«Ο κορονοϊός μπορεί να είναι ένας νέος δολοφόνος – αλλά το μίσος μας σκοτώνει εδώ και δεκαετίες»
Αυτό δήλωσε η Joey Mataele, τρανς ακτιβίστρια από την Τόνγκα, όταν τη ρωτήσαμε για τον αντίκτυπο της πανδημίας στους τρανς ανθρώπους στα νησιά του Ειρηνικού.
Μια πρώτη εκδοχή αυτού του άρθρου
δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στο Openly
Η Nadia Rahman είναι Ερευνήτρια και
Σύμβουλος Πολιτικής στην παγκόσμια ομάδα
Φύλου, Σεξουαλικότητας και Ταυτότητας
της Διεθνούς Αμνηστίας
Η Joey, η οποία βοήθησε στην ίδρυση του μοναδικού οργανισμού της Τόνγκα για τρανς, μη δυαδικά και μη συμμορφούμενα με τα φύλα άτομα, έχει δίκιο. Μεταξύ 2008 και 2020 σημειώνεται ετήσια αύξηση των δολοφονιών των τρανς ατόμων και ατόμων με ποικιλομορφία φύλου, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα ευρήματα του Trans Murder Monitoring Project (TMM). Φέτος και έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2020, 350 τρανς άτομα και άτομα με ποικιλομορφία φύλου σκοτώθηκαν σε όλο τον κόσμο.
Τα στατιστικά στοιχεία του έργου TMM για αυτήν την περίοδο επισημαίνουν επίσης τις τεμνόμενες μορφές διακρίσεων που αντιμετωπίζουν πολλά τρανς άτομα: τα έγχρωμα άτομα αποτελούσαν το 79% των τρανς που δολοφονήθηκαν στις ΗΠΑ, και το 62% των δολοφονημένων τρανς ατόμων, για τα οποία γνωρίζουμε το επάγγελμά τους, ήταν εργαζόμενοι/ες του σεξ.
Αυτά τα στοιχεία είναι αρκετά τρομακτικά, αλλά δεν καταγράφουν το πλήρες μέγεθος της κακοποίησης που διαπράττεται σε πολλά τρανς άτομα σε καθημερινή βάση.
Η βία και η κακοποίηση εναντίον τρανς ατόμων έχουν αυξηθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτό είναι άμεσο αποτέλεσμα των μέτρων καραντίνας που αναγκάζουν τα τρανς άτομα να απομονωθούν, μαζί με εχθρικά μέλη της οικογένειάς τους. Άλλα άτομα αναγκάστηκαν να βρεθούν σε επικίνδυνες καταστάσεις για να κερδίσουν τα προς το ζην. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους/τις εργαζόμενους/ες του σεξ, οι οποίοι/ες έχουν διακινδυνεύσει την έκθεση στον ιό ή έχουν συναντήσει πελάτες σε μη ασφαλείς τοποθεσίες για να μπορέσουν να συνεχίσουν να εργάζονται εν μέσω καραντίνας.
Η πανδημία έχει επίσης αποκαλύψει πώς χρόνια διακρίσεων ώθησαν πολλά τρανς άτομα στο περιθώριο, αφήνοντάς τα ευάλωτα στην οικονομική καταστροφή του COVID-19.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης για τα Τρανς Άτομα, η Διεθνής Αμνηστία μίλησε με τρανς άτομα σε όλο τον κόσμο για τις εμπειρίες τους από την πανδημία. Οι μαρτυρίες τους καθιστούν σαφές ότι τα καθιερωμένα συστήματα οικονομικής, απασχόλησης και υγειονομικής περίθαλψης σε όλο τον κόσμο συχνά περιθωριοποιούν τα τρανς άτομα με μοναδικούς τρόπους.
