16/03/2015: Ο Θάνος Ασκητής στην τηλεόραση. Δεν έχει πολλή σημασία το θέμα, δεν έχει και πολλή σημασία το σε ποια εκπομπή και με τι αφορμή.
Σημασία έχει ότι είναι εκεί, εξυπηρετώντας αυτό που φαίνεται να αποτελεί συχνά, βασικό κομμάτι της κοινωνικής συνεκτικότητας : την ανάγκη ύπαρξης αυθεντίας. Είναι ή φέρεται να είναι ο επαϊων, ο επιστήμονας, ο σύμβουλος. Όπως τόσοι και τόσες άλλες που έχουν μπει σε αυτή τη θέση, συζητώντας επί παντός επιστητού, εντός οποιουδήποτε πλαισίου. Στην εν λόγω εκπομπή μάς ανέλυσε πολλά πράγματα, κάποια εκ των οποίων για πολλοστή φορά. Δε χρειάζεται να απαριθμήσω τα αποφθέγματά του που απέπνεεαν σεξισμό, τρανσφοβικές και ομοφοβικές αναπαραστάσεις, διακρίσεις και παθολογιοποίηση της διαφορετικότητας… Ήταν πάντως ποικίλα και άντεχαν σθεναρά κάθε πιθανό ίχνος αμφισβήτησης που επιχείρησε η παρουσιάστρια. Ο λόγος του εμπεριείχε αναλύσεις για τα είδη των λεσβιών, τις ελλείψεις στην παιδική τους ηλικία και τη μη φροντιστική μητέρα τους, απαριθμούσε τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (π.χ «θηλυκή» vs «αρρενωπή» λεσβία), αναφερόταν σε «νοσηρές» καταστάσεις όπως η ανδρική παρενδυσία και οι αντίστοιχες με αυτή φαντασιώσεις, διαχώριζε τους άντρες από τις γυναίκες στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται με βάση την ομοφυλοφιλία τους και όριζε με σαφήνεια τι είναι και τι δεν είναι παθογένεια στο σεξ, τη σκέψη, τη ζωή..
Σχεδόν όλα όσα ανέφερε ήταν επίπονα για τα αυτιά, το μυαλό, την προσωπικότητα και τον αυτοπροσδιορισμό ενός ατόμου, επίπονα για την ίδια την ανθρώπινη υπόσταση.
Αλήθεια, πόσο πολύ έχουμε συνηθίσει να μιλά τόσο βίαια ένας αναγνωρίσιμος άνθρωπος υπό το φως της επιστημονικότητάς του;
Κάθε φορά που θα παραστεί η ανάγκη εμφάνισης ενός ειδήμονα, ανάλογα με το θέμα της συζήτησης, ο εκάστοτε «ειδικός» ερωτάται για διάφορα πράγματα…Και εκφράζει άποψη. Επιστημονικής φύσης. Ξέρετε, από αυτές που όταν βγαίνουν από τα στόματά «μας», από στόματα «ειδικών», δε σηκώνουν αμφισβήτηση. Γίνονται αξιώματα, σωστά και λάθη, μηνύματα για υγιή και άρρωστα στοιχεία, «κανονικές» και μη συμπεριφορές, για «φυσιολογικούς» ή μη ανθρώπους.
Ξαφνικά ο «γνωρίζων», είναι εκεί. Και απεικονίζεται όπως απεικονίζεται πολλές φορές κάθε γιατρός, ψυχολόγος, ψυχίατρος, σύμβουλος… Σαν ένας μικρός, παντογνώστης Θεός..
Ο ειδικός που δεν ξέρει τι του γίνεται λοιπόν, συμπεριφέρεται περίπου με τον ίδιο τρόπο που ο κύριος Ασκητής συμπεριφέρεται στις τηλεοπτικές του συνεντεύξεις. Κάθεται απέναντί σου και σε αναλύει σα να κατέχει τη μόνη αλήθεια επί της γης. Σαν τον Προμηθέα που κουβαλάει τη φωτιά που θα μας σώσει, απαντάει σε κάθε ερώτηση, ξεπερνώντας κάθε δισταγμό. Με περισπούδαστο και ψύχραιμο ύφος και με όλη τη βία του κόσμου κρυμμένη μέσα στο συνδυασμό των λέξεων που επιλέγει., κοιτάζει την κάμερα και ενώ μιλά εσύ πιάνεις τον εαυτό σου να μετράει πόσα «λάθη» κουβαλάς, πόσα ύποπτα στοιχεία σου κρύβονται επιμελώς κάτω από την επιφάνεια, πόση καταστροφή, δυσλειτουργία, έλλειψη έχεις περάσει. Μιλά και γίνεται αλάνθαστος κι εσύ όλο και μικραίνεις, μιλά και σκληραίνει, μιλά και κρυώνεις.
