Πέτρος Αλεξανδρής
Η απαισιοδοξία και η καχυποψία κυριαρχεί στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα μετά από τα αποτελέσματα των εκλογών του Ιουνίου 2023. Τόσο η απόλυτη επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας, όσο και η είσοδος στη Βουλή τριών ακροδεξιών κομμάτων, είναι θέματα που απασχολούν τις ΛΟΑΤΚΙ+ συλλογικότητες και ατομικότητες, με τις οποίες επιχειρήσαμε να κάνουμε μία αποτίμηση των προσδοκιών τους.
Η Άννα Απέργη, πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, εστιάζει στην είσοδο τριών ακροδεξιών μορφωμάτων στο Ελληνικό Κοινοβούλιο: «Η άνοδος της ακροδεξιάς δεν μας έκανε να “πέσουμε” από τα σύννεφα. Όλο αυτό “χτίζονταν” μέρα με τη μέρα. Σαφέστατα, βλέπουμε ότι υπάρχει μία γενική άνοδος της ακροδεξιάς σε όλη την Ευρώπη, που σίγουρα ανάμεσα σε όλα έχουν παίξει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό, τόσο η προσφυγική, όσο και γενικότερα η υγειονομική, η οικονομική και η κλιματική κρίση που μαστίζει την Ευρώπη. Όμως, δεν έπαιξε μόνο αυτό ρόλο στην άνοδο της ακροδεξιάς στη χώρα μας. Η ακροδεξιά ρητορική, η ρητορική μίσους κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ και των προσφύγων, ο μισαλλόδοξος λόγος γενικότερα, κέρδιζαν ολοένα και περισσότερο έδαφος μέρα με τη μέρα στον δημόσιο λόγο και αυτό ήταν ολοφάνερο». Σύμφωνα με την κα Απέργη, «η ακροδεξιά βρίσκει έδαφος και λόγο ύπαρξης μέσα σε κοινωνίες που περνάνε κρίση. Στη χώρα μας ιδιαίτερα την τελευταία 10ετία, υπάρχει μία ανασφάλεια, ένας διάχυτος φόβος για το τι μας ξημερώνει αύριο. Μία ανασφάλεια που ξεκινά κυρίως από τον οικονομικό παράγοντα. Όλο αυτό λοιπόν ήταν “βούτυρο στο ψωμί” της ακροδεξιάς. Τα μορφώματα της ακροδεξιάς απαντούν σε όλα αυτά, εκμεταλλευόμενα τους φόβους των πολιτών, έχοντας πάντα το back up ότι δεν είναι κοντά σε μία κυβερνητική πολιτική. Με λίγα λόγια, μπορούν να λένε και να τάζουν ό,τι θέλουν, χωρίς όμως να υπάρχει η δέσμευση ότι θα τα υλοποιήσουν, μιας και γνωρίζουν ότι δεν θα είναι κυβέρνηση και έτσι δεν πρόκειται ποτέ να κριθούν για όλα αυτά».
Η Ήβη Καΐσερλη, τρανς γυναίκα, αφού ξεκαθαρίζει ότι «δεν μου αρέσει το εκλογικό αποτέλεσμα», προσπαθεί να δει πώς προέκυψε και εστιάζει στα παρακάτω στοιχεία: «Στερήθηκαν το δικαίωμα ψήφου τόσοι εργαζόμενοι που απουσίαζαν για σεζόν, ενώ το καρπώθηκαν άλλοι που ούτε μένουν στη χώρα ούτε επηρεάζονται άμεσα από αυτό (σ.σ. μιλά για την ψήφο των αποδήμων). Συνυπολογίζω ότι στην πλειοψηφία τους οι Έλληνες του εξωτερικού είναι ακόμη πιο ένθερμοι υποστηρικτές του τριπτύχου πατρίς-θρησκεία-οικογένεια ακόμη κι από αυτούς του εσωτερικού μαζί με το μεγάλο ποσοστό εκούσιας αποχής». Για τη δε ευθύνη της Αριστεράς, η κυρία Καΐσερλη σχολιάζει: «Θεωρώ τη μερική ανικανότητα της Αριστεράς για ουσιαστική αντιπολίτευση πολύ μεγάλο παράγοντα. Άλλο πράγμα το κομμάτι του κινήματος και των αγώνων του κόσμου στον δρόμο κι άλλο πράγμα η σωστή αντιπροσώπευση και διεκδίκηση των αιτημάτων του κόσμου αυτού από ανθρώπους που δεν φάνηκαν αρκετοί».
