Αυτή είναι η ιστορία του Παντελή (Τουτουντζή), ενός γκέι αγοριού από την Κρήτη που μεγάλωσε δίνοντας τις δικές τους μάχες κόντρα στη βία, τα στερεότυπα και τον εκφοβισμό. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, πως είναι μια απαισιόδοξη ιστορία, αφού ο Παντελής κατάφερε να βγει νικητής, κάνοντας τα πολύχρωμά όνειρά του πραγματικότητα. Αυτή, λοιπόν, είναι η αισιόδοξη ιστορία του Παντελή, που πρέπει να διαβάσετε…
Μίλα μας λίγο για τα παιδικά σου χρόνια.
Γεννήθηκα στο Ηράκλειο της Κρήτης, στα τέλη της δεκαετίας του ‘70. Καταλαβαίνεις ότι μιλάμε για μια εποχή πολύ δύσκολη για να μεγαλώνει ένα γκέι παιδί.
Πότε άρχισες να αντιλαμβάνεσαι τη σεξουαλικότητά σου;
Από πάντα, από ηλικία «μηδέν». Ο εγκέφαλός μου μπήκε αμέσως στον προγραμματισμό του τί είναι αυτό που μου συμβαίνει. Αυτό, όμως, ξεκίνησε παράλληλα και την αγωνία του να το αποκωδικοποιήσω, σε μια πολύ εχθρική κοινωνία. Κάτι πολύ βίαιο και πολύ σκοτεινό για την ψυχολογία ενός παιδιού. Επίσης, μιλάμε και για μια εποχή που δεν υπήρχαν τα σωστά ερεθίσματα, όποτε όλο αυτό για μένα ξεκίνησε με μια έντονη σιωπή. Θυμάμαι να προσεύχομαι κάθε βράδυ και να λέω πως «αν αυτό που αισθάνομαι, Θεέ μου, είναι κακό, σε παρακαλώ κάν’ το να φύγει». Για μια περίοδο δεν ήξερα αν έπρεπε να το δεχτώ ή να το πολεμήσω.
Έχεις μιλήσει και για τον εκφοβισμό που έχεις βιώσει στο παρελθόν.
Ναι, είναι μια πληγή που έχω δουλέψει. Θυμάμαι διάφορα περιστατικά. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό ήταν στο σχολείο, όταν στο κλείσιμο της χρονιάς οι δάσκαλοι σήκωναν όλους τους μαθητές και τους ρωτούσαν σχετικά με το τι θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν. Κάθε παιδί έδινε τη δική του απάντηση. Άλλος δάσκαλος, άλλος πολιτικός μηχανικός κ.λπ. Εγώ είχα σκεφτεί να απαντήσω «ζωγράφος», γιατί ζωγράφιζα καλά και μου άρεσε πολύ. Όταν, όμως, ήρθε η σειρά μου και ο δάσκαλος με ρώτησε: «Παντελή, εσύ τι θες να γίνεις;», πετάχτηκε ένα άλλο παιδί και φώναξε μπροστά σε ολόκληρο το σχολείο «πούστης». Το μόνο που θυμάμαι μετά είναι να τρέχω πίσω στο σπίτι, να ξαπλώνω στο κρεβάτι και να ρίχνω την κουβέρτα πάνω από το κεφάλι μου. Πέρασαν οχτώ ώρες για να την κατεβάσω και να βγάλω το κεφάλι μου έξω. Έκτοτε, σκοτείνιασα και έχασα όλη την κοινωνικότητα που είχα ως παιδί. Εκεί ήταν που ήρθε και μια πολύ έντονη προεφηβική κατάθλιψη, με έντονη μοναξιά και κακές σκέψεις. Ήταν φρικτή περίοδος, κυρίως γιατί δεν είχα τον τρόπο να επικοινωνήσω αυτό που μου συνέβαινε. Ήταν πολύ δύσκολο για ένα παιδί που περνούσε δύσκολα, που ήδη πάλευε για την αποδοχή και που ήδη φοβόταν, να το ξεφωνίσουν έτσι μπροστά σε ένα ολόκληρο σχολείο.
Πώς κατάφερες να βγεις από αυτό το σκοτάδι;
Με την τέχνη. Εκεί ήταν που κατάλαβα πόσο σημαντική είναι η τέχνη στη ζωή μου. Γιατί η ζωγραφική μου έδωσε τη δυνατότητα να φτιάξω κάτι όπως το ήθελα εγώ, όπως το επέλεγα. Ζωγράφιζα τη μάνα μου, τους φίλους μου, τοπία, τα πάντα. Μετά ήρθε το μακιγιάζ, μια τέχνη ακόμη πιο κοντά στην ιδιοσυγκρασία μου.
