Χριστίνα Μαργιώτη
Με αφορμή την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Ο Γοργόνος και άλλα πλάσματα την Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου στο Κομπραί (Διδότου 34), μιλήσαμε με τον Σπύρο Χαιρέτη.
Εκείνο που θυμάται πιο έντονα από τα παιδικά του χρόνια ο Σπύρος είναι μια κουβέντα που έγινε το καλοκαίρι που ’χασε τον πατέρα του. Η σκηνή που έλαβε χώρα σε ένα οικογενειακό τραπέζι το μακρινό 2000. Ο θάνατος του πατέρα του έγινε αφορμή ώστε να ξεκινήσει μια κουβέντα μεταξύ ορισμένων «αρρενωπών» από το ευρύτερο σόι. «Τι θα γίνει με αυτό το παιδί τώρα που έφυγε ο πατέρας του και δεν έχει αντρικό πρότυπο;» είπε ο ένας. Κι ο άλλος απάντησε «μην ανησυχείτε κι όταν έρθει η ώρα θα τον πάμε σε μπουρδέλο όλοι μαζί».
«Μου φαινόταν πάντα οκ η σεξεργασία αλλά στην προκειμένη περίπτωση, δεν ήταν αυτό το θέμα. Θυμάμαι να νιώθω υπερβολικά αμήχανα στο άκουσμα αυτής της συζήτησης. Κι ένιωθα ακόμα πιο άβολα επειδή άτομα που καλα-καλα δε γνώριζα μίλαγαν για μένα λες και δεν ήμουν εκεί, λες και ήμουν η καρέκλα. Δεν είχα το λεξιλόγιο τότε να επεξεργαστώ αυτές τις πληροφορίες. Σήμερα όμως αντιλαμβάνομαι ότι αυτό το αίσθημα αβολοσύνης προερχόταν από την επίγνωση ότι τα σώματά μας δεν ανήκουν ποτέ αποκλειστικά σε μας. Ζούμε με συν-ενοικιαστές, κάποιοι θα είναι ταιριαστοί, ειδικά αν τους επιλέξουμε, κάποιοι αταίριαστοι», εξηγεί ο Σπύρος ανασύροντας την πιο πάνω στιχομυθία.
Σε μία από τις πρώτες σελίδες της συλλογής, το ποιητικό υποκείμενο του Σπύρου μας μεταφέρει στο μαιευτήριο την ημέρα της γέννησής του. Είναι εκείνη η στιγμή όπου οι χαρούμενες νοσοκόμες απευθύνονται στη μητέρα του να της ανακοινώσουν ότι απέκτησε «Αγόραρο». Πέφτανε, λέει, γέλια/ φιλιά/ χιλιάρικα/ για πάρτη μου/ κι εγώ έκλαιγα/ έκλαιγα πολύ/ σαν κάτι να’ ξερα/ την άφιξή μου θρηνούσα/ τις επιταγές του φύλου μου σαν κολάρο σκύλου φορούσα.
Κρατούσε τα ποιήματά του στο συρτάρι για περίπου μια δεκαετία. Όταν τον ρώτησα γιατί μου είπε: «Η αίσθησή μου ήταν ότι δεν υπήρχε επαρκής χώρος πριν δέκα χρόνια, μια αίσθηση που επιβεβαιωνόταν από την ίδια την πραγματικότητα. Είχα στείλει κάποια ποιήματα της συλλογής σε λογοτεχνικά περιοδικά–ίσως όχι στα σωστά- και η απάντηση ήταν αρνητική ή δεν ερχόταν ποτέ. Οπότε αξίζει να επισημανθεί ότι αυτή η “άνθιση” κειμένων με κούηρ περιεχόμενο που παρατηρείται την τελευταία πενταετία (;) στην Ελλάδα δεν είναι επειδή τώρα ξεκίνησαν τα συγγραφ@ να γράφουν πιο συστηματικά πάνω σε αυτές τις θεματικές. Απλώς οι εκδοτικοί κατάλαβαν ότι υπάρχει κόσμος εκεί έξω που ενδιαφέρεται, άνθρωποι που πηγαίνουν σε φεμινιστικά και κουηρ φεστιβάλ, που συμμετέχουν σε αξιόλογες εκδηλώσεις από DIY συλλογικότητες και εγχειρήματα και τώρα μας θυμήθηκαν. Βγήκε η συλλογή φέτος γιατί ένιωσα ότι υπάρχει συνεννόηση με τη Θράκα. Τα τελευταία χρόνια έχω ακούσει ιστορίες από φίλες που εξέδωσαν βιβλία τους με συγκεκριμένους εκδοτικούς και η εμπειρία δεν ήταν πάντα θετική. Οπότε για μένα, το να είσαι εκδότης που βγάζει ΛΟΑΤΚΙ+ κείμενα δε σε καθιστά αυτόματα σύμμαχο. Παράλληλα (και δυστυχώς) το να είσαι ΛΟΑΤΚΙ+ και να γράφεις τέτοια κείμενα δεν αποτελεί εχέγγυο ότι τα κείμενα αυτά θα τυπωθούν. Συντρέχουν ταξικοί, εθνοτικοί και άλλοι παράγοντες, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στο προφίλ των ατόμων που τελικά εμφανίζονται στο χώρο του βιβλίου. Κι επειδή είμαι ένα από αυτά, έχω πλήρη επίγνωση των προνομίων μου».
