Η «βασίλισσα της Νέας Υόρκης» είναι ένα συναρπαστικό ντοκιμαντέρ μιας πολύ ξεχωριστής προσωπικότητας. Της Εβραϊκής καταγωγής Ελληνίδας – Θεσσαλονικιάς, Chelly Wilson, που, μέσα στις πιο δύσκολες συνθήκες – αυτές της ανόδου του ναζισμού και του Β’ Παγκόσμιου πολέμου -, κατόρθωσε να αλλάξει την πορεία που προδιαγραφόταν για την ίδια και τα παιδιά της και τελικά να βιώσει μια έντονη ζωή, ακολουθώντας τις επιθυμίες της, αλλά και σεβόμενη τους γύρω της. Στην πορεία εξελίχθηκε σε ισχυρή διανομέα ταινιών κάθε είδους, με προεξέχον το πορνό, που μεταπολεμικά γνώριζε τεράστια άνθηση, κι έτσι διασταυρώθηκε με τη διαδρομή των γκέι κοινοτήτων της Νέας Υόρκης.
της Δήμητρας Κυρίλλου
Μέσα από την ταινία, η δημιουργός Βάλερυ Κοντάκου ζωντανεύει λιγότερο ως καθόλου γνωστές εικόνες από τη μεταπολεμική Νέα Υόρκη, την παραγωγή και διανομή του θεάματος, τα κινήματα σεξουαλικής χειραφέτησης, ουσιαστικά μας δίνει την εικόνα μιας «άλλης» πόλης μέσα στο «Μεγάλο Μήλο». Δίνει όμως και τη ζωή μιας γυναίκας που αψηφώντας τις κατεστημένες αντιλήψεις άδραξε κάθε ευκαιρία που της δόθηκε και έζησε κάθε λεπτό όπως η ίδια επιθυμούσε.
Επανερχόμενη στις ερωτήσεις που της θέσαμε, η Βάλερυ Κοντάκου «φωτίζει» το πώς έφτιαξε την ταινία της και την προσωπικότητα της Chelly.
Τι σας ώθησε να γυρίσετε αυτό το ντοκιμαντέρ; Ποιο είναι το πιθανό ακροατήριο που είχατε σκεφτεί, όταν αποφασίσετε να το κάνετε;
Η Chelly Wilson ήταν μια φυσιογνωμία που με άγγιξε την κατάλληλη στιγμή – αυτό που λένε «right time, right place». Τη γνώρισα όταν ήμουν 15 χρονών, προερχόμουν από ένα δύσκολο οικογενειακό background, και η Chelly ήταν η πρώτη γυναίκα που με έκανε να νιώσω δυνατή. Βλέποντάς τη, πίστεψα για πρώτη φορά ότι μια γυναίκα μπορεί να κάνει τα πάντα. Ήταν σαν ένας ανθρώπινος σίφουνας, κανείς δεν μπορούσε να σταθεί στον δρόμο της όταν ήθελε να πετύχει κάτι, και ο ενθουσιασμός της ήταν μεταδοτικός! Νομίζω ότι είναι μια ταινία για όλους, αλλά σίγουρα θα ήθελα να εμπνεύσει άλλες γυναίκες και κορίτσια όπως ήμουν κι εγώ τότε, στα πρόθυρα της ενηλικίωσης, να νιώσουν ελεύθερες και να πιστέψουν στον εαυτό τους. (η ταινία έχει πιστοποιητικό 15+).