Πότε άρχισες να εξωτερικεύεις αυτό που σου συνέβαινε;
Την πρώτη φορά που μίλησα γι΄αυτό ήταν στο Γυμνάσιο.
Σε κάποιο φιλικό πρόσωπο;
Όχι, στην οικογένειά μου. Ευτυχώς, είχα έναν καταπληκτικό αδερφό, τέσσερα χρόνια μεγαλύτερο, που με βοήθησε να το πω στους γονείς μου. Θυμάμαι, μάλιστα, να μου λέει: «θα του πούμε στους γονείς μας και αν δεν τον δεχθούν θα σε πάρω να φύγουμε και θα ζήσουμε μαζί».
Και τι έγινε τελικά;
Τους το είπα. Εδώ θέλω να καταλάβεις κάτι. Είχα δυσκολευτεί ήδη πάρα πολύ με όλο αυτό το bullying που είχα φάει. Ακόμη και έτσι όμως ποτέ μου δεν προσπάθησα να αλλάξω το τρόπο που συμπεριφερόμουν. Ήμουν ένα παιδί που ήταν θηλυπρεπές, έπαιζε με τα κορίτσια λάστιχο και γενικά δεν έκανε τίποτα για να καταπιέσει τη φύση μου. Το είπα, λοιπόν, στους δικούς μου για να ξεμπερδεύω με αυτό. Όταν το ανακοίνωσα, ο μπαμπάς μου έφυγε για λίγο από το σπίτι – χρειάστηκε λίγο τον χρόνο του-, ενώ θυμάμαι την μητέρα μου να ανησυχεί για το πώς θα είναι η ζωή μου. Σίγουρα δεν έκαναν πάρτι, αλλά από εκείνη τη στιγμή άρχιζαν να το αντιμετωπίζουν.
Μέχρι που το αποδέχθηκαν, σωστά;
Ναι, αλλά με μάχη όμως, γιατί μιλάμε και για μια εποχή με έντονα στερεότυπα, σύμφωνα με τα οποία οι γκέι υπήρχαν ως καρικατούρες, ως μοναχικά άτομα ή έκφυλα. Οι δικοί μου, ωστόσο, κατάφεραν να ξεφύγουν απ΄όλον αυτόν τον συντηρητισμό. Ίσως γιατί πάντοτε είχαν έναν σεβασμό προς τους άλλους ανθρώπους. Θυμάμαι τη μάνα μου να μαγειρεύει πάντα περισσότερο φαγητό για να το στείλει σε μια οικογένεια προσφύγων που έμενε δίπλα μας. Θεωρώ ότι αυτή η ποιότητα που είχαν βοήθησε πολύ και στη δική μας σχέση.
Οπότε, το τέλος της εφηβείας σε βρίσκει πιο ανοιχτό και ενδυναμωμένο…
Ναι, και τότε είναι που κατάλαβα πόσο πιο δύσκολο είναι να ζεις ως συνειδητοποιημένος άνθρωπος από το να κρύβεσαι. Πλέον είσαι εκτεθειμένος. Θα σου δώσω ένα παράδειγμα. Τότε ήταν της μόδας – τη δεκαετία του ’90- η ρέιβ μουσική και τα τέκνο πάρτι. Θυμάμαι μια φορά που πήγα σε ένα τέτοιο πάρτι, έχοντας βάψει έντονα τα μάτια μου για να ταιριάξω στην όλη ατμόσφαιρα. Ενώ προχωρούσα για να φτάσω στο σημείο που γινόταν το πάρτι, σταματάει ένα αμάξι μπροστά μου, κατεβαίνουν δύο άτομα και με σπάνε στο ξύλο. Θυμάμαι να με χτυπούν και εγώ να λέω στο εαυτό μου «ότι θα περάσει». Όταν ξαναμπήκαν στο αμάξι και έφυγαν, άρχισα να τρέχω για να κρυφτώ. Ακόμη και τότε, προσπαθούσα να το διώξω γρήγορα από το μυαλό μου, να μην το «σωματικοποιήσω» και φοβηθώ. Δεν ήθελα να επιτρέψω στο σώμα μου να το βιώσει ξανά. Ήθελα να το βγάλω από το σύστημά μου, γιατί φοβόμουν ότι θα με καθορίσει.
