Η Ιώ Βουλγαράκη, η νεαρή σκηνοθέτις και αριστούχος απόφοιτος της Σχολής Σκηνοθεσίας του φηµισµένου ρωσικού Πανεπιστηµίου Θεατρικής Τέχνης GITIS της Μόσχας, κάνει το επόμενο καλλιτεχνικό της βήμα με το Ορλάντο. Ναι, εκείνο το εμβληματικό αριστουργηματικό έργο της Βιρτζίνια Γουλφ, το “μακρύτερο και πιο μαγευτικό ερωτικό γράμμα στην ιστορία” με σαφή αναφορά στην LGBT κοινότητα. Η Ιώ μιλά στο Antivirus για το δικό της “Ορλάντο”!
Αυτή τη φορά διασκευάζεις και σκηνοθετείς το Ορλάντο της Β. Γουλφ. Γιατί επέλεξες το έργο αυτό;
Το Ορλάντο το πρωτοδιάβασα στα δεκάξι μου χρόνια, ήταν ένας έρωτας της εφηβείας. Άρα σίγουρα υπήρχε από τότε μέσα μου. Σήμερα όμως είδα σ’αυτήν την φανταστική ιστορία του ανθρώπου που δε γερνάει και δεν πεθαίνει εντελώς διαφορετικά θέματα από αυτά που με συγκίνησαν τότε: είδα την δίψα για ένα νόημα στη ζωή, είδα τον φόβο του θανάτου που είναι αδύνατο να τον διαχειριστούμε και βέβαια την αναπόφευκτη για κάθε άνθρωπο ενηλικίωση, όχι τη βιολογική αλλά την ψυχική, μέσα από πάσης φύσεως απώλειες. Και είμαι σε μια ηλικία που έρχομαι αντιμέτωπη -θέλω, δε θέλω- με όλα αυτά.
Πώς προσεγγίζεται ο χαρακτήρας του/της Ορλάντο στην παράσταση;
Εύκολοι δρόμοι, νομίζω, δεν υπάρχουν στην ανακάλυψη ενός χαρακτήρα και στη δική μας παράσταση ακόμη περισσότερο, καθώς ο Ορλάντο είναι μυθιστόρημα και όχι θεατρικό έργο. Άρα ο χαρακτήρας σμιλεύτηκε μέσα στην διασκευή, την οποία έγραφα ορμώμενη από την πρόβα. Κάθε επόμενο draft «καθρέφτιζε» τη ζωή και την εξέλιξη της πρόβας μας κι αυτό δίνει, νομίζω, στην παράσταση μια ποιότητα εντελώς εξομολογητική. Έχει προκύψει, λοιπόν, ένα πλάσμα γοητευτικό, ερωτικό, δυνατό και εύθραυστο μαζί, που διατηρεί αμείωτη την ευπιστία του προς όλους και όλα όχι λόγω αφέλειας αλλά από συνειδητή επιλογή. Η ορμή του, η ζωντάνια του και η ωρίμανσή του απαιτούν ερμηνευτικά πολύ υψηλή ενέργεια και εγρήγορση.
Τί ρόλο παίζουν το φύλο και η σεξουαλικότητα στο έργο της Γουλφ και πως αποτυπώνονται στη δική σου “ανάγνωση” του έργου;
Παρόλο που οι περισσότεροι γνωρίζουμε την ιστορία του Ορλάντο ως αυτού του άνδρα που μια μέρα ξύπνησε γυναίκα, η Γουλφ δεν μένει ιδιαίτερα σ’αυτό. Θέλω να πω, εντελώς αυθαίρετα φαντάζεται ότι συμβαίνει αυτή η αλλαγή και προχωράει την ιστορία παρακάτω χωρίς να την δικαιολογήσει ούτε να ξοδέψει και πολύ μελάνι για το συμβάν. Κι αυτό, νομίζω, πως είναι βαθιά πρωτοποριακό για την εποχή της, ακόμη και για την δική μας. Στη δική μας παράσταση το φύλο είναι απλώς ένα ακόμη ανθρώπινο γνώρισμα, όπως τόσα άλλα, που δεν αρκεί για να δικαιώσει την ύπαρξη του/της Ορλάντο. Η σεξουαλικότητα είναι ζωτικής σημασίας. «Απολαμβάνω την αγάπη και των δύο φύλων εξίσου!» αναφωνεί η Ορλάντο στην πιο ευτυχισμένη της στιγμή.