Εκείνο που άλλαξε από την παραγωγή των ποιημάτων μέχρι και την έκδοσή τους πέρα από την συναισθηματική ίσως ωρίμανση του ίδιου είναι η επίγνωση της αξίας των «συμμάχων», οι οποίες εμφανίζονται μέσα στα ποιήματα, αλλά και στις ευχαριστίες. Μια άλλη σύμμαχος του φαίνεται να είναι η ψυχοθεραπεία. Έτσι ο Σπύρος μεταχειρίζεται ψυχαναλυτικό ντιβάνι, ως ποιητικό εργαλείο, ως ταξικό και αναστοχαστικό «χώρο». Το κάνει αυτό προκειμένου το ποιητικό του υποκείμενο να δικαιολογήσει την ιστορία που καταθέτει. «Αυτή η συλλογή είναι για μένα μια επανανάγνωση του παρελθόντος. Ένα παρελθόν με όσα έχουν γίνει, σχεδόν συνέβησαν ή θα μπορούσαν να έχουν συμβεί σε κάποια σώματα σαν το δικό μου που μεγάλωσαν εκεί στα τέλη του 80 αρχές 90. Μια συζήτηση γύρω από την επιθυμία, το τραύμα, τη σχέση με το σώμα, την οικογένεια και άλλους θεσμούς. Η γιαγιά μου (όχι η λεσβία, η πραγματική) μου έλεγε να απλώνω τα πόδια μου μέχρι εκεί που φτάνει το πάπλωμα. Ουσιαστικά αυτό που πρότεινε η σοφή γιαγιά είναι να πράττουμε έχοντας αίσθηση της θεσιακότητάς μας κι αυτό προσπαθώ να κάνω: να γράφω έως εκεί που μπορώ, μέχρι το σημείο που μου αναλογεί ελπίζοντας ότι κάποια αναγνωστ@ θα βρουν σημεία κοινού ενδιαφέροντος».
Με τη βοήθεια των συμμάχων του, ο Σπύρος κατάφερε να επαναδιαπραγματευτεί το τραύμα του διακωμωδώντας το. «Έβλεπα από μικρός πολλή τηλεόραση και μου φαινόταν συναρπαστικό που η κωμωδία μπορεί να θίξει τα πιο σοβαρά θέματα χωρίς να σε κάνει απαραίτητα να νιώσεις θιγμένος. Κάπως λειαίνει δύσκολα σημεία, τα κάνει πιο υποφερτά. Θέλω να πιστεύω ότι η ενσωμάτωση κωμικών στοιχείων στην ποίηση μπορεί να φέρει παρόμοια αποτέλεσμα», σημειώνει.
Αν η σοβαροφάνεια ήταν άνθρωπος, τότε ο Σπύρος στο πρόσωπό της θα εντόπιζε: «κάποιον άντρα, κορδωμένο, μεσήλικα και μεσοαστό. Από κείνους που θεωρούν ότι κάτι που σε κάνει να χαμογελάς δεν είναι ποίηση, που μιλάνε χωρίς να φιλτράρουν τα λόγια τους, που το πολιτικαλι κορεκτ τους χαλάει το γλυκό».
«Ο Γοργόνος και άλλα πλάσματα», αποτελεί την προσωπική απάντηση του Σπύρου στη σοβαροφάνεια, μια επαναδιαπραγμάτευση του παρελθόντος και ένα έντεχνο μοίρασμα.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΘΡΑΚΑ
