Πληθώρα ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων συνυπέγραψε επιστολή προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εκφράζοντας ανησυχίες για τις πρόσφατες συνταγματικές τροποποιήσεις στη Σλοβακία.
Στα τέλη του προηγούμενου μήνα, το κοινοβούλιο της Σλοβακίας ενέκρινε μια συνταγματική αναθεώρηση που περιορίζει τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, επιχειρώντας την ίδια στιγμή να τοποθετήσει το εθνικό δίκαιο «πάνω» από το ευρωπαϊκό.
Όπως αναφέρεται στην επιστολή, οι τροποποιήσεις αυτές «και θα έχουν ευρείες αρνητικές επιπτώσεις στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και στο κράτος δικαίου στη Σλοβακία».
Οι οργανώσεις καλούν «την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξεκινήσει διαδικασία παραβίασης δικαίου σε απάντηση στις παραβιάσεις του κοινοτικού δικαίου που προκύπτουν από αυτές τις συνταγματικές τροποποιήσεις».
Ακολουθεί η επιστολή όπως τη δημοσίευσε η ILGA-Europe:
Προς:
Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen
Επίτροπο της ΕΕ για τη Δημοκρατία, τη Δικαιοσύνη, το Κράτος Δικαίου και την Προστασία Καταναλωτή, Michael McGrath
16 Οκτωβρίου 2025
Αξιότιμη Πρόεδρε Ursula von der Leyen,
Αξιότιμε Επίτροπε McGrath,
Εμείς, οι υπογράφουσες 56 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εκφράζουμε την βαθιά μας ανησυχία σχετικά με τις πρόσφατα υιοθετηθείσες συνταγματικές τροποποιήσεις στη Σλοβακία και καλούμε την ΕΕ να αναλάβει άμεση δράση.
Στις 26 Σεπτεμβρίου 2025, το Εθνικό Συμβούλιο της Σλοβακικής Δημοκρατίας ενέκρινε σειρά τροποποιήσεων στο Σύνταγμα της Σλοβακίας που απειλούν τη νομική τάξη της ΕΕ και θα έχουν ευρείες αρνητικές επιπτώσεις στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και στο κράτος δικαίου στη Σλοβακία.
Οι τροποποιήσεις αυτές, οι οποίες θα τεθούν σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου 2025, δηλώνουν ουσιαστικά ότι η Σλοβακία διατηρεί την κυριαρχία σε θέματα που περιγράφονται ως «εθνική ταυτότητα», με τον φερόμενο στόχο να εξασφαλιστεί ότι η σλοβακική εσωτερική νομοθεσία θα έχει προτεραιότητα έναντι κάθε διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένων του δικαίου της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε αυτούς τους τομείς. Οι συνταγματικές τροποποιήσεις στοχεύουν στην αφαίρεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, στην εκπαίδευση και στην υγειονομική περίθαλψη από παιδιά, γυναίκες και ΛΟΑΤΙ άτομα.
Οι τροποποιήσεις επιβεβαιώνουν ότι: «Η Σλοβακική Δημοκρατία θα αναγνωρίζει μόνο το βιολογικά καθορισμένο φύλο του άνδρα και της γυναίκας» και ότι «Οι γονείς ενός παιδιού είναι η μητέρα και ο πατέρας· η μητέρα του παιδιού είναι γυναίκα και ο πατέρας του παιδιού είναι άνδρας».
Επιπλέον, οι τροποποιήσεις προβλέπουν ότι μόνο παντρεμένα ετερόφυλα ζευγάρια μπορούν να υιοθετήσουν παιδί και ότι πλέον θα απαιτείται η γονική έγκριση για την πρόσβαση των μαθητών σε ολοκληρωμένη σεξουαλική αγωγή στα σχολεία.
Εκφράζουμε σοβαρή ανησυχία ότι αυτές οι συνταγματικές τροποποιήσεις παραβιάζουν θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου και θίγουν το δικαίωμα στη μη διάκριση, το δικαίωμα στην ισότητα ενώπιον του νόμου και την ίση προστασία του νόμου χωρίς διακρίσεις. Οι τροποποιήσεις αρνούνται τα θεμελιώδη δικαιώματα των ΛΟΑΤΙ ατόμων, παραβιάζουν τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και θα οδηγήσουν σε περιορισμούς στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας και σε ολοκληρωμένη σεξουαλική αγωγή κατάλληλη για την ηλικία.
Η αναγνώριση μόνο δύο φύλων (βιολογικά καθορισμένου άνδρα και γυναίκας) που ενσωματώνεται στο Σύνταγμα ως αποτέλεσμα μίας από αυτές τις τροποποιήσεις θα καθιστά επίσης αδύνατη τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου βάσει της εσωτερικής νομοθεσίας και ουσιαστικά θα εξαφανίζει την ύπαρξη των non-binary ατόμων. Επιπλέον, η επιβολή βιολογικού φύλου κατά τη γέννηση χωρίς ευελιξία έχει διαπιστωθεί ότι αυξάνει τον κίνδυνο του ακρωτηριασμού των ίντερσεξ παιδιών – μια σοβαρή παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υφίστανται τα ίντερσεξ παιδιά και βρέφη.
Οι συνταγματικές τροποποιήσεις παραβιάζουν το δίκαιο της ΕΕ και τις υποχρεώσεις της Σλοβακίας βάσει του διεθνούς ανθρωπίνου δικαίου και των προτύπων του, και θέτουν σε κίνδυνο την αρχή της υπεροχής του διεθνούς και του κοινοτικού δικαίου σε ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η σλοβακική κυβέρνηση προσπαθεί να νομιμοποιήσει αυτές τις παραβιάσεις της νομικής τάξης της ΕΕ μέσω της όξυνσης της ρητορικής και των πολιτικών κατά των ΛΟΑΤΙ ατόμων και κατά της ισότητας. Αυτή η εξέλιξη είναι βαθιά ανησυχητική και καλούμε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει άμεση δράση. Ο Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Επιτροπή της Βενετίας, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολλοί Ειδικοί Εισηγητές των Ηνωμένων Εθνών στους τομείς της εκπαίδευσης, της υγείας και της ιδιωτικότητας εξέφρασαν την ανησυχία τους για τις τροποποιήσεις και πριν από την έγκρισή τους στο Κοινοβούλιο, ζήτησαν την απόσυρση ή την απόρριψη των προτεινόμενων αλλαγών.
Αυτές οι σοβαρές ανησυχίες συμμερίζεται επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως εκφράστηκε μετά την αποστολή της LIBE στη Σλοβακία στις 2-3 Ιουνίου 2025, στη συζήτηση της ολομέλειας στις 10 Σεπτεμβρίου για «το κράτος δικαίου και τη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ στη Σλοβακία» και στην ανοιχτή επιστολή που έστειλαν πάνω από 50 ευρωβουλευτές στο Εθνικό Συμβούλιο της Σλοβακίας στις 16 Σεπτεμβρίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθιστά σαφές ότι οι προτεινόμενες αλλαγές στο Σύνταγμα δεν είναι συμβατές με το Άρθρο 2 της ΣΛΕΕ (Συνθήκη για τη Λειτουργία της ΕΕ), τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και την αρχή της υπεροχής του δικαίου της ΕΕ και των διεθνών συνθηκών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Χαιρετίζουμε τις προσπάθειες της Επιτροπής να συνεργαστεί με τις σλοβακικές αρχές και την αναγνώριση στην Έκθεση για το Κράτος Δικαίου των ανησυχιών που οι τροποποιήσεις θα δημιουργούσαν.
Τώρα που οι τροποποιήσεις έχουν υιοθετηθεί, καλούμε επειγόντως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ξεκινήσει διαδικασία παραβίασης δικαίου σε απάντηση στις παραβιάσεις του κοινοτικού δικαίου που προκύπτουν από αυτές τις συνταγματικές τροποποιήσεις. Ο Επίτροπος ΜακΓκραθ έχει ήδη δηλώσει από τον Ιανουάριο ότι η υπεροχή του δικαίου της ΕΕ έχει εδραιωθεί σταθερά στη νομολογία της ΕΕ και δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Καλούμε επίσης σε επείγουσα εξέταση του παγώματος των κονδυλίων της ΕΕ και άλλων πολιτικών μέτρων για την αντιμετώπιση αυτής της σοβαρής επίθεσης στο κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα στη Σλοβακία.