Θεωρείς ότι η γυναικεία φύση εξυψώνεται μέσα από το Ορλάντο;
Θεωρώ πως εξυψώνεται η ανθρώπινη φύση. Και καταβαραθρώνεται επίσης.
Τελικα, το Ορλάντο αποτελεί ένα λογοτεχνικό coming out της συγγραφέως ως προς τη δική της σεξουαλικότητα;
Σίγουρα η Γουλφ άρχισε να γράφει το Ορλάντο από τον έρωτά της προς την Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ και κάθε γραμμή του ήταν μια παιχνιδιάρικη ερωτική εξομολόγηση. Όμως τελικά σήμερα το έργο δεν είναι μόνο αυτό, αλλά καιαυτό.
Πώς αναμετράται το έργο με τη σημερινή εποχή;
«Δεν μετρούν τα άρθρα των κριτικών, ούτε οι νόμοι για το οχτάωρο, ούτε τα συμβόλαια, ούτε τα βραβεία –μάλλον κάτι άλλο, που δεν έχει χρήση καμιά, ξαφνικό, βίαιο, κάτι που αξίζει όσο μια ζωή, κόκκινο, μπλε, μοβ, ένα πνεύμα, μια βουτιά, κάτι ακηλίδωτο, ανεξάρτητο, ελεύθερο απ’την ανθρώπινη βρωμιά ή τη διαιώνιση του είδους, ένα γλίστριμα της σκέψης, κάτι γελοίο, η έκσταση – ναι, είναι η έκσταση που μετράει» μας λέει η Ορλάντο, δηλαδή η Γουλφ.Ποιος δεν θα διάβαζε αυτές τις γραμμές και δεν θα νόμιζε πως τις γράφει κάποιος σήμερα, τώρα; Αυτό συμβαίνει άλλωστε με τους πραγματικά σπουδαίους συγγραφείς, ο χρόνος τους δεν τελειώνει ποτέ.
Η ίδια χαρακτηρίζει το έργο βιογραφία. Ποια θεωρείς ότι είναι αυτά τα κομμάτια που μαρτυρούν τη ζωή της;
Ονομάζει το έργο φανταστική βιογραφία, εννοώντας πως είναι η βιογραφία του Ορλάντο. Ήδη όμως σε αυτήν την επιλογή της ενυπάρχει κάτι πολύ προσωπικό, η σχέση της με τον πατέρα της που ήταν επαγγελματίας βιογράφος. Υπάρχουν επίσης γεγονότα που πατάνε απολύτως σε δικές τους εμπειρίες με την Βίτα, σε τρέλες που κάνανε τότε μαζί και βέβαια προκαλούσαν την κοινωνία της εποχής. Πέρα όμως από όλα αυτά, υπάρχει και κάτι άλλο, κάτι πιο δύσκολο να ορίσει κανείς, μία γνήσια ελευθερία στον τρόπο που γράφει, η οποία είναι αποκαλυπτική, νομίζω, για τον ιδιαίτερο ψυχισμό της.
Ποιο είναι τελικά το μήνυμα της παράστασης;
Χίλιες ζωές δεν φτάνουν για να γίνει ένας άνθρωπος «ολόκληρος». Είμαστε φύσει ελλιπείς. Και άρα φτιαγμένοι από το υλικό της αποτυχίας. Αλλά παρ’ όλα αυτά τίποτα δεν είναι πιο ωραίο από το να υπάρχεις. Αυτό είναι το μήνυμα σήμερα. Αύριο ή χθες θα το’λεγα κάπως αλλιώς.
Άλλα καλλιτεχνικά σχέδια;
Τον Δεκέμβρη η παράσταση «ΤΣΕΧ-OFF», που φτιάξαμε με τους μαθητές μου στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών στο πλαίσιο των διπλωματικών εξετάσεων της Σχολής και παρουσιάστηκε εκεί πρώτη φορά τον περασμένο Ιούνιο, θα ανέβει στο Θέατρο ΠΟΛΗ. Έτσι μια μεγάλη ομάδα νέων ηθοποιών κάνουν το παρθενικό τους βήμα στο θέατρο με μια δουλειά που είναι παιδί της Σχολής.
