Ένας από τους τρόπους που εκφράζονται και συντηρούνται τα στερεότυπα και ο ρατσισμός είναι η στάση που κρατάμε, ο τρόπος που εκφραζόμαστε και μιλάμε για μια κατάσταση ή κοινωνική ομάδα. Αυτό ισχύει και για το στίγμα του HIV που ενώ έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια από την εμφάνιση του και τόσο η γνώση γύρω από αυτό όσο και η αντιμετώπιση έχουν βελτιωθεί σημαντικά καλά κρατεί, ακόμη και μέσα στην LGBTQ κοινότητα την οποία έχει πλήξει και επηρεάσει εντονότατα.
Δεν χρειάζεται να πας μακρυά για να το δεις. Φτάνει μια βόλτα σε site και applications γκέι γνωριμιών και όχι μόνο. Θα δεις ότι η ερώτηση “είσαι καθαρός;” αναφερόμενη στο HIV status είναι από τις πιο δημοφιλείς. Εντάξει, ίσως όχι όσο το “πόσο τον έχεις;” αλλά είναι.
Και είναι άκρως εκνευριστική, άτοπη αλλά και επικίνδυνη όχι μόνο για εμάς που ζούμε με HIV αλλά για όλες και όλους.
Κατ’ αρχήν μπορώ να απαντήσω πως ναι είμαι καθαρός, αφού έχω κάνει το ντουζάκι, τον μπιντέ και τα beauté μου. Και υγιής είμαι (για να απαντήσω και στην εναλλακτική ερώτηση “είσαι υγιής;”) γιατί ναι μεν έχω HIV, αλλά το γνωρίζω και το φροντίζω. Ακολουθώντας την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή είμαι καλά στην υγεία μου, δεν έχω συμπτώματα, το ανοσοποιητικό μου είσαι όσο καλό και το δικό σου και ο ιός υπό έλεγχο. Είμαι οροθετικός δηλαδή, αλλά όχι και ασθενής. Στις μέρες μας το ίδιο ισχύει για τους περισσότερους ανθρώπους που ζούμε με HIV, χάρη στην αντιρετροϊκή θεραπεία. Είναι η θεμελιώδης διαφορά μεταξύ του HIV και του AIDS, όπου HIV είναι ο ιός με τον οποίο ζει ένας οροθετικός ενώ AIDS ονομάζουμε τη νόσο, την κατάσταση δηλαδή κατά την οποία κανείς νοσεί.
Βρώμικοι λοιπόν, όπως το θέτει η ερώτηση, δεν είμαστε οι άνθρωποι που ζούμε με HIV αλλά η ίδια η ερώτηση. Μια ερώτηση που στιγματίζει υπονοώντας πως οροθετικός = βρώμικος και μας βάζει σε μια διαδικασία διαχωρισμού μεταξύ των “καθαρών” και “μη καθαρών” πράγμα που δεν μένει μόνο στο αν θα επιλέξεις ή όχι να κάνεις σεξ με κάποιον αλλά μας μειώνει και ως ανθρώπους. Είναι προσβλητικό. Μπορεί να μην γίνεται πάντα με κακή πρόθεση αλλά σίγουρα υποδηλώνει άγνοια και μας βλάπτει όλες και όλους. Ναι κι εσένα που ρωτάς ή που ακόμα χειρότερα, θα βασίσεις την σεξουαλική σου συμπεριφορά στο τι θα σου απαντήσουν. Γιατί ακριβώς τέτοιες αντιλήψεις και συμπεριφορές είναι που οδηγούν στην αύξηση των κρουσμάτων.
Είναι ευθύνη του καθενός και της καθεμιάς να παίρνουμε τις απαραίτητες προφυλάξεις σε κάθε περίπτωση, γιατί ποτέ δεν μπορείς να είσαι απόλυτα σίγουρος. Εδώ πολλές φορές δεν μπορείς να είσαι για τον εαυτό σου, πόσο μάλλον για τους άλλους. Ενημερώσου λοιπόν, μάθε πως μεταδίδεται και πως όχι ο HIV, παίρνε τις απαραίτητες προφυλάξεις εφόσον θες να είσαι ασφαλής και μην προσπαθείς να προστατευτείς απλά διαλέγοντας ερωτικό σύντροφο με βάση τι πιστεύεις ή σου λέει για το HIV status του.