Περιορισμένοι πόροι διαβίωσης
Τα τρανς άτομα σε πολλά μέρη του κόσμου έχουν αποκοπεί από την επίσημη εκπαίδευση ή την απασχόληση. Αυτό περιορίζει τα τρανς άτομα σε ένα στενό φάσμα ευκαιριών εργασίας: μεγάλο μέρος της εργασίας που μπορούν να κάνουν είναι άτυπη ή βασίζεται σε βιομηχανίες που επλήγησαν σοβαρά από την πανδημία.
Για παράδειγμα, στην Ινδία, το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν, οι τρανς γυναίκες, πολιτισμικά γνωστές ως khwaja siras ή hijras, αποκόπτονται από πολλές ευκαιρίες εκπαίδευσης και απασχόλησης, και συχνά κερδίζουν τα προς το ζην εκτελώντας τελετές σε γάμους και γεννήσεις παιδιών, δουλεύουν στην εργασία στο σεξ, ή επαιτούν στους δρόμους.
Όταν επιβλήθηκαν τα μέτρα της καραντίνας σε αυτές τις χώρες, αυτό το είδος εργασίας σταμάτησε. Οι τρανς ακτιβιστές/ριες στις περιοχές Πουντζάμπ και Σιντ του Πακιστάν δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι ήξεραν τρανς γυναίκες που δεν μπορούσαν πλέον να πληρώσουν ενοίκιο μετά την εφαρμογή της καραντίνας, και που θα ήταν στα πρόθυρα της έλλειψης στέγης χωρίς την υποστήριξη άλλων τρανς γυναικών και ακτιβιστών/ριών.
Η Μπρέντα, μια Φιλιππινέζα τρανς ακτιβίστρια που εργάζεται σε διάφορες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας είπε ότι οι κύριες μορφές διαβίωσης για τις τρανς γυναίκες στην περιοχή είναι η σεξουαλική εργασία, η συμμετοχή σε διαγωνισμούς ομορφιάς και οι παραστάσεις σε διάφορους χώρους διασκέδασης. Τα μέτρα κοινωνικής απόστασης και καραντίνας επηρέασαν όλες αυτές τις βιομηχανίες και απέκοψαν τις τρανς γυναίκες από το εισόδημά τους από τη μια μέρα στην άλλη.
Ομοίως, στα νησιά του Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένης της Σαμόα, της Τόνγκα και των Φίτζι, οι περισσότερες γυναίκες – που αναφέρονται πολιτιστικά ως Leiti, Faʻafafine, Vakasalewalewa, Fakafefine και Palopa στα διάφορα νησιά – απασχολούνται στη βιομηχανία φιλοξενίας. Η Joey μας είπε ότι οι τρανς γυναίκες έχασαν τη δουλειά τους μαζικά όταν οι επισκέπτες σταμάτησαν να έρχονται στα νησιά λόγω της πανδημίας.
Είναι σαφές ότι τα εμπόδια που αντιμετώπισαν ιστορικά τα τρανς άτομα στην απασχόληση άφησαν πολλά από αυτά σε επισφαλείς καταστάσεις. Η πανδημία έχει υπάρξει οικονομικά καταστροφική για εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά όσοι/ες έχουν αποκλειστεί από την αγορά εργασίας λόγω διακρίσεων και μίσους έχουν πληγεί ιδιαίτερα. Δεν θα έπρεπε να χρειάζεται μια πανδημία για να επιστήσει την προσοχή μας σε αυτό, αλλά τώρα οι κυβερνήσεις πρέπει να ενεργήσουν για να διασφαλίσουν ότι τα τρανς άτομα θα έχουν ίση πρόσβαση στην απασχόληση και την κοινωνική ασφάλιση.
Οι κίνδυνοι των ελέγχων ταυτότητας
Υπάρχουν κι άλλοι τρόποι με τους οποίους η πανδημία είχε μοναδικό αντίκτυπο στα τρανς άτομα.
