Η queer πλευρά της Παλαιστίνης που η ιστορία προσπάθησε να διαγράψει

20/10/2025
από
Η ιστορία δεν ξέχασε το queerness της Παλαιστίνης, αλλά το διέγραψε. Ανάμεσα σε αιώνες αυτοκρατορίας και αποικιοκρατίας βρίσκεται μια γη που κάποτε ζούσε με θεούς με eyeliner, εραστές που αψηφούσαν τα φύλα και χορευτές που μετέτρεπαν τη λατρεία σε τέχνη. Πολύ πριν από τα σύνορα και τις γραφές, αυτός ο τόπος διηγούνταν ιστορίες στις οποίες η επιθυμία και η αγάπη αναδημιουργούσαν τον κόσμο.

Κατά την Εποχή του Χαλκού, στην περιοχή που αργότερα έγινε η αρχαία Χαναάν – της οποίας η αυτόχθονη κουλτούρα είναι πιο γνωστή στην πρώιμη ιστορία της Παλαιστίνης και της Λεβάντε – το queerness ήταν θεϊκό (divine). Ο Μελκάρτ (Melqart), ο θεός της θάλασσας και των καταιγίδων, ενσάρκωνε την ομορφιά και τη δύναμη. Ο αγαπημένος του Εσμούμ (Eshmun), ένας θνητός θεραπευτής, έγινε αθάνατος όταν πέθανε και αναγεννήθηκε μέσα από τη θλίψη του Μελκάρτ. Η επιστροφή της άνοιξης σηματοδοτούσε την επανένωσή τους.

Σε αρχαίους ναούς και γιορτές της Παλαιστίνης και στις πόλεις των Φοινίκων, η αγάπη και η επιθυμία εκφράζονταν με τρόπους που σήμερα θα χαρακτηρίζαμε queer. Ιερείς και
«υπάλληλοι» των ναών έβαφαν τα μάτια τους και φορούσαν πολυτελή ενδύματα για να αναπαραστήσουν την επιστροφή των εραστών τους. Ανάμεσά τους οι γκαλλίμ (gallim) —«ευνούχοι» ιερείς της Αστάρτης (Astarte) και της Αταργάτης (Atargatis)—χορεύαν υπό θεϊκή κατοχή, ενώ άλλαζαν ενδυμασίες, μεταβαίνοντας μεταξύ θηλυκών και αρσενικών μορφών. Η ίδια η μεταμόρφωση ήταν τελετουργική: ένα ιερό δρώμενο που ενσάρκωνε τη ρευστότητα του θείου.

Τα τραγούδια και οι χοροί στις παραλιακές πόλεις, όπου άνδρες και γυναίκες τραγουδούσαν ο ένας στον άλλο, αντικατοπτρίζουν μια παράδοση όπου η επιθυμία ήταν γέφυρα και όχι όριο. Αρχαιολογικά ευρήματα από τη Μεγιδδώ και τη Λασά δείχνουν ζευγάρια χορευτών, σε στάσεις φλερτ και όχι μάχης. Στους ναούς της Ασεράχ (Asherah), οι εραστές—ανεξαρτήτως φύλου—προσέφεραν μέλι και κρασί ως όρκους αμοιβαίας προστασίας.

Με την πάροδο των αιώνων, και παρά τις επιβολές διαδοχικών αυτοκρατοριών—Ασσυρίων, Βαβυλωνίων, Περσών, Ελλήνων, Ρωμαίων, Βυζαντινών και Ισλαμικών—οι τοπικές παραδόσεις δεν εξαφανίστηκαν. Αντίθετα, προσαρμόστηκαν, διατηρώντας ίχνη ρευστής επιθυμίας και αφοσίωσης κάτω από κάθε νέο καθεστώς. Σουφικά δρώμενα, λαϊκή ποίηση και τραγούδι συνέχισαν να προσφέρουν χώρο για εκφράσεις αγάπης που ξεπερνούσαν το φύλο.

Η παλαιστινιακή λαϊκή ποίηση και τα τραγούδια είχαν το ίδιο βασικό μήνυμα νοσταλγίας, εκφράζοντας την αγάπη μεταξύ φίλων και συντρόφων με τρυφερούς στίχους, ασαφείς ως προς το φύλο. Οι μορφές αφοσίωσης άλλαξαν, αλλά το συναισθηματικό υπόβαθρο παρέμεινε: η queer επιθυμία συνέχισε να αποτελεί δρόμο προς το ιερό.

Σήμερα, queer άτομα στην Παλαιστίνη συνεχίζουν αυτή την παράδοση μέσα από την τέχνη, τη λογοτεχνία και τις κοινότητες αντίστασης. Οργανώσεις όπως το Aswat (φεμινιστικό κέντρο για την έμφυλη και σεξουαλική ελευθερία) στη Χάιφα δημιουργούν χώρους για έκφραση, σύνδεση και υπεράσπιση της queer ταυτότητας. Ποιήτριες όπως η Ράουντα Μόρκος (Rauda Morcos) συνδέουν την αγάπη με την επιβίωση και την ελευθερία, ενώ ο μελετητής Sa’ed Atshan, στο βιβλίο του «Queer Palestine and the Empire of Critique», περιγράφει πώς οι queer Παλαιστίνιοι χρησιμοποιούν τη φροντίδα ως μέσο αντίστασης. Γράφει ότι «ενσωματώνουν τόσο την κριτική όσο και τη φροντίδα ως αλληλένδετα έργα απελευθέρωσης». Για αυτούς, η αγάπη είναι επιβίωση υπό κατοχή.

Τα δυτικά μέσα συχνά χαρακτηρίζουν την Παλαιστίνη ως «γη των ομοφοβικών». Αυτή η αφήγηση αγνοεί τόσο την ιστορία όσο και την παρούσα πραγματικότητα. Τα queer άτομα Παλαιστίνιοι πάντα δημιουργούσαν δίκτυα τέχνης και συγγένειας παρά την καταπίεση. Στα drag shows της Χάιφα, στα στούντιο της Ραμάλα και στις συλλογικότητες της διασποράς, συνεχίζεται η δημιουργική αντίσταση που κάποτε παρατηρούνταν στους ναούς του Μελκάρτ — η ομορφιά ως διαμαρτυρία, η οικειότητα ως ελευθερία.

Η ανάκτηση αυτών των ιστοριών δεν είναι επινόηση, αλλά αποκατάσταση. Το queerness στην Παλαιστίνη είναι εγγενές στη γη, παλαιότερο από την αυτοκρατορία ή το δόγμα. Όταν κάποιος ισχυρίζεται ότι το queerness είναι «μη παλαιστινιακό», ας θυμόμαστε τον θεό της καταιγίδας που έκλαψε τον εραστή του και τον έφερε πίσω στη ζωή, τους χορευτές που άλλαξαν μορφή για να τιμήσουν το θείο και τους ποιητές που μετέτρεψαν την επιβίωση σε τραγούδι.

Το queerness δεν ξεκίνησε με τον σύγχρονο ακτιβισμό. Ξεκίνησε εδώ — με επιθυμία αρκετά ισχυρή ώστε να διαμορφώσει τις εποχές, με τελετουργίες που έκαναν την μεταμόρφωση ιερή, με αγάπη που αρνήθηκε να εξαφανιστεί. Η ιστορία προσπάθησε να την σβήσει. Η γη δεν το έκανε ποτέ.

Πηγή: LGBTQ Nation, από τ@ Chaaz Quigley.




Δες και αυτό!