Επιστρέφοντας στις εκλογές του 2023, η Έλενα-Όλγα Χρηστίδη, επιστημονικά συνυπεύθυνη του Orlando LGBT+, υποστηρίζει: «Τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών βρήκαν πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα σαστισμένα ή φοβισμένα. Η είσοδος τριών ακροδεξιών κομμάτων στη Βουλή ήταν ο βασικός λόγος που δημιούργησε -ή ενίσχυσε- ένα κλίμα ανασφάλειας και επικείμενου κινδύνου. Αυτό ήρθε σε συνδυασμό με τον αποκλεισμό από τη Βουλή αριστερών κομμάτων που είχαν τα ΛΟΑΤΚΙ+ (και άλλα θεμελιώδη δικαιώματα) στις ατζέντες τους, τον εκλογικό καταποντισμό του ΣΥΡΙΖΑ που κάποτε εξέφρασε νομοθετικά τη στήριξή του στην κοινότητα και πρόσφατα είχε καταθέσει νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο, αλλά είχε χάσει προ πολλού την επαφή του με τα κινήματα, και τη διατήρηση των δυνάμεων της Νέας Δημοκρατίας, η οποία επίσης διεκδικεί μερίδιο αναγνώρισης για τη στήριξή της, όπως εκείνη την αντιλαμβάνεται, στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Από τη μία το εκλογικό αποτέλεσμα, αν δεν δείχνει μια ήδη συντελεσμένη συντηρητική στροφή της ελληνικής κοινωνίας, σίγουρα προειδοποιεί ότι υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις ώστε αυτή να αρχίσει να συντελείται. Από την άλλη φέρνει και την ίδια τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα ενώπιον των πολιτικών ευθυνών της (αναγνωρίζοντας ότι η «κοινότητα» δεν είναι βέβαια ένα ομοιογενές πράγμα, περιλαμβάνει ΛΟΑΤΚΙ+ υποκείμενα, θεσμικές και μη οργανώσεις/συλλογικότητες κ.ά. πολλά με μεγάλες διαφοροποιήσεις μεταξύ τους)».
Από την πλευρά του, για το ίδιο θέμα, ο Ηλίας Λουκόπουλος, διευθυντής του HGW std. Supporting Queer Arts και drag performer, λέει: «Αυτό που, κατά τη γνώμη μου, έχει ενδιαφέρον να συζητηθεί είναι η αδυναμία της αριστεράς να πείσει και να εμπνεύσει (μαζική) εμπιστοσύνη. Είναι άραγε τόσο έντονα υποδόρια περασμένα τα κατάλοιπα της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, της οποίας η πτώση ανήκει στο ιστορικό “χθες”; Ή υπάρχει και κάτι που θα πρέπει να ερευνήσουμε στο ιστορικό “σήμερα”;».
Οι Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, ως συλλογικότητα που έχει υποστηρίξει όσο κανείς άλλος την αναγνώριση όλων των οικογενειών ως ίσων απέναντι στον νόμο και στην Πολιτεία, κάνουν μία πρώτη αποτίμηση: «Το εκλογικό αποτέλεσμα, για κάποια άτομα, ήταν γροθιά στο στομάχι. Είδαν σε αυτό την εξάπλωση του συντηρητισμού που βλέπουμε σε πολλές χώρες, τόσο στην Ευρώπη, όσο και παγκόσμια». Και προειδοποιούν πως «η νίκη της Ν.Δ. θα μπορούσε να σημαίνει επίσης μια στροφή σε πιο συντηρητικές πολιτικές για τα δικαιώματα. Τι κι αν ο πρωθυπουργός λέει ότι η κοινωνία είναι έτοιμη για τις οικογένειές μας; Τι κι αν η Πρόεδρος της Δημοκρατίας το “συνυπογράφει” σε συνέντευξή της (σ.σ. στο Antivirus); Δεν πρόκειται για μια νέα κυβέρνηση, που “θα δούμε τι θα κάνει”. Είναι η ίδια ακριβώς που κυβερνούσε την προηγούμενη τετραετία και δεν έκανε όσα θα έπρεπε να έχουν γίνει “χθες”!».
