Η πανδημία της COVID-19 αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο κρίσης, με σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία, στην κοινωνική ζωή, και στην πολιτική κατάσταση, ενώ κρίσιμη είναι και η επίδραση της πανδημίας στην ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σύμφωνα με έρευνες, η αυξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες ψυχικής υγείας έχει προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενώ έχει σημειωθεί αύξηση της κατάθλιψης, του στρες και της χρήσης ουσιών.
Η πανδημία, ωστόσο, θέτει ιδιαίτερες προκλήσεις στη ζωή, την ψυχική υγεία και τα δικαιώματατης ΛΟΑΤΚ+ κοινότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω των ιδιαίτερων προκλήσεων, που ούτως ή άλλως, η ΛΟΑΤΚ+ κοινότητα αντιμετωπίζει και υπό συνθήκες «κανονικότητας». Τα ΛΟΑΤΚ+ άτομα ανήκουν σε ομάδα υψηλής επικινδυνότητας. Συγκεκριμένα, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να έρθουν αντιμέτωπα με προκλήσεις ψυχικής υγείας, και πάνω από τις διπλάσιες να κάνουν κατάχρηση ουσιών, σε σχέση με τα ετεροφυλόφιλα άτομα.
Η απαγόρευση κυκλοφορίας υποχρεώνει τους πολίτες να παραμένουν περισσότερο χρόνο στα σπίτια τους και, επομένως, να περνούν περισσότερο χρόνο με τις οικογένειές τους. Ωστόσο, κάτι τέτοιο μπορεί να είναι ιδιαίτερα δυσάρεστο και δυσλειτουργικό, ή ακόμη και ανέφικτο, για άτομα που ανήκουν στη ΛΟΑΤΚ+ κοινότητα, όπου η σχέση τους με την οικογένεια έχει διαταραχθεί, λόγω της απορριπτικής στάσης της οικογένειάς τους, προς την ταυτότητα φύλου, ή τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Οι πρωτοετείς φοιτήτριες/τές, επίσης, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να μεταβούν από το σχολικό, στο πανεπιστημιακό περιβάλλον και να ενταχθούν σε ένα πιο δεκτικό, θετικό και ελεύθερο πλαίσιο κοινωνικοποίησης όσον αφορά την έκφραση και την εξερεύνηση της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, αναγκάζονται να «επιστρέψουν» στην ντουλάπα.
Το κλείσιμο της αγοράς έχει προκαλέσει την αύξηση της ανεργίας, με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να χάνουν τις εργασίες τους. Αυτή η συνθήκη αποτελεί, επίσης ιδιαίτερη, πρόκληση για τα ΛΟΑΤΚ+ άτομα, τα οποία αντιμετώπιζαν ήδη περισσότερες δυσκολίες αναφορικά με την πρόσληψη στην εργασία και την παραμονή στο εργασιακό περιβάλλον, λόγω των διακρίσεων που υφίστανται.
Ιδιαίτερο πρόβλημα έχει προκαλέσει η απαγόρευση κυκλοφορίας στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που εργάζονται στο σεξ, ιδιαίτερα σε όσα ανήκουν στην τρανς κοινότητα. Επίσης, τα άτομα που εργάζονται στο σεξ, όπου σε έναν μεγάλο βαθμό εργάζονται χωρίς να το δηλώνουν και εισπράττονται αναγκαστικά «μαύρα» χρήματα λόγω διαφόρων νομικών εμποδίων, αποκλείονται από τα κρατικά επιδόματα και τις άλλες ελαφρύνσεις.
Επιπλέον, η κατάσταση κρίσης της πανδημίας διευκολύνει αυταρχικές κυβερνήσεις να ψηφίζουν νόμους και να ακολουθούν πολιτικές, οι οποίες υποσκάπτουν τα θεμέλια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων του πολίτη. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι η ποινικοποίηση της έκτρωσης στην Πολωνία, και παρόμοιες προσπάθειες στην Αργεντινή, η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ουγγαρία και στην Πολωνία, η σύσταση πανεπιστημιακής αστυνομίας στην Ελλάδα, και η ανησυχητική αύξηση των φαινομένων αστυνομικής βίας.
Τα ελλείμματα όσον αφορά τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚ+ ατόμων αφορούν ιδιαίτερα την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες, όπως είναι και οι υπηρεσίες υγείας, στις οποίες συχνά καταγράφονται φαινόμενα διάκρισης, ή ακόμη και άρνησης παροχής υπηρεσιών, με συνέπεια τα ΛΟΑΤΚ+ άτομα να αποθαρρύνονται από το να επισκεφτούν τις υπηρεσίες υγείας, ακόμη και προληπτικά.
Από την άλλη, η απαγόρευση και τα περιοριστικά μέτρα έχουν προκαλέσει την αναστολή διάφορων δράσεων των οργανισμών και των συλλόγων που ασχολούνται με την υπεράσπιση των ΛΟΑΤΚ+ δικαιωμάτων, όπως είναι οι διαδηλώσεις, οι κινητοποιήσεις, οι κοινοτικές δράσεις και η παρέλαση του Gay Pride.
Σημασία και νόημα έχει, στην κρίσιμη αυτή περίοδο που διανύουμε, να αναγνωρίζουμε τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ως κοινότητα, να αναζητούμε στήριξη από το δίκτυο των σχέσεων που διαθέτουμε, από υπηρεσίες και οργανισμούς που εμπιστευόμαστε, να βρίσκουμε τρόπους διαφυγής από αυτήν τη κατάσταση, να μιλάμε ανοιχτά, όσ@ έχουμε αυτήν τη δυνατότητα, και ιδιαίτερα, να αγωνιζόμαστε για την υπεράσπιση και τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας σε συνθήκες «κανονικότητας» ή μη.
Γράφει ο Ανδρέας Ασλάνης
Πηγές – Βιβλιογραφία/Αρθρογραφία
- Συλλογικό έργο. (2020). Συμπερίληψη και Ανθεκτικότητα: Βασικές αρχές ψυχοκοινωνικής στήριξης σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου. Παπαθανασίου, Α., Χρηστίδη, Ε. Αθήνα:
- Goldbach, C., Knutson, D., & Milton, D. C. (2020). LGBTQ+ people and COVID-19: The importance of resilience during a pandemic. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/sgd0000463
- Human Rights Watch
- Salerno, J. P., Williams, N. D., & Gattamorta, K. A. (2020). LGBTQ populations: Psychologically vulnerable communities in the COVID-19 pandemic. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 12(S1), S239–S242. https://doi.org/10.1037/tra0000837
- World Health Organization: Regional Office for Europe