Δεν θέλω να σε σοκάρω, αλλά αν είσαι γκέι και σεξουαλικά ενεργός, το πιθανότερο είναι ότι έχεις κάνει ή θα κάνεις σεξ με οροθετικούς είτε το ξέρεις, είτε όχι. Ή και να μην είσαι, πάλι το ίδιο μπορεί να ισχύει. Μπορείς να το ξέρεις ποτέ με σιγουριά; Δύσκολο. Άρα δεν υπάρχει και λόγος πανικού αν κάποια ή κάποιος σου πει ότι είναι. Την ασφάλεια σου δίνει η γνώση γύρω από την σεξουαλική υγεία και η προφύλαξη. Οτιδήποτε άλλο είναι εκλογικεύσεις και λανθασμένοι εφησυχασμοί. Το αφού κάνω “ξεκαθάρισμα” κινδυνεύω λιγότερο είναι τουλάχιστον αφελές. Γιατί μπορεί να αποφύγεις να κάνεις σεξ με κάποιον που θα σου πει ότι έχει HIV – και είναι δικαίωμα σου να το κάνεις – αλλά μπορεί ο επόμενος απλά να μην σου το πει ‘ή να μην το ξέρει. Επίσης ας έχουμε υπόψιν πως όσες και όσοι ξέρουμε ότι είμαστε οροθετικοί και ακολουθούμε αντιρετροϊκή αγωγή μπορεί να μην είμαστε καν μεταδοτικοί ή να είμαστε πολύ λιγότερο από κάποιον που δεν το ξέρει, ανάλογα με το ϊικό φορτίο. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι ακυρώνεται η ανάγκη για χρήση του προφυλακτικού. Απλά ότι είναι καλύτερα να ξέρεις και ότι οι τακτικές προληπτικές εξετάσεις σώζουν. Εξάλλου, τα περισσότερα κρούσματα προέρχονται από ανθρώπους που έχουν HIV και το αγνοούν. Σε κάθε όμως περίπτωση, επικίνδυνο δεν είναι να κάνεις σεξ με έναν οροθετικό. Επικίνδυνες είναι οι μη ασφαλής σεξουαλικές συμπεριφορές, η άγνοια και ο στιγματισμός.
Πολλοί άνθρωποι είναι οροθετικοί και δεν το ξέρουν. Ή μπορεί να μην το λένε. Και είναι λογικό να μην θέλουν ή να διστάζουν να το πουν όσο βλέπουν ότι μια τέτοια αποκάλυψη θα τους κατατάξει αυτόματα στους “βρώμικους” και μη επιθυμητούς. Όπως και για τον ίδιο λόγο άλλοι φοβούνται να εξεταστούν. Αν θέλουμε λοιπόν ειλικρίνεια, αν θέλουμε να μπορούμε να μιλάμε άνετα για τον HIV και να μειώσουμε όχι μόνο το στίγμα αλλά και τα κρούσματα θα πρέπει να σταματήσουμε να διατηρούμε φοβικές και στιγματιστικές προσεγγίσεις. Να μάθουμε να συζητάμε και να σεβόμαστε. Μπορείς να ρωτήσεις για το HIV status, είναι θεμιτό, αλλά με τρόπο που να μην προσβάλλει κανέναν. Μπορείς να ξεκινήσεις δηλώνοντας το δικό σου status – εφόσον το γνωρίζεις – και στην συνέχεια να ρωτήσεις και τον άλλο αν έχει εξεταστεί και ποιο είναι το status του, ενώ σε κάθε περίπτωση καλό είναι να πάρεις προφυλάξεις.
Προσωπικά έχω επιλέξει να είμαι ανοιχτός με την οροθετικότητα μου, γνωρίζοντας πως αυτό μπορεί και με έχει φέρει αντιμέτωπο με όχι και τόσο ευχάριστες καταστάσεις ή αντιδράσεις και είναι μια επιλογή εξίσου σεβαστή με το να μην θέλει κανείς να είναι το ίδιο ανοιχτός. Και ας μην ξεχνάμε, πως πέρα από κάποιες μεμονωμένες περιπτώσεις, οι περισσότεροι οροθετικοί μοιραζόμαστε το ίδιο άγχος και θέληση να σταματήσει ο ιός σε εμάς, να μην το μεταδώσουμε, όσο μπορεί να έχουν και οι οροαρνητικοί για το να παραμείνουν έτσι. Είναι μια μάχη που αν θέλουμε να την κερδίσουμε θα πρέπει να μάθουμε να είμαστε σύμμαχοι και όχι αντίπαλοι. Ο φόβος και οι προκαταλήψεις είναι οι χειρότεροι σύμβουλοι.
Είμαι οροθετικός λοιπόν, παραμένω υγιής και με σώμα αλλά κυρίως συνείδηση καθαρότατα. Εσύ;
*Η φωτογραφία είναι από την καμπάνια The Stigma Project.