H Μαρία Πιλάβιου – Gay/Bisexual γυναίκα σε σύμφωνο συμβίωσης με γυναίκα και ιδρυτικό μέλος της οργάνωσης LGBTQ+ Chania & Friends – μας λέει ότι: «Ως μειονότητα και άνθρωπος του περιθωρίου, λόγω του σεξουαλικού μου προσανατολισμού κυρίως αλλά και των “εναλλακτικών” μου απόψεων και ιδεολογιών, τα προσωπικά και κοινωνικά μου συμφέροντα έχουν λίγο κλονιστεί με το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Πίστευα πως σύντομα μετά τις εκλογές, τα ανθρώπινα δικαιώματα σε αυτή τη χώρα, θα έβρισκαν δικαίωση τουλάχιστον στον τομέα της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας για αρχή. Νομίζω πως παρόλη την γενικότερη απελευθέρωσή μας τα τελευταία χρόνια μέσα από προσωπικούς κυρίως αγώνες, έχουμε ανάγκη την ανοιχτή αναγνώριση των δικαιωμάτων της ταυτότητας φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού και της οικογένειας τα οποία ΔΕΝ είναι επιλογή. Τώρα, αν για κάποιους ηγέτες και πολιτικές παρατάξεις αυτό δεν είναι προτεραιότητα, τότε όχι, δεν μου κάνουν».
Το Πολύχρωμο Σχολείο και η εκπρόσωπός του, Έλενα Σκαρπίδου, που μας μίλησε, δεν σχολιάζει το εκλογικό αποτέλεσμα αυτό καθαυτό, αλλά μένει σε όσα περιμένει από την κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας, με πρώτο και αναγκαίο την αποστολή εγκυκλίου για όλα τα ΛΟΑΤΚΙ θέματα στα σχολεία, κυρίως για να αντιμετωπιστεί στο επείγον πρόβλημα του bullying: «Σε ένα αληθινά συμπεριληπτικό σχολείο οι ΛΟΑΤΚΙ+ μαθήτριες/-ές, τα παιδιά με ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς και τα μέλη της οικογένειας, καθώς και οι ΛΟΑΤΚΙ+ εκπαιδευτικοί, νιώθουν ότι αναγνωρίζονται και είναι αποδεκτά, ενθαρρύνονται και έχουν πραγματικές ευκαιρίες να πάρουν πρωτοβουλίες, να εκφραστούν και να αναπτύξουν τις ικανότητές τους. Το συμπεριληπτικό και δημοκρατικό σχολείο δεν αποκλείει κανένα παιδί. Για να γίνει αυτό χρειάζεται κατ’ αρχάς να εφαρμοστεί ο νόμος για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία, ο οποίος, μετά από παρέμβαση των ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων, συμπεριλαμβάνει τον εκφοβισμό λόγω φύλου ή σεξουαλικότητας (ομοφοβικός, αμφιφοβικός), λόγω ταυτότητας φύλου (τρανσφοβικός), λόγω έκφρασης φύλου και χαρακτηριστικών φύλου (ιντερφοβικός). Του ΛΟΑΤΚΙ+ εκφοβισμού δηλαδή, που έως τώρα αποσιωπάται, αν και είναι η πιο συχνή μορφή εκφοβισμού και έχει τεράστιο αντίκτυπο στα άτομα που τον δέχονται, στα άτομα που τον ασκούν, στις/στους παρατηρήτριες/-τές και στο σχολείο στο οποίο λαμβάνει χώρα, και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία, όπως υποδεικνύουν και αποδεικνύουν τα διεθνή δεδομένα και οι έρευνες, σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, αλλά και εθνικό επίπεδο. Για την αντιμετώπισή του είναι αναγκαίο να σταλούν κατευθυντήριες γραμμές στα σχολεία, όπου χρειάζεται να είναι ξεκάθαρα και ρητά διατυπωμένος ο σεβασμός των δικαιωμάτων τωνΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και να υπάρχει ένα ξεκάθαρο πλαίσιο αναφοράς σχετικά με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Αυτό είναι το πρώτο που περιμένουμε από το Υπουργείο Παιδείας και χρειάζεται να γίνει άμεσα, καθώς η κατάσταση που επικρατεί συνιστά διάκριση και παραβιάζει την αρχή του ασφαλούς σχολείου για όλα τα παιδιά».
