Η πρόσφατη δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι το Tylenol στις εγκύους «προκαλεί» αυτισμό στα έμβρυα δεν είναι μια απλή ανοησία.
Κείμενο από «ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ: Κίνηση για τη Χειραφέτηση των Ανάπηρων»*
Αποτελεί μια επικίνδυνη ρητορική που στοχεύει στην αποανθρωποποίηση των αυτιστικών· παρουσιάζει την ανθρώπινη ποικιλομορφία ως απειλή που πρέπει να εξαλειφθεί.
Όταν ο αυτισμός παρουσιάζεται ως κάτι που πρέπει να φοβόμαστε και να αποτρέπουμε, τότε οι αυτιστικοί παρουσιάζονται ως «λάθος» της φύσης που πρέπει να εξαλειφθεί.
Όμως η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική.
Οι ίδιοι οι αυτιστικοί διεκδικούν εδώ και δεκαετίες την αναγνώριση του αυτισμού ως μέρος της νευροποικιλότητας του ανθρώπινου είδους. Δεν είναι πάθηση, δεν είναι διαταραχή· είναι ένας διαφορετικός τρόπος λειτουργίας του εγκεφάλου, μια διαφορετική οπτική γωνία για τον κόσμο, μια συμβολή στην ποικιλομορφία που πλουτίζει τις κοινωνίες μας.
Η δήλωση Τραμπ δεν ήταν μεμονωμένη. Εντάσσεται σε μια πολιτική που στις Ηνωμένες Πολιτείες παίρνει τη μορφή συστηματικού «πολέμου» ενάντια στα ανάπηρα άτομα.
Όπως αναλύει το Center for American Progress, από την πρώτη θητεία του ξεκίνησαν οι επιθέσεις με περικοπές δισεκατομμυρίων από προγράμματα εκπαίδευσης που στηρίζουν ανάπηρους μαθητές, πάγωμα 7 δισ. δολαρίων σε σχολικές επιχορηγήσεις, που άφησε κοινότητες στον αέρα, μείωση 67% στη χρηματοδότηση του National Center for Special Education Research, απειλή κατάργησης των University Centers for Excellence in Developmental Disabilities που στηρίζουν πάνω από 1,3 εκατομμύρια ανάπηρους ανθρώπους σε όλες τις Πολιτείες.
Στον τομέα της υγείας, οι περικοπές στο Medicaid στερούν από εκατομμύρια ανάπηρους την πρόσβαση σε μακροχρόνια φροντίδα, ενώ στο Υπουργείο Παιδείας το Office for Civil Rights αποψιλώθηκε σχεδόν στο μισό, αδυνατώντας πλέον να εξετάσει καταγγελίες διακρίσεων. Παράλληλα, εκτελεστικές διαταγές κατάργησαν προγράμματα DEIA (Diversity, Equity, Inclusion, Accessibility), αφαιρώντας τα θεσμικά εργαλεία που είχαν δημιουργηθεί για να ενισχύσουν την προσβασιμότητα και την ισότητα.
Αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει στις ΗΠΑ σήμερα είναι η επαναφορά θεσμοποιημένων μορφών διάκρισης που θέτουν άμεσα σε κίνδυνο τις ζωές των αναπήρων ανθρώπων.
Και μιλάμε για εκατομμύρια ζωές: περίπου το 27% των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ανάπηροι, δηλαδή πάνω από 70 εκατομμύρια άνθρωποι. Από αυτούς, περισσότεροι από 1 στους 3 ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ οι πιθανότητες ανεργίας είναι σχεδόν διπλάσιες σε σχέση με τους μη ανάπηρους.
Η αντίδραση της κοινότητας των αυτιστικών δεν ήταν παθητική. Στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, οργανώσεις όπως η National Autistic Society προχώρησαν στην καμπάνια Truth. It Matters, συγκεντρώνοντας 24.000+ συμμετοχές μέσα σε λίγες ώρες — μια συλλογική απάντηση στην ψευδοεπιστημονική ρητορική, αξιώνοντας σεβασμό και λογοδοσία.
Δήλωσαν ότι ο αυτισμός δεν είναι απειλή, αλλά κομμάτι της ανθρώπινης ποικιλομορφίας.
Κι ενώ διεθνώς χιλιάδες άνθρωποι στήριξαν αυτή την αντίσταση, στην Ελλάδα η εικόνα ήταν αποκαρδιωτική: τα περισσότερα μέσα και χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα αναζήτησαν βιοϊατρική τεκμηρίωση για το αν οι έγκυες «κινδυνεύουν», ανέδειξαν το δικαιολογημένο άγχος των γυναικών, αλλά δεν μπήκαν στα παπούτσια των αυτιστικών προσώπων.