Πέρα από την οικογένειά σου, είχες άλλα άτομα δίπλα σου;
Λόγω αυτής της κατάστασης, άρχισα να επιλέγω σιγά σιγά τους ανθρώπους που θέλω να έχω δίπλα μου. Τα περισσότερα ήταν κορίτσια, με τα οποία ένιωθα άνετα και έκανα παρέα. Ίσως γι΄αυτό μεγαλώνοντας την επαγγελματική μου ζωή την αφιέρωσα στις γυναίκες. Γιατί εκτίμησα πολύ ότι με αγκάλιασαν στις δύσκολες στιγμές μου. Κάπου εκεί ήταν που ξεκίνησαν και οι πρώτοι έρωτες.
Μίλα μου για τον πρώτο σου έρωτα.
Ήταν ένα παιδί που δεν είχε βρει την ταυτότητά του και την έψαχνε μαζί μου. Κι αυτό ήταν πολύ περίεργο. Παρόλ’ αυτά μείναμε πολλά χρόνια μαζί, αλλά επειδή δεν είχε βρει την ταυτότητά του υπήρχε και ένα μεγάλο κομμάτι ταλαιπωρίας και βίας συναισθηματικής. Ξέρεις τι είναι να κάνεις κάτι και μετά να νιώθεις τρομερές ενοχές γι΄αυτό και να το γυρνάς στον άλλον;
Μετά το σχολείο τι γίνεται στη ζωή σου;
Έρχομαι στην Αθήνα για σπουδές. Αν και δεν ήρθα στην Αθήνα ως καταπιεσμένος, κατάλαβα ότι είχα περισσότερο χώρο και ευκαιρίες για να ονειρευτώ. Φυσικά και εδώ υπήρχε η βία και η απόρριψη, αλλά έτσι και αλλιώς όλα αυτά τα είχα συνηθίσει. Και αυτό είναι μάλλον η μεγαλύτερη αδικία που συμβαίνει με εμάς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Νομιμοποιούμε τη βία που δεχόμαστε και πορευόμαστε μέσα απ΄αυτή.
Πώς ο Παντελής έφτασε σ΄αυτό που είναι σήμερα;
Πάντοτε η τέχνη με οδηγούσε σε πιο εσωτερικά μονοπάτια, πιο εσωστρεφή. Οπότε, για να το ισορροπήσω λίγο ανακάλυψα -ως μηχανισμό- τη χαρά που είχα μέσα μου. Αυτή η χαρά με έφερε στο φως, με έκανε πιο κοινωνικό δημιουργώντας περισσότερη αποδοχή στον περίγυρό μου. Εκεί πήρα και τη μεγάλη απόφαση να αποδεχτώ πλήρως τον εαυτό μου, να μείνω στην εξωστρέφεια και έγινα ο ανοιχτός και αισιόδοξος Παντελής που είμαι σήμερα. Αποφάσισα πως για κανέναν πια δεν θα ξανακρύψω το πρόσωπό μου κάτω από μια κουβέρτα.
Πολλά γκέι άτομα μεγαλώνουμε με το στερεότυπο, ότι δε θα καταφέρουμε να κάνουμε τη δική μας οικογένεια. Εσύ το βίωσες αυτό;
Ναι, αλλά ως ονειροπόλος εκ φύσεως νομίζω ότι το απέβαλλα γρήγορα. Ακόμη και όταν άκουγα ότι «ως γκέι θα μείνεις μόνος και θα σε ψάχνουμε στα πάρκα» (αυτά έλεγαν τότε), εγώ έκανα τα όνειρά μου. Φυσικά, δεν υπήρχε ο τρόπος τότε. Από παιδί όμως ήθελα να κάνω οικογένεια. Μέχρι που ζωγράφιζα εικόνες με παιδιά και δύο μπαμπάδες. Ευτυχώς, δεν στερήθηκα τα όνειρά μου…
Μέχρι που τα κατάφερες!
Αν κάτι πηγάζει από βαθιά ανάγκη, ψάχνεις και βρίσκεις τους τρόπους για να το πετύχεις. Ήθελε, ωστόσο, αρκετή δουλειά, επιμονή και πολλή αγάπη. Κάποια στιγμή, έχοντας βγει από την καθημερινότητα της ανέμελης ζωής, γνώρισα τον σύντροφό μου. Δεν ήταν εύκολα στην αρχή, κυρίως γι΄αυτόν, γιατί τον έκανα να μαρτυρήσει. Καταλαβαίνεις, πως όταν έχεις βιώσει τόση απόρριψη και σκοτεινιά, δύσκολα εμπιστεύεσαι και έτσι μπαίνεις στη διαδικασία να τσεκάρεις συνέχεια τον άλλον. Ένα πρωί, όμως, κατάλαβα ότι υπάρχει πραγματική αγάπη μεταξύ μας και χαλάρωσα. Και τότε ήταν που αισθάνθηκα ασφαλής και άρχισα να μιλάω για οικογένεια. Το συζητήσαμε, λοιπόν, και αρχίσαμε να το ψάχνουμε μαζί.