Όσον αφορά στο εκλογικό αποτέλεσμα, ο Πέτρος Σαπουντζάκης, εκπαιδευτικός και μέλος του Πολύχρωμου Σχολείου, αναφέρει πως «αν ιδωθεί στενά υπό το πρίσμα των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων θεωρώ ότι μπορεί να βοηθήσει να περάσουμε μία χρήσιμη και απαραίτητη περίοδο, κατά την οποία θα ζητάμε από την Πολιτεία να εφαρμόσει σωστά όσα κατακτήσαμε μέχρι σήμερα. Αυτό θα βοηθήσει και στην αύξηση της αποδοχής από την κοινωνία και χρειάζεται για να πετύχουμε τη θετική κανονικοποίηση της καθημερινότητάς μας. Επίσης, είναι απαραίτητο ειδικά για τα τρανς και ίντερσεξ άτομα για θέματα επιβίωσης, όχι απλά δικαιωμάτων». Προσθέτει, όμως και το εξής σχόλιο: «Θα θέλαμε να ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην Ισότητα στο Γάμο (που πάει μαζί με την τεκνοθεσία), πράγμα που έχει δηλώσει ο πρωθυπουργός ότι είναι μέσα στα σχέδια της κυβέρνησης. Επειδή όμως με το τάξιμο δεν αναπαυόμαστε κι επειδή έχουμε μία κυβέρνηση που δείχνει να επιθυμεί τη συνέχεια της πολιτείας, δηλαδή τη συνέπεια στην εφαρμογή νόμων, είναι η καλύτερη ευκαιρία να παρακολουθήσουμε πώς εφαρμόζονται τα ήδη αποφασισμένα και να εργαστούμε με διορθωτικές κινήσεις και αναλυτικότερες διεκδικήσεις, γιατί σε πολλά σημεία υπάρχει πρόβλημα στην εφαρμογή».
Ακόμα πιο επιφυλακτική είναι η κα Χρηστίδη, προσπαθώντας να εκτιμήσει και τη στάση της κυβερνώσας παράταξης: «Η Νέα Δημοκρατία την τελευταία τετραετία προσέγγισε τα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα επιφανειακά και εργαλειακά: αρνούμενη να ψηφίσει την ισότητα στον γάμο και την τεκνοθεσία, ταυτόχρονα έκανε κάποιες θετικές αλλά και αρνητικές νομοθετικές κινήσεις. Σε αυτή τη βάση η προσέγγισή της παραμένει ξεπλυματική -αντίθετα με προηγούμενες κυβερνήσεις της συντηρητικής παράταξης, αυτή θέλει να φαίνεται συμπεριληπτική για λόγους που δεν είναι άσχετη με τη δήθεν φιλελεύθερη εικόνα που θέλει να εκπέμπει -κυρίως στο εξωτερικό αλλά και στην κεντρώα μεριά του εκλογικού σώματος. Την ίδια ώρα η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για ακραίες παραβιάσεις δικαιωμάτων, με κορυφή τις δολοφονικές επαναπροωθήσεις προσφύγων, τη δολοφονική αστυνομική βία, τις παραβιάσεις στην ιδιωτικότητα και το κράτος δικαίου (υποκλοπές). Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν αφήνει πολλά περιθώρια: η ΛΟΑΤΚΙ+ “κοινότητα” πρέπει να αποφασίσει αν δέχεται να λαμβάνει αποσπασματικά δικαιώματα, κάποια με τρόπο ανούσιο ή εντελώς προσχηματικό, και να δημιουργεί συμμαχίες με μια κυβέρνηση που παραμένει ακραία παραβιαστική όταν τα ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν τα φτωχότερα και πιο ευάλωτα υποκείμενα -όποιον/α/ο δεν είναι Έλληνας, λευκός, ταξικά διασφαλισμένος».
