεί έγκαιρα και θα ξεκινήσει φαρμακευτική αγωγή, η οποία με τη σειρά της θα μειώσει τα αντίγραφα του ιού σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα, δε μπορεί να μεταδώσει τον ιό και δεν είναι άρρωστο. Το να το αντιλαμβάνεσαι όμως ως τέτοιο, πέρα από αντιεπιστημονικό είναι και στιγματιστικό. Οι στιγματιστικές απόψεις και στάσεις γύρω από τον HIV δεν είναι “ίδιον των οροαρνητικών”, μιας και η διαστρεβλωμένη διάσταση μιας πληροφορίας μπορεί να είναι ζημιογόνα για τον οποιοδήποτε. Στον οροαρνητικό γιατί η ελλιπής και λανθασμένη του πληροφόρηση του στερεί εργαλεία που θα μπορούσαν να τον προστατεύσουν από μια πιθανή λοίμωξη και αχρείαστο φόβο και στον οροθετικό, γιατί το να βιώνεις τη ζωή σου ως άρρωστος υποβαθμίζει την ψυχική σου υγεία και τελικά την ποιότητα ζωής σου. Όλα αυτά τη στιγμή που στην Ελλάδα μερικοί από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που προσδιορίζουν την κατάσταση της ψυχικής υγείας των ατόμων που ζουν με HIV, δείχνουν ιδιαίτερα δυσοίωνοι. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας Stigma Index που είχα μάλιστα την τύχη να συντονίσω το 2016, 51% από τους 500 ερωτηθέντες αισθάνθηκαν ενοχή λόγω της HIV κατάστασής τους, 46% αισθάνθηκαν ντροπή και το 12% δήλωσε αυτοκτονικές τάσεις λόγω της οροθετικότητας τους το τελευταίο 12μηνο.
Για να το μαζέψω όμως, ζω με HIV δε σημαίνει ότι είμαι “άρρωστος”. Οροαρνητικός δε θα πει “καθαρός” και όσοι από εσάς γουστάρετε να συζητάτε θέματα που αφορούν τη σεξουαλική σας υγεία με τέτοιους όρους, να τσεκάρετε πρώτα αν τα μυαλά σας είναι “βρώμικα”. Γιατί αυτό που (μας) σκοτώνει δεν είναι ο ιός και οι επιπτώσεις του στη σωματική υγεία μας, αλλά η ντροπή, η ενοχή και ο φόβος που επιβάλλουν οι στιγματιστικές αντιλήψεις που συνεχίζουμε να καλλιεργούμε στα κεφάλια μας.
(Self-) Stigma is a state of mind
Ραφαήλ Μπιλίδας