Το ανακοινώσατε στον περιβάλλον σας;
Ναι, και φάγαμε πολλή απόρριψη. Ακόμη και γκέι άτομα, με τα οποία κάναμε παρέα, μας ειρωνευόντουσαν. Ευτυχώς, τα προσπεράσαμε όλα αυτά και μείναμε οι δύο μας. Το ψάξαμε, λοιπόν, και ξεκινήσαμε συνεδρίες με συμβούλους ψυχικής υγείας για να προετοιμαστούμε. Εδώ να πω, ότι μακάρι όλοι οι γονείς να το έκαναν αυτό. Ξέρεις πόσα σημεία του εαυτού μου ανακάλυψα και πόσο καθάρισε η αγάπη που είχα να δώσω; Μπορώ πλέον να παρακολουθώ τα παιδιά μου και να προσπαθώ να γίνουν ευτυχισμένα, χωρίς να τους μεταφέρω τα δικά μου ανεκπλήρωτα σημεία. Σε αυτό το σημείο θέλω να σου μιλήσω και για την Ελένη (σ.σ. Φουρέιρα), γιατί έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο σε όλη αυτή την προσπάθεια και γι΄αυτό και έγινε νονά των παιδιών μας.
Ήταν δίπλα σας σε όλο αυτό;
Ήταν η φιλική αγκαλιά στην οποία έκλαιγα, όταν το πράγμα δεν πήγαινε καλά. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Θέλω να σου διηγηθώ και ένα περιστατικό για να καταλάβεις. Είμαστε με την Ελένη σε ένα καμαρίνι για δουλειά. Εγώ ήμουν πολύ προβληματισμένος και απογοητευμένος. Εκείνη, επειδή πάντα με έχει στον κοντρόλ της, το καταλαβαίνει και ζητά ευγενικά από τα υπόλοιπα άτομα να βγουν για λίγο έξω για να μου μιλήσει. Εγώ αγχώθηκα λίγο, μέχρι που με πλησίασε και μου είπε: «δουλεύω τόσα χρόνια και έχω μαζέψει αυτά τα χρήματα. Αύριο το πρωί είναι δικά σου, αν τα χρειάζεσαι. Θα μου τα δώσεις όποτε μπορέσεις». Ήταν έτοιμη να κάνει το οτιδήποτε. Της αξίζει να ειπωθεί αυτή η ιστορία.
Πώς χτίστηκε αυτή η φιλία μαζί της;
Μάλλον, γιατί είμαστε και δύο παιδιά που έχουν φάει πολλή απόρριψη και bullying, το καθένα για τους λόγους του.
Υπήρξαν φορές που στην προσπάθειά σας (με τον Νάσο) να κάνετε οικογένεια, σκεφτήκατε να τα παρατήσετε;
Ναι. Θυμάμαι μια περίοδο που έκλαιγα κάθε βράδυ. Θα νομίζει κανείς ότι είμαι χαρακτήρας από δακρύβρεχτο σενάριο. Όχι, ας έρθει κάποιος να αντιμετωπίσει αυτά που αντιμετώπισα και ξαναμιλάμε. Θυμάμαι να βλέπω φωτογραφίες, να διαβάζω πράγματα για παιδιά, να μαθαίνω πληροφορίες ακόμη και όταν δεν είχαμε καμία ελπίδα. Ίσως αυτό να ήταν και το αντίβαρό μας. Λειτουργούσαμε σαν να περιμέναμε παιδί. Καλούσαμε το σύμπαν να βοηθήσει.
Πώς αισθάνθηκες όταν συνειδητοποίησες ότι θα γίνεις γονιός;
Θυμάμαι να γυρνώ στο σπίτι και να παίρνω μια αγκαλιά τον σύντροφό μου (εκείνος δεν το ήξερε ακόμη). Τότε ήταν που το κατάλαβε κι αυτός. Από την αγκαλιά. Με ρώτησε «πάμε;», και του απάντησε «ναι, ξεκινάμε». Μόνο στην Ελένη το είπαμε.