Ερχόμαστε σε αυτό που λέμε ελίτ εναντίον λαού. Είτε είναι οι γκέι λευκοί άνδρες με εξουσία εναντίον περιθωριοποιημένων τρανς και cis θυληκοτήτων είτε είναι πλούσιοι στρέιτ εναντίον φτωχών κοινωνικών στρωμάτων και μεταναστών. Σχετικά με αυτή την καθαρή ταξική σύγκρουση, η κα Καΐσερλη σχολιάζει για το ποιοι ψήφισαν σε αυτές τις εκλογές: «Τι μένει εκτός από την ελίτ της οποίας τις θέσεις και τα συμφέροντα όλοι γνωρίζουμε; Άνθρωποι φτωχοποιημένοι, εξαντλημένοι από τον διαρκή αγώνα τους για επιβίωση μέσα σε ένα ανύπαρκτο κράτος πρόνοιας με διαλυμένο σύστημα υγείας και παιδείας, που μετά την καταστροφική διαχείριση της πανδημίας και τη δημιουργία μιας νέας γενιάς υπηκόων χωρίς πολιτική σκέψη και βούληση είναι έτοιμοι να αγκιστρωθούν σε οτιδήποτε φαίνεται πως μπορεί να τους διατηρήσει την ψευδαίσθηση ότι ζουν ακόμη σε μια χώρα που πρεσβεύει ό,τι πιο κοντά στις αξίες και τις παραδόσεις με τις οποίες φροντίζει το σύστημα να τους γαλουχεί. Εξού και η είσοδος εθνικιστικών και παραεκκλησιαστικών μορφωμάτων στο ελληνικό κοινοβούλιο αντί έστω και κάποιων μικρών αριστερών παρατάξεων. Πράγμα καθόλα δυσοίωνο μιας και σχεδόν αμέσως μετά τις εκλογές ακόμη κι αυτό το μικρό ποσοστό έκανε αμέσως σαφείς τις προθέσεις του με εξαγγελίες κατά της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και των διεκδικήσεών της, των μεταναστών και των προσφύγων αλλά και των δικαιωμάτων των γυναικών στην άμβλωση». Και προσθέτει η κα Καΐσερλη: «Ήλπιζα πως μετά από τη σωρεία συγκαλυμμένων σκανδάλων, όπως η ευνοϊκή αντιμετώπιση βιαστών φίλων και μελών της κυβέρνησης, αστυνόμων μαστροπών και κρατικών δολοφονιών Ρομά, προσφύγων και μεταναστών θα βάζαμε μυαλό. Τώρα δεν ελπίζω. Οργίζομαι».
Εξηγώντας και δίνοντας μία συμπληρωματική ερμηνεία του εκλογικού αποτελέσματος, η κα Απέργη μας λέει: «Ένα άλλο σημείο που εκμεταλλεύονται πάρα πολύ τα ακροδεξιά μορφώματα και απαντάνε σε αυτό, είναι το αίσθημα της αγανάκτησης που νιώθει γενικότερα ο κόσμος απέναντι στον χρόνιο δικομματισμό που υπήρχε, τα πολιτικά σκάνδαλα που είδαν το φως της δημοσιότητας και τη διαφθορά γενικότερα». Και προειδοποιεί: «Η “παρέλαση” των ακροδεξιών μορφωμάτων μέσα στη Βουλή θα έχει ως αποτέλεσμα να δούμε αργά ή γρήγορα στοχοποίηση προσώπων, που δραστηριοποιούνται στα ανθρώπινα δικαιώματα και αύξηση της ρατσιστικής βίας από μεμονωμένα άτομα, αλλά ενδεχομένως ακόμα και από οργανωμένες ομάδες όπως είχαμε δει και στο πολύ πρόσφατο παρελθόν».
«Τα αποτελέσματα των εκλογών προσωπικά δεν με εξέπληξαν», τονίζει ο κ. Λουκόπουλος και συμφωνεί με όσα έχουν πει όλα τα συμμετέχοντα πρόσωπα σε αυτή τη συζήτηση: «Η άνοδος του συντηρητισμού και της ακροδεξιάς είναι μια υπαρκτή και ενισχυόμενη τάση στον δυτικό κόσμο και σαφώς δεν είναι κάτι ξένο για την ελληνική πραγματικότητα». Στη συνέχεια, αναρωτιέται: «Αλήθεια, πότε σε αυτή την χώρα σταμάτησε να κυριαρχεί ο συντηρητισμός και η μισαλλοδοξία; Επειδή σε κάτι βάζουμε ένα διαφορετικό περιτύλιγμα, δεν σημαίνει πως αλλάζει και η ουσία του. Ομοφοβία, ξενοφοβία, μισογυνισμός, μισαναπηρία… δεν προέκυψαν τώρα. Και από την άλλη πλευρά, πώς είναι δυνατόν ένα πολιτικό κόμμα συνδεδεμένο με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με διαφθορά, με αποδεδειγμένη ανικανότητα διαχείρισης πληθώρας ζητημάτων, με άμεση σύνδεση με εγκληματίες, με φρέσκο το δυστύχημα στα Τέμπη, να μπορεί να κατακτά την εμπιστοσύνη 2.115.322 ανθρώπων (από τους 9.813.595 εγγεγραμμένους). Είναι άραγε ο παλαιοκομματισμός τόσο ριζωμένος στο υποσυνείδητο του ελληνικού λαού; Είναι η παντελής έλλειψη (και η ψευδαίσθηση) ταξικής συνείδησης; Είναι ο καπιταλισμός και το “αμερικάνικο όνειρο”;».