Σε ορισμένες χώρες, τα μέτρα καραντίνας περιλαμβάνουν την υποχρεωτική επίδειξη ταυτότητας όταν οι άνθρωποι βγαίνουν από τα σπίτια τους για βασικούς σκοπούς. Τα τρανς και μη δυαδικά άτομα που ζουν σε χώρες όπου δεν είναι σε θέση να αλλάξουν νόμιμα το φύλο τους, μας είπαν ότι αυτό είχε ως αποτέλεσμα έναν καταιγισμό παρενόχλησης και εχθρότητας.
Στην αρχή της πανδημίας, ορισμένες χώρες της Νότιας Αμερικής, συμπεριλαμβανομένου του Περού, της Κολομβίας και του Παναμά, καθόρισαν συγκεκριμένες ημέρες για άνδρες και γυναίκες, όπου μπορούν να βγαίνουν από τα σπίτια τους, για την προμήθεια των αναγκαίων προϊόντων. Αυτό άφησε τα τρανς άτομα στο έλεος κακοποίησης, εκβιασμών και παρενόχλησης. Ένα ιδιαίτερα σοκαριστικό βίντεο που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο έδειξε αστυνομικούς στη Λίμα να εξαναγκάζουν τρεις τρανς γυναίκες να κάτσουν στο έδαφος και να πουν: «Θέλω να γίνω άντρας».
Trinetra Haldar Gummaraju, a medical student and trans-activist, told Amnesty India:
Σε ορισμένες χώρες, στερούνται από τα τρανς άτομα τα έγγραφα που χρειάζονται για την πρόσβαση σε παροχές κοινωνικής ασφάλισης.
Η Trinetra Haldar Gummaraju, φοιτήτρια ιατρικής και τρανς ακτιβίστρια, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία Ινδίας:
“Τα τρανς άτομα δεν έχουν πρόσβαση σε κάρτες Aadhar, κάρτες συσσιτίων, κάρτες PAN ή πολλά άλλα έγγραφα ταυτότητας που θα μπορούσαν να τους επιτρέψουν να έχουν πρόσβαση σε βασικές υποδομές και υπηρεσίες.
Υγειονομική περίθαλψη
Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη ήταν επίσης ένα σημαντικό πρόβλημα για πολλά τρανς άτομα κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Τα τρανς άτομα σε διάφορες περιοχές δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι το στίγμα και οι διακρίσεις που αντιμετώπισαν ιστορικά στην πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη έχουν επιδεινωθεί από την πανδημία.
Ένα μείζον πρόβλημα είναι η έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης ειδικής για τρανς άτομα, κάτι που αφήνει τους ανθρώπους να βασίζονται σε διαδικτυακά φόρουμ ή τις εμπειρίες άλλων τρανς ατόμων για να λάβουν σημαντικές αποφάσεις σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή και τη θεραπεία. Αυτό το σύστημα υποστήριξης από ομότιμους είναι πολύτιμο, αλλά ενέχει κινδύνους. Η Rumi Dalle, τρανς γυναίκα στον Λίβανο, μας είπε ότι οι άνθρωποι συχνά αισθάνονται ότι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να πάρουν φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή, και ενέσεις ορμονών από τη μαύρη αγορά χωρίς ιατρική επίβλεψη. Άκουσα παρόμοιες ιστορίες για έλλειψη ιατρικής υποστήριξης και επίβλεψης από τρανς άτομα στις Φιλιππίνες, την Τανζανία, το Πακιστάν, την Ινδία, τη Σρι Λάνκα και το Κοσσυφοπέδιο.