Πώς είναι τα πράγματα τώρα;
Είμαστε μια πολύ φυσιολογική οικογένεια. Είμαστε ένα σπίτι, στο οποίο το μέτρο της επιτυχίας έχει να κάνει μόνο με τη χαρά των παιδιών μας. Είναι τόσο χαρούμενα τα παιδιά μου και δε θέλω τίποτα και κανέναν να στερήσει αυτή τη χαρά τους. Γι΄αυτό και είχα πάει μια μέρα στο σχολείο και τους είπα «σας παρακαλώ, κάντε ένα παραμύθι για όλες τις οικογένειες. Να μην στιγματίζει τις οικογένειες με δυο μπαμπάδες ή δυο μαμάδες ή τις μονογονεϊκές». Το έχουμε συζητήσει πολύ με τα παιδιά αυτό, αλλά θα ήθελα και να συνεχίζεται και στο σχολείο.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσουν δύο γονείς του ίδιου φύλου στην Ελλάδα λόγω έλλειψη νομοθεσίας;
Το κράτος δεν αναγνωρίζει ως γονέα τον άνθρωπο που δεν έχει σχέση βιολογική με το παιδί, ακόμη κι αν αυτός δίνει την ψυχή του. Του στερούν το δικαίωμα να νιώσει πατέρας, ενώ είναι. Το καταλαβαίνεις ότι αυτός ο άνθρωπος πρέπει πάντα να έχει μια υπογραφή για να πάει ένα ταξίδι με το παιδί του ή να μπορεί να το δει στο νοσοκομείο; Καταλαβαίνεις ότι το παιδί σου μπορεί να είναι με οξυγόνο και εσύ να είσαι απ΄έξω στον δρόμο, χωρίς να ξέρεις τι γίνεται; Μπορείς να το αισθανθείς αυτό; Είναι ανατριχιαστικό να συμβαίνει αυτό το πράγμα, είναι βίαιο. Από την άλλη, στο κομμάτι της αποδοχής τα πράγματα είναι κάπως καλύτερα. Αλλά μην νομίζεις ότι ο κόσμος δεν μένει απλώς στην επιφάνεια, στον βωμό της προοδευτικότητας, αποφεύγοντας την ουσία. Ίσως γι΄ αυτό αποφάσισα να μιλήσω ανοιχτά. Έστω και ένα παιδί που βάζει το κεφάλι κάτω από την κουβέρτα (όπως έκανα εγώ) αισθανθεί καλύτερα, μου είναι υπεραρκετό. Στο μυαλό μου πάντα έχω εκείνα τα παιδιά από την επαρχία, σαν κι εμένα.
Τι θα ήθελες να πεις σε όσα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα επιθυμούν να κάνουν οικογένεια;
Αν πραγματικά το θέλουν, να το παλέψουν. Όταν γεννήθηκαν τα παιδιά μου συνειδητοποίησα πόσο χώρο είχε η καρδιά μου για αγάπη. Εκεί, λοιπόν, ήταν που τρομοκρατήθηκα στην σκέψη ότι μπορεί και να μην το ζούσα όλο αυτό. Ενεργοποιεί τόση αγάπη, που δεν ανταλλάσσεται με τίποτα άλλο.
Αισθάνεσαι ασφαλής να εκφράσεις τη συντροφικότητά σου δημόσια;
Όχι εντελώς. Πριν πολλά χρόνια είχε τύχει να πάμε με τον σύντροφό μου σε ένα πολύ γνωστό κλαμπ. Κάποια στιγμή ο σύντροφός μου, με πήρε μια αγκαλιά. Μας έδιωξαν κλοτσηδόν. Τα πράγματα δεν είναι ακόμη εκεί που θα έπρεπε να είναι. Εδώ, φαντάσου, δεν είναι για τη Δέσποινα (Βανδή) και τον Βασίλη (Μπισμπίκη).
Μίλα μου για τα όνειρά σου.
Συνέχεια ονειρεύομαι. Το αυτονόητο όνειρό μου είναι η ευτυχία των παιδιών μου. Τώρα στα πιο προσωπικά, είναι να κάνω κάποια στιγμή τη δική μου έκθεση ζωγραφικής. Το πιο μεγάλο μου όνειρο, όμως, είναι να ζήσω με τον σύντροφό μου σε ένα πέτρινο σπιτάκι, πάνω σε μια ακρογιαλιά.
Πώς θες να κλείσουμε;
Ο καιρός που ζητιανεύαμε την αγάπη και την αποδοχή έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