Στο ντοκιμαντέρ, αν και αφορά τη ζωή ενός συγκεκριμένου ανθρώπου, διαχειρίζεστε, στοιχεία για τη ζωή της Τσέλι Γουίλσον (φωτογραφίες, βίντεο, δική σας έρευνα από το οικογενειακό περιβάλλον της), αλλά και μεγάλη ποσότητα από αρχειακό υλικό από τις ιστορικές εξελίξεις σε Ελλάδα και ΗΠΑ. Ήταν εύκολο να συλλέξετε όλα αυτά τα στοιχεία; Πώς επιλέξατε ποια κομμάτια θα χρησιμοποιηθούν τελικά;
Προφανώς το κόστος έθεσε κάποια όρια στην επιλογή, καθώς το αρχειακό υλικό ήταν πολύ ακριβό. Η archival researcher που δούλεψε μαζί μας ήταν απίθανη. Η Erin Chisholm έψαχνε τα πάντα παντού. Εκτός από την Ελλάδα και τις ΗΠΑ, ανέσυρε αρχειακό υλικό από τη Ρωσία, τη Βουλγαρία, τη Γαλλία, το Ισραήλ, τον Καναδά και άλλες χώρες που τώρα δεν μου έρχονται στο μυαλό. Ήθελα να ξαναχτίσω τη Νέα Υόρκη των παιδικών μου χρόνων, αλλά και να αποδώσω γεγονότα ιστορικής σημασίας, δίνοντας στην ταινία την αισθητική και συναισθηματική χροιά που ταίριαζε στην Chelly. Μπορεί «Η Βασίλισσα της Νέας Υόρκης» να είναι ντοκιμαντέρ, αλλά ως σκηνοθέτης είχα τη δημιουργική ελευθερία να διηγηθώ την ιστορία μου όπως την ήθελα εγώ.
Η ταινία δίνει ένα εντυπωσιακό πανόραμα της Νέας Υόρκης της δεκαετίας του ’70, όπου συνυπάρχουν διάφορα έντονα στοιχεία: Κρίση στο κέντρο της πόλης, παραβατικότητα, αλλά και συναρπαστική ζωή στο Μανχάταν, που περιλάμβανε και την έκρηξη των κινημάτων σεξουαλικής απελευθέρωσης (π.χ. βλέπουμε pride days, εκδηλώσεις, διαδηλώσεις κ.α.). Θελήσατε εσείς να εστιάσετε σε αυτό το στοιχείο; Πιστεύετε ότι επηρέασε την Τσέλι και τις επιλογές της εκείνη την περίοδο;
Ναι, η queer κουλτούρα ήταν ένα στοιχείο που είχε διεισδύσει σε πολλές πτυχές της ζωής της Chelly, αν και όπως στις καλύτερες ελληνικές οικογένειες (και το λέω ειρωνικά αυτό), κανείς δεν μιλούσε ανοιχτά γι’ αυτό. Ήταν μια από τις πρώτες, αν όχι η πρώτη διανομέας που έφερε το gay πορνό στην Αμερική, είχε τον μοναδικό all male gay κινηματογράφο στη Νέα Υόρκη, φιλοξενούσε gay revues (κάτι σαν καμπαρέ) πριν τις προβολές και γενικά δεχόταν τους πάντες γι’ αυτό που ήταν, χωρίς πολλές ερωτήσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι συζούσε με πολλαπλές παρτενέρ και όχι μόνο είχε βγάλει δίσκο σε μία από τις ερωμένες της, αλλά άνοιξε και εστιατόριο ώστε να έχει κάπου να τραγουδάει. Και το σημαντικότερό ήταν ότι, ενώ είχε κάνει δύο straight γάμους και παιδιά, άλλαξε τη ζωή της σε μεγάλη ηλικία και άνοιξε τη σχέση της, χωρίς να σκέφτεται ηλικία, εμφάνιση και τι θα πουν οι κακές γλώσσες. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να ζεις την αλήθεια σου και να ξέρεις ότι ποτέ δεν είναι αργά. Όλοι έχουμε δικαίωμα στον έρωτα.