Αυτός ο διάχυτος μισαναπηρισμός που εμφανίζεται με τη μορφή της ορατότητας ενδεχομένως να αποτελεί την ποιο διαδεδομένη μορφή μισαναπηρισμού στη χώρα μας.
Διότι αν δεν αντιλαμβάνεσαι και δεν κατονομάζεις τις διακρίσεις στην ολότητά τους, τότε συμβάλλεις στην αποδυνάμωση της ταυτότητάς μας από τον δημόσιο λόγο.
Για εμάς, τους ανάπηρους/ες ακτιβιστές, αυτό είναι το μεγαλύτερο καμπανάκι: δεν θα αφήσουμε την αορατότητα να σκεπάσει τους αυτιστικούς, ούτε κανέναν ανάπηρο άνθρωπο.
Όπως σημειώνει η ακαδημαϊκός Γιώτα Καραγιάννη, η ίδια η γλώσσα είναι εργαλείο μισαναπηρισμού. Όταν η αναπηρία περιγράφεται αποκλειστικά ως «βλάβη», ως «προσωπική τραγωδία» ή ως «εμπόδιο», τότε αποκρύπτεται η ανάγκη για δομικές αλλαγές και αναπαράγεται η εξιδανικευμένη κανονικότητα — το φαντασιακό του ιδανικού σώματος και μυαλού.
Η εξιδανικευμένη κανονικότητα παράγει το έδαφος όπου ανθίζει ο μισαναπηρισμός: οδηγεί στην παιδοποίηση των αναπήρων, στην αποσεξουαλικοποίησή τους, στη γενίκευση της βλάβης ως απόλυτης ταυτότητας, στον ψευδή θαυμασμό (τη λεγόμενη «εμπνευστική πραγμοποίηση» – inspiration porn) και τελικά στην αντιμετώπισή μας ως πολιτών δεύτερης κατηγορίας.
Αυτή η αλυσίδα δεν είναι θεωρητική.
Όπως υπενθυμίζει η Καραγιάννη, η βία έχει πέντε στάδια: ξεκινά με τον μη δημοκρατικό λόγο — δηλώσεις σαν του Τραμπ — και περνά στην αποφυγή, στις διακρίσεις, στη σωματική επίθεση και, ιστορικά, στην εξόντωση.
Η ιστορία μάς προειδοποιεί. Στη ναζιστική Γερμανία, οι ανάπηροι ήταν οι πρώτοι που οδηγήθηκαν στην εξόντωση μέσα από το πρόγραμμα ευθανασίας Aktion Τ4. Δολοφονήθηκαν πάνω από 300.000 ανάπηροι ως «βάρος» για την κοινωνία, πριν οι ναζί επεκτείνουν τις μεθόδους εξόντωσης και σε άλλες διακριτές κοινωνικές ομάδες.
Σήμερα, οι δυνάστες μας δεν χρειάζονται θαλάμους αερίων· τους αντικατέστησαν με πολιτικές που λειτουργούν ως καταλύτες διακρίσεων με τις ίδιες θανατηφόρες λογικές: ότι οι ζωές μας είναι διαπραγματεύσιμες διότι κοστίζουν, ότι η ύπαρξή μας μπορεί να ακυρώνεται με αδιανόητες περικοπές και ψευδοεπιστημονικές δηλώσεις.
Κι εδώ βρίσκεται η δική μας τοποθέτηση.
Ο Τραμπ και οι όμοιοί του δεν εκφράζουν απλώς ακραίες απόψεις. Θεσμοποιούν τον μισαναπηρισμό.
Η ρητορική τους χτίζει πολιτικές, οι πολιτικές παράγουν αποκλεισμό, και ο αποκλεισμός ανοίγει τον δρόμο στη βία και την εξόντωση.
Εμείς οφείλουμε να απαντήσουμε ξεκάθαρα: οι αυτιστικοί και όλα τα ανάπηρα άτομα δεν είμαστε λάθος της φύσης ούτε αποτελούμε βάρος στην κοινωνία. Είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι αυτής, με δικαιώματα, με καθημερινές ανάγκες, με αξιοπρέπεια.
Ο μισαναπηρισμός δεν είναι απλώς μια γνώμη με το πρόσχημα της «ελευθερίας του λόγου». Είναι έγκλημα με θύματα το 15% της παγκόσμιας κοινωνίας.
Και απέναντί του οφείλουμε να μη σιωπούμε.
Γιατί ο αγώνας μας δεν είναι περιθωριακός· είναι αγώνας που βρίσκεται στον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για την ισότητα, για την ίδια την πανανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Οι ζωές των αυτιστικών και όλων των αναπήρων μετράνε.
*Δημοσιευμένο στο Facebook.
