Σκεφτείτε έναν εξηντάρη άντρα να σας αγκαλιάζει και να φιλιέστε παθιασμένα. Στους περισσότερους από μας μια τέτοια εικόνα δημιουργεί αποστροφή ή τουλάχιστον δεν μας ανάβει ερωτικά. Παρομοίως, η εικόνα δύο αντρών ή γυναικών πάνω από 50-60 να κάνουν σεξ θεωρείται άσχημο θέαμα – κάποιοι δεν θα δίσταζαν να το χαρακτηρίσουν αηδιαστικό και σίγουρα ανάρμοστο για την ηλικία τους.
Ας μη γελιόμαστε: η ιδέα του σεξ μετά από κάποια ηλικία μας φαίνεται από προβληματική έως αφύσικη. Εκπαιδευόμαστε ότι το σεξ είναι κάτι που μόνο οι νέοι θέλουν, μόνο οι νέοι πρέπει να θέλουν και μόνο οι νέοι είναι σωστό και φυσικό να κάνουν. Μετά από κάποια ηλικία, εκπαιδευόμαστε ότι οι άνθρωποι δεν θέλουμε σεξ, δεν πρέπει να θέλουμε σεξ. Κι αν τελικά θέλουμε σεξ, τότε κάτι τρέχει μ’ εμάς: παλιμπαιδίζουμε, φερόμαστε ανώριμα, γελοιοποιούμαστε, αρνούμαστε να αποδεχτούμε ότι «τέλειωσαν αυτά»! Η εικόνα του μεγαλύτερου άντρα που ψάχνει σεξ στα 60 ή τα 70 είναι από τις πιο άσχημες καρικατούρες που κυκλοφορούν: ο πορνόγερος που ξεφτιλίζεται στα γεράματα.
Για τις δε γυναίκες, τα κοινωνικά στερεότυπα είναι ακόμα χειρότερα· η ημερομηνία ερωτικής λήξης τίθεται νωρίτερα στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άντρες και όσες γυναίκες αναζητούν, απολαμβάνουν και κάνουν σεξ μετά τα 50-60 θεωρούνται λυσσασμένες, απελπισμένες ή γενικότερα προβληματικές και άξιες χλευασμού. Θα έπρεπε να ασχολούνται με τα εγγόνια τους ή έστω τα γατιά τους, όχι να γουστάρουν σεξ και σίγουρα όχι να το εκφράζουν δημόσια.
Διδασκόμαστε και αναγκαστικά οδηγούμαστε να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι έχουμε σεξουαλική ημερομηνία λήξης. Πού ακριβώς τίθεται ο κόφτης; Στα 50; Στα 60; Στα 70; Πάντως, μπαίνει ερωτικός κόφτης, ένα καταδυναστευτικό όριο το οποίο το πιστεύουμε και το εφαρμόζουμε συλλογικά, ακόμα και αν ουσιαστικά διαφωνούμε με αυτό και πρεσβεύουμε ότι κάθε άνθρωπος δικαιούται να απολαμβάνει το σεξ σε κάθε ηλικία. Είναι πολύ δύσκολο να προάγουμε το δικαίωμα στο σεξ σε κάθε ηλικία όταν το σεξ μετά από κάποια ηλικία είτε απουσιάζει παντελώς από το περιβάλλον μας και τον δημόσιο λόγο είτε τις ελάχιστες φορές που παρουσιάζεται, διακωμωδείται ή καταδικάζεται.
Εξυπακούεται ότι αυτή η αρνητικότατη αντιμετώπιση του σεξ σε μεγαλύτερες ηλικίες δεν παρατηρείται μόνο στη λοατ+ κοινότητα αλλά σε όλη την κοινωνία και οφείλεται στον “ηλικισμό”, δηλαδή στις διακρίσεις εναντίον των ανθρώπων βάσει ηλικίας. Στην γκέι κοινότητα συναντάμε συχνά ρατσιστικές αντιλήψεις σε βάρος μεγαλύτερων αντρών που θέλουν να έχουν ενεργή σεξουαλική ζωή. Ταυτόχρονα, πολλοί γκέι άντρες μεγαλύτερης ηλικίας παροπλίζουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, αφενός επειδή έχουν πειστεί ότι είναι «άκομψο», «ανώριμο», «γελοίο» να ψάχνουν σεξ στην ηλικία τους, αφετέρου επειδή εισπράττουν ή φοβούνται ότι θα εισπράξουν αρνητικά σχόλια και ρατσισμό.
Όμως τα πράγματα αλλάζουν. Έχει σημασία να συνειδητοποιήσουμε ότι ο εξηντάρης του 2020 διαφέρει από τον εξηντάρη του 1980 όσο ένα διαστημόπλοιο από ένα κάρο. Ο εξηντάρης του 1980 μεγάλωσε σε μια τελείως διαφορετική εποχή, με διαφορετικές αξίες και άλλα κοινωνικά μηνύματα για το τι είναι σωστή και λάθος κοινωνική και ερωτική συμπεριφορά. Σε παλαιότερες εποχές, υπήρχε πολύ μικρότερη ελευθερία να βγούμε από τα στενά κουτάκια σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς και πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος για τιμωρία (χλεύη, απομόνωση, εξοστρακισμό, βία) για όσους/ες το τολμούσαν. Στην εποχή μας, αντίθετα, τουλάχιστον στα μεγάλα αστικά κέντρα, έχουμε πολύ μεγαλύτερη ελευθερία να είμαστε ο εαυτός μας και να ζούμε τη ζωή μας ενάντια στις κοινωνικές προσδοκίες, χωρίς να διατρέχουμε τόσο μεγάλο κίνδυνο. Εξάλλου, και τα ίδια κουτάκια αρμόζουσας ηλικιακής συμπεριφοράς αλλάζουν και δεν είναι όπως ήταν πριν από λίγες δεκαετίες· από το σε ποια ηλικία πρέπει να παντρευτούμε ή να κάνουμε παιδιά μέχρι το αν πρέπει καν να παντρευτούμε ή να κάνουμε παιδιά είναι πλέον πιο ελαστικό σε σχέση με παλιότερα. Οι πενηντάρηδες και οι εξηντάρηδες του σήμερα, γκέι ή στρέιτ, ζουν μια πολύ διαφορετική ζωή από τους πενηντάρηδες και τους εξηντάρηδες του 1980.