Πώς σκεφτήκατε να προσεγγίσετε το ζήτημα της πορνογραφίας; Θεωρούμε σημαντικό ότι το ντοκιμαντέρ φωτίζει διαφορετικές όψεις: Την άνθιση της ζήτησης πορνογραφικού υλικού (που τράβηξε την Τσέλι σε αυτές τις δραστηριότητες), τις αντιρρήσεις εκ μέρους του φεμινισμού (που απασχολούν ακόμα και την εγγονή της), τελικά την δίωξη εκ μέρους των αρχών, αλλά και ένα διαφορετικό στοιχείο: Παρατηρούμε γκέι άντρες να περιγράφουν ότι τα γκέι πορνό-σινεμά ήταν γι’αυτούς «οι πιο ασφαλείς χώροι στην πόλη» για να συνευρεθούν ερωτικά. Αυτή την εικόνα την είχατε και θέλατε να την αναδείξετε ή την αποκτήσατε από τις συνεντεύξεις;
Η Chelly ξεκίνησε να κάνει διανομή και παραγωγή πορνό ταινιών όταν η βιομηχανία ήταν ακόμα «soft core». Ώσπου να εξελιχθεί σε «hard core», είχε αποχωρήσει από τις παραγωγές και ασχολούταν μόνο με τη διανομή και την προβολή. Οι συνεντεύξεις μας βοήθησαν να νιώσουμε στο πετσί μας πόσο σημαντικές ήταν οι κινηματογραφικές αίθουσες της Chelly για την queer κοινότητα, η οποία στην πραγματικότητα δεν είχε και τόσα πολλά μέρη όπου μπορούσε να νοιώσει ελεύθερη. Η μαρτυρία του ιστορικού και queer ακτιβιστή Jeffry Escoffier ήταν πολύ σημαντική, αλλά πιο συγκινητική ακόμα ήταν η συνέντευξη με τον φωτογράφο Efrain Gonzalez, ο οποίος ειδικευόταν στην καταγραφή της underground leather κοινότητας, και σύχναζε στον Άδωνη, τον πιο γνωστό κινηματογράφο της Chelly.
Σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό της Τσέλι, μέσω μιας φωτογραφίας σε νεαρή ηλικία βλέπουμε ότι ήταν cross-dresser, ωστόσο ο «επίσημος» βίος της περιλάμβανε δυο συζύγους και κάποιες (πολλές) φήμες για λεσβιακές σχέσεις, ενώ η ίδια δεν εμφανίζεται να μιλάει για αυτό το ζήτημα. Οι πληροφορίες προέρχονται αποκλειστικά από μαρτυρίες άλλων ατόμων; Γνωρίζουμε αν είχε εκφραστεί ποτέ η ίδια ή το θεωρούσε ταμπού, παρά τα προσωπικά της επιτεύγματα;
Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι της άρεσε να δημιουργούνται μύθοι γύρω από το άτομό της. Ωστόσο, δεν πρόκειται για φήμες. Ο πρώτος γάμος της ήταν καταναγκαστικός και ο μόνος λόγος που τον δέχτηκε ήταν για να ευχαριστήσει τον πατέρα της. Ο δεύτερος γάμος της νομίζω ότι ήταν απλά θέμα επιβίωσης σε μια καινούργια χώρα. Ο άντρας της την είχε πιάσει στο κρεβάτι με άλλες γυναίκες και όταν τη γνώρισα εγώ, έμενε πάνω από τον κινηματογράφο Έρως με τις δύο (ή τρεις;) ερωμένες της, ενώ ο πρώην άντρας και τα παιδιά της ζούσαν στον κάτω όροφο. Η Chelly είχε τον τρόπο να επιβάλει καταστάσεις χωρίς πολλές κουβέντες. Όντας επικεφαλής της οικογένειάς της, προσέφερε εργασία και οικονομική ασφάλεια σε όλους όσους ήταν γύρω της, οπότε κανείς δεν τολμούσε να αμφισβητήσει τις επιλογές της. Ο γαμπρός της μας είπε ότι πάντοτε ήθελε να κάνει μια ταινία για μια γυναίκα που αλλάζει φύλο και γίνεται άντρας, κάτι που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Και τολμώ να πω ότι βλέπω εκφράσεις αυτής της ανομολόγητης επιθυμίας σε πολλές εκφάνσεις της ζωής της.
ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΑΘΗΝΑΣ
Στην Αθήνα, οι προβολές θα πραγματοποιηθούν παρουσία της σκηνοθέτιδας, Βάλερυ Κοντάκου και θα τις προλογίσουν εκλεκτ@ ομιλητ@ες.
Παρασκευή 31.03 και 07.04 | 22:00 | Κινηματογράφος ΑΣΤΟΡ
Την προβολή της Παρασκευής, 31 Μαρτίου, προλογίζει ο κριτικός κινηματογράφου και διοργανωτής του Midnight Express, Άκης Καπράνος.
Την προβολή της Παρασκευής, 7 Απριλίου, προλογίζουν οι Λεσβίες στα Πρόθυρα.
ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Από τις 6 έως και τις 12 Απριλίου, καθημερινά | 19:00 | Αίθουσα ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΡΝΕΣ, Αποθήκη Α’ – Λιμάνι