Σε χώρες της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου διατίθεται κάποια εξειδικευμένη υγειονομική περίθαλψη, οι θεραπείες επαναπροσδιορισμού του φύλου και οι χειρουργικές επεμβάσεις αναβλήθηκαν όταν οι υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης αναδιέταξαν τις προτεραιότητές τους για να ανταποκριθούν στην πανδημία, με αποτέλεσμα μια σειρά προκλήσεων σωματικής και ψυχικής υγείας. Οι περιορισμοί στα ταξίδια έχουν επίσης επηρεάσει τα άτομα που πρέπει να ταξιδέψουν σε άλλες χώρες για να λάβουν θεραπεία ή υγειονομική περίθαλψη στο πλαίσιο επαναπροσδιορισμού του φύλου. Αυτό συμβαίνει συχνά όταν η νομική αναγνώριση φύλου δεν είναι δυνατή στις χώρες τους και η ιατρική υποστήριξη για αυτήν δεν είναι διαθέσιμη.
Έλλειψη υποστήριξης
Όταν ρωτήσαμε τα τρανς άτομα αν έλαβαν κυβερνητική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλά απάντησαν με δυσπιστία. Μία Φιλιππινέζα τρανς γυναίκα αναφέρθηκε στη δολοφονία της Jennifer Laude, της οποίας ο δολοφόνος πήρε χάρη αφού είχε εκτίσει μόνο τη μισή ποινή του:
«Ο Πρόεδρος Duterte έδωσε χάρη στον δολοφόνο τρανς γυναικών. Αυτό είναι το χειρότερο χαστούκι που μπορούμε να πάρουμε ως τρανς […] Εάν η δολοφονία τρανς ατόμων έγινε τόσο εύκολη, τι μπορούμε να περιμένουμε από την κυβέρνηση [κατά την περίοδο της πανδημίας]; Καμία υποστήριξη απολύτως.»
Ελλείψει ειδικών κυβερνητικών πακέτων ανακούφισης ή κινήτρων, πολλά τρανς άτομα έπρεπε να βασίζονται στη βοήθεια άλλων από τις τρανς ή ευρύτερα ΛΟΑΤΙ κοινότητες. Υπάρχουν μερικά ενθαρρυντικά παραδείγματα τρανς ακτιβιστών/ριών και κοινοτήτων που ενώνονται σε τοπικές προσπάθειες για την υποστήριξη εκείνων που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη. Στη Λατινική Αμερική, ο οργανισμός RedLacTans δημιούργησε ένα δίκτυο αλληλεγγύης που συνδέει 18 χώρες της περιοχής και παρείχε περιορισμένα κεφάλαια για την κάλυψη βασικών αναγκών, όπως τροφίμων, για όσους και όσες έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Στο Πακιστάν, οι τρανς ακτιβιστές/ριες ενώθηκαν για να παρέχουν βασική ευαισθητοποίηση σχετικά με την υγιεινή και την απολύμανση, τα διανεμημένα απολυμαντικά, τους ενισχυτές ανοσίας και τις μάσκες.
Όμως, οι ακτιβιστές/ριες δεν πρέπει να καλύπτουν τα κενά όπου τα κράτη έχουν αποτύχει. Οι κυβερνήσεις πρέπει να εξετάσουν σοβαρά τη ζημία που έχει προκαλέσει η πανδημία στα τρανς άτομα και να λάβουν άμεσα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων τους.
Αυτό σημαίνει να αμφισβητηθούν και να καταρρεύσουν τα θεσμοθετημένα, συστημικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στην πρόσβαση και τη διατήρηση της επίσημης απασχόλησης και των παροχών που τη συνοδεύουν, την παροχή κατάλληλης και έγκαιρης υγειονομικής περίθαλψης, επισιτιστικής ασφάλειας και καταφυγίου, και την προστασία των τρανς ατόμων από τη βία και την παρενόχληση.
Ο σεβασμός και η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των τρανς ατόμων αποτελεί εθνική και διεθνή υποχρέωση κάθε κυβέρνησης. Καθώς η πανδημία ξέσπασε σε ολόκληρο τον κόσμο, οι κυβερνήσεις πρέπει να αναγνωρίσουν τις ευθύνες τους για να αποτρέψουν όσους και όσες βρίσκονται ήδη στο περιθώριο της κοινωνίας από το να πέσουν από το χείλος του γκρεμού.