Ωστόσο, το σεξ σε μεγαλύτερη ηλικία παραμένει ταμπού, αν και γίνονται βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι κάνουν σεξ μετά τα 65. Σε μια έρευνα σε 2000 άτομα που έγινε στη Μεγάλη Βρετανία το 2008 διαπιστώθηκε ότι ένας στους τέσσερις άνω των 65 βρίσκεται τώρα σε σχέση με άτομο που γνώρισε από το διαδίκτυο μέσα στα τελευταία δέκα χρόνια. Παρομοίως, μια σουηδική έρευνα που παρακολουθεί τη σεξουαλική ζωή 1500 ατόμων σε μια περίοδο 30 ετών κατέδειξε ότι πάνω από τα 2/3 (68%) των αντρών έκαναν περισσότερο σεξ μετά τα 70 (52% πριν τα 70), ενώ στις γυναίκες το ποσοστό αυξήθηκε από το 38% στο 56%. Μάλιστα, μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών ανέφερε ότι είχε πιο ικανοποιητική σεξουαλική ζωή στα 70 απ’ ό,τι νεότερες.
Προφανώς, το να είμαι 60 ή 70 και να ψάχνω αποκλειστικά εραστές 18-25 χρονών περιορίζει δραματικά τις ευκαιρίες για σεξ (ή σχέση) όχι μόνο για λόγους ερωτικής έλξης αλλά και φάσης ζωής. Καθώς μεγαλώνουμε, χρειάζεται και εμείς να επαναπροσδιορίσουμε τη σεξουαλικότητά μας και να αποδεχτούμε ότι δεν θα έχουμε τις ίδιες επιτυχίες που είχαμε στα 20 – θα έχουμε άλλες επιτυχίες, αρκεί να προσαρμόσουμε εμείς οι ίδιοι το πώς, πού και με ποιους ψάχνουμε σεξ. Πράγματι, αν πλευρίζω μόνο εικοσάρηδες περιμένοντας ανταπόκριση ίσως να μην καταφέρω πολλά. Βέβαια, πολλοί γκέι άντρες ούτε στα είκοσί μας είχαμε πολλές επιτυχίες, γιατί παραήμασταν ντροπαλοί, φοβισμένοι ή δισταχτικοί να διεκδικήσουμε σεξ. Πολλές γκέι γυναίκες και άντρες ντρεπόμασταν για την ομοφυλοφιλία μας και μας πήρε πολλά χρόνια, ενίοτε δεκαετίες, μέχρι να μας επιτρέψουμε να κάνουμε σεξ. Καθώς μεγαλώνουμε, αν έχουμε επεξεργαστεί την εσωτερικευμένη ομοφοβία μας, είμαστε κατά κανόνα σε καλύτερη θέση να διεκδικήσουμε την καύλα μας και να βγούμε πιο άφοβα προς τα έξω.
Αν όμως μας αρέσουν μόνο οι εικοσάρηδες και όχι άλλοι πενηντάρηδες ή εξηντάρηδες σαν κι εμάς; Εδώ λοιπόν μπαίνει το θέμα του πώς κατασκευάζονται και συντηρούνται τα πρότυπα ομορφιάς και ερωτικής έλξης. Όσο απουσιάζουν εικόνες μεγαλύτερων αντρών και γυναικών να απολαμβάνουν το σεξ, τόσο δυσκολότερο θα είναι να θεωρούμε τους μεγαλύτερους ανθρώπους ερωτικούς, συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μας. Το τι θεωρείται σέξι ή ντεκαυλέ δεν είναι μόνο δική μας ατομική υπόθεση, αλλά μια συλλογικά αναπαραγόμενη διαδικασία: ποιοι άνθρωποι παρουσιάζονται ως πρότυπα ομορφιάς και καύλας. Αναμφίβολα, η νεότητα ανέκαθεν λατρευόταν σε όλους τους πολιτισμούς, αλλά αυτό αφορούσε εποχές όταν τα νιάτα ήταν επίσης συνώνυμα της υγείας και οι άνθρωποι σπάνια έφταναν σε μεγαλύτερη ηλικία. Όμως οι άνθρωποι, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο, γερνάμε διαφορετικά πια, με περισσότερη υγεία, καλύτερη εξωτερική εμφάνιση και, κυρίως, περισσότερη ελευθερία να κάνουμε σεξ.
Ο ηλικισμός είναι ένας ρατσισμός που μας αφορά όλους και όλες, γιατί καλώς εχόντων των πραγμάτων θα φτάσουμε κι εμείς σε μια ηλικία που θα τον εισπράττουμε. Είναι στο χέρι μας τώρα, όσο είμαστε νέοι, να τον παλέψουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να καθόμαστε σε κάθε μεγαλύτερο άντρα ή γυναίκα που θέλει σεξ μαζί μας· μπορούμε όμως να μην ενοχοποιούμε και να μην γελοιοποιούμε τους μεγαλύτερους άντρες και γυναίκες που συνεχίζουν να έχουν ενεργή σεξουαλική ζωή. Ανοίγουν τον δρόμο και για μας στο μέλλον.
του Λύο Καλοβυρνά