Ή ακόμα χειρότερα…Εκείνος μιλά κι εσύ σιγά σιγά κάνεις κάτι άλλο, μην αντέχοντας να μιλά για σένα…Μετράς πόσα λάθη, πόσα μη αποδεκτά στοιχεία κουβαλά ο διπλανός σου. Πόσο προβληματική είναι η απέναντί σου. Πόσο μα πόσο φριχτά φτιαγμένοι είναι τελικά κάποιοι άλλοι..Και νιώθεις υπεράνθρωπος. Ναι, ο ειδικός σε βοήθησε! Κοίτα γύρω σου, κοίτα πόση ανωμαλία βρίσκεται εκεί έξω! Κοίτα πόσα μικρά ανθρωπάκια που δεν ξέρουν τι είναι σωστό και τι λάθος πάνε να σου επιβληθούν…! Κοίτα καλά και φρόντισε να μάθουν εκείνοι και εκείνες που πρέπει, ότι ξέρεις πλέον κι εσύ πόσο ελλατωμματικοί είναι. Δεν είσαι εσύ ο διαστροφικός, δεν είσαι εσύ η άρρωστη!
Το ξέρεις και μπορείς να το δείχνεις. Μπορείς να το φωνάζεις. Μπορείς να το χτυπάς αν χρειαστεί! Να το χτυπάς με λόγια, με πράξεις, με πόνο ψυχικό ή σωματικό, εκφοβίζοντας και υποτιμώντας. Αφού κάποια από αυτά που σκέφτεσαι τα λέει ο ειδικός! Κάποια από αυτά που κάνεις, τα σέρνουν στρογγυλεμένες κουβέντες άλλων, που ξέρουν καλά!
Και το κάνουν με έναν πολύ απλό, κοινωνικά κατοχυρωμένο -στην πράξη- τρόπο…Την αναπαραγωγή στερεοτύπων και φοβικότητας, την επικόλληση ταμπέλας, το σεξισμό.. Και ας καταδικάζουν τη βία. Και ας λένε ότι δεν είναι όλα παθογένεια.
Όσες ευθύνες κι αν ψάχνουμε σε όσους έγιναν θύτες στην κυριολεξία και σε εμάς που γινόμαστε παρατηρητές και παρατηρήτριες, άλλες τόσες να αναζητούμε σε εμάς τους «ειδικούς», όταν και εάν ξεχνάμε τους σκοπούς που υπηρετούμε.
Ας προσέξουμε το «σύνδρομο του Θεού» που μας κυνηγάει και φορτώνεται σε άλλους ανθρώπους. Ας προσέξουμε το «εγώ» μας και ας φροντίζουμε να μη μεγαλώνει τόσο που να πληγώνει με τις γωνίες του όσους μας προσεγγίζουν αιτούμενοι και αιτούμενες υποστήριξη και αλήθεια.
Ας καταπραϋνουμε το Θεό των γνωματεύσεων και αντ’ αυτού ας ανορθώσουμε κάπως περισσότερο τη θεϊκή δύναμη της ενσυναίσθησης, της αλληλέγγυας κοινωνίας και του συμπάσχοντος «εμείς».
Ας γίνουμε αυτοί και αυτές που μπορούμε να λέμε «δεν ξέρω»… Και να το λέμε με χαρά. Γιατί μόνο έτσι θα γνωρίσουμε περισσότερα και ίσως βοηθήσουμε, όποιον άνθρωπο το επιθυμεί, να έρθει σε επαφή με τον τεράστιο πλούτο του απόλυτα ξεχωριστού και μοναδικού εαυτού του.
Ας γίνουμε αυτοί και αυτές που αν μια γνωμάτευση στερεί ανθρώπινο δικαίωμα, τη θεωρούμε άχηστη κατασκευή.
Ας γίνουμε αυτοί και αυτές που (προσπαθούμε να) θυμόμαστε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Και ότι τα φώτα των επιστημών, είναι πραγματικά αναμμένα όταν λαμπυρίζει από κάτω τους αυτή ακριβώς η διαφορετικότητά μας..
Κι εσύ, όταν κοιτάζεσαι στον καθρέφτη, να λες πού και πού «δεν ξέρω» όταν σου φορτώνουν κουτάκια ασφυκτικά και βιάζεσαι να περάσεις στην κατάταξη. Και δεν πειράζει που δεν ξέρεις. Δεν πειράζει αν δε χωράς ή δε σπρώχνεις άλλους σε φιξαρισμένες κατηγορίες.
Να λες ίσως, να λες μπορεί, να λες αναρωτιέμαι.
Να τρέμεις, ως επιστήμονας, ως άνθρωπος, ως κοινωνία και ως άτομο να λες «αυτό έτσι είναι.»
Να αμφιβάλλεις όταν έρχεσαι αντιμέτωπος και αντιμέτωπη με τη βεβαιότητα της ταμπέλας.
Να μην εμπιστεύεσαι καμιά προκατασκευασμένη απάντηση.
Να εμπιστεύεσαι μόνο ερωτήσεις. Αυτές που, όπως λέει ο Αντρέ Μπρετόν, έχουν ως απάντηση τον άνθρωπο.
Αν θες μια συγκεκριμένη απάντηση, ας είναι τουλάχιστον αυτή : ο άνθρωπος.
Και ίσως έτσι –ως άνθρωποι- κάποια στιγμή συναντηθούμε.
Και τι όμορφα που είναι, όταν μέσα από εντελώς ξεχωριστούς δρόμους, συναντιόμαστε αναπάντεχα…
Έλενα-Όλγα Χρηστίδη
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