Συνεχώς, δηλαδή, η συζήτηση επανέρχεται και στον ρόλο της απαξίωσης της πολιτικής και της εξουσίας, που έπαιξε η πρώτη τετραετία Μητσοτάκη. Τι γίνεται, όμως, με τη 2η; Τι μπορούμε να περιμένουμε; Τα πρώτα δείγματα γραφής δεν είναι ενθαρρυντικά, ανεξάρτητα από τις προφορικές δεσμεύσεις. Ταυτόχρονα, δημιουργούν και ερωτηματικά, σύμφωνα με τις Οικογένειες Ουράνιο Τόξο: «Ο εξοβελισμός, από τον τίτλο του νεοσύστατου Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, της λέξης “Ισότητα” σηματοδοτεί μια συντηρητική στροφή; Η επιλογή των Γενικών Γραμματέων του νέου αυτού Υπουργείου δείχνει άλλες προτεραιότητες; Μπορούν τα πρόσωπα, χωρίς κεντρική πολιτική βούληση, να κάνουν μεγάλες αλλαγές; Θετικό ότι ο Πρωθυπουργός μίλησε για τα σχέδιά του για νομοθέτηση γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια, που δείχνει τη διάθεση της κυβέρνησης να διαχωρίσει τη θέση της από τα νεοσύστατα κόμματα, που μοιάζει να ξεπήδησαν από ένα μακρινό και σκοτεινό παρελθόν. Αρκεί αυτό; Από λόγια έχουμε χορτάσει. Αυτό που μας λείπει είναι τα έργα. Έργα όπως η ισότητα στον γάμο, που έπρεπε ήδη να είναι νόμος του κράτους! Κι ακόμα κι όταν θα δούμε τέτοιες ή αντίστοιχες θετικές πράξεις θα μπορέσουμε να χαρούμε, όταν οι ΛΟΑΤΚΙ+ άνθρωποι έχουν, δυστυχώς, ήδη μπει στο στόχαστρο και κινδυνεύουν; Η πραγματική ισότητα δεν είναι ουτοπία και δε θα σταματήσουμε ποτέ να τη διεκδικούμε».
Η κα Καΐσερλη είναι αρνητική: «Όλα αυτά (σ.σ. τη συντηρητική στροφή του ακροατηρίου) τα σιγοντάρει δια της πλάγιας οδού και η κυβέρνηση διατηρώντας στο δυναμικό της και μάλιστα ποντάροντας σε αυτούς, διορίζοντάς τους σε καίριες θέσεις, ανθρώπους με ξεκάθαρες ακροδεξιές πεποιθήσεις και ρητορική, καταργώντας τη γενική γραμματεία ισότητας των φύλων και εισάγοντας το νέο υπουργείο οικογένειας».
«Χρειάζεται να οξύνουμε τα αντανακλαστικά μας»
Η κα Χρηστίδη, συμπληρώνει πολύ εύστοχα: «Με το εκλογικό αποτέλεσμα όπως διαμορφώθηκε και την εικόνα του κοινοβουλίου όπως έχει σχηματιστεί για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, βρισκόμαστε στην αμήχανη θέση να βλέπουμε τον Πρωθυπουργό μίας συντηρητικής, με ακροδεξιά στοιχεία παράταξης, να παρουσιάζεται ως μετριοπαθής και δικαιωματιστής απέναντι στα ακροδεξιά κόμματα. Θα πρέπει να το δεχτούμε αυτό; Η δική μου θέση είναι πως όχι, δεν πρέπει. Και ταυτόχρονα χρειάζεται να οξύνουμε τα αντανακλαστικά μας και να αναστοχαστούμε σε ποια σημεία οι δικές μας διεκδικήσεις πήραν τόσο συντηρητική ή ομοκανονική μορφή -δεν είναι η Ελλάδα η πρώτη χώρα που συμβαίνει αυτό άλλωστε. Το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα όμως έχει τις ρίζες του στη διασταύρωση αγώνων και διεκδικήσεων: έμφυλων, ταξικών, φυλετικών. Στον πυρήνα του βρίσκεται η άρνηση του διαχωρισμού των ανθρώπινων ζωών σε περισσότερο και λιγότερο αξιοβίωτες. Εάν (και) εμείς δεν επιστρέψουμε στις ριζοσπαστικές αρχές μας, ανάλογα εκλογικά/πολιτικά αποτελέσματα απλώς θα επικυρώνουν αυτό στο οποίο σιωπηρά ή μη συναινούμε: ότι τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα αντιστοιχούν μόνο στους λευκούς, τους εύπορους, τους ετεροκανονικούς ή ομοκανονικούς οικογενειάρχες».
Χρήσιμες κατευθυντήριες γραμμές δίνει η κα Απέργη για το πώς θα πρέπει να λειτουργήσουν τα κόμματα, τα ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσωπα και οι συλλογικότητες από δω και πέρα: «Μας περιμένει λοιπόν πολλή δουλειά και ως Πολιτεία, αλλά και ως κοινωνία. Σε πολιτικό επίπεδο χρειάζεται τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου να σταθούν ως ασπίδα προστασίας του κράτους δικαίου, να προσέξουν πάρα πολύ τον δημόσιο λόγο τους, γιατί ένα λάθος μπορεί να γίνει τροφή για τα ακροδεξιά κόμματα, ενώ επίσης θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος (και εν όψει των αυτοδιοικητικών μας εκλογών) και στο πεδίο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ως Κοινωνία των Πολιτών θα πρέπει να δημιουργηθούν συνεργασίες, να βρεθούμε όλες και όλοι μαζί κάνοντας μία κοινή στρατηγική, ενώ παράλληλα να δώσουμε βάρος στο κομμάτι της παιδείας, διότι βλέπουμε πως τα ακροδεξιά μορφώματα επιδιώκουν να ανοίξουν μία ακραία φοβική ρατσιστική ατζέντα στα σχολεία μας (βλ. “Αγωγή αγνότητας”). Αλλά και η καθεμία και ο καθένας μας ξεχωριστά, θα πρέπει να καλλιεργήσουμε ακόμη περισσότερο το “εμείς” αφήνοντας πίσω το «εγώ». Πρέπει να βάλουμε μπροστά από την ακροδεξιά απειλή, τα όπλα της αλληλοϋποστήριξης και της αλληλεγγύης».
Ο κ. Σαπουντζάκης δίνει κι αυτός με τη σειρά του κατευθύνσεις, αλλά από μία πιο αισιόδοξη οπτική για τα επόμενα χρόνια: «Σε γενικές γραμμές βλέπω θετικά την επόμενη περίοδο, ειδικά αν κινηθούμε οργανωμένα και όχι ως παρεούλες που τόσο αγαπάμε. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να δούμε οργάνωση του εθελοντισμού, συνεργασίες μεταξύ οργανώσεων και νέες προτάσεις για θετική ορατότητα και δικτύωση του κινήματος με φορείς συγγενικούς, στους οποίους υπάρχει γόνιμο έδαφος (συνδικαλισμός π.χ.)».
Τα σχολεία και το πεδίο της εκπαίδευσης θα είναι σίγουρα μία πρόκληση. Τα άλλα δύο ζητήματα που θέτει προς την κυβέρνηση το Πολύχρωμο Σχολείο, διά στόματος της κυρίας Σκαρπίδου, είναι τα εξής: «Περιμένουμε ένα ξεκάθαρο πλαίσιο προστασίας για τις/τους εκπαιδευτικούς που επιλέγουν να μιλήσουν για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα στην τάξη τους, ώστε να μην κινδυνεύουν να βρεθούν στα δικαστήρια ή να τιμωρηθούν, όπως έχει συμβεί σε αρκετές περιπτώσεις. Αντίθετα, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενθαρρύνονται να είναι συμπεριληπτικές/-κοί και να συνδέουν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα με τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα επιτελώντας το καθήκον τους απέναντι σε όλα τα παιδιά. Επιπλέον, όσον αφορά το μάθημα της Συμπεριληπτικής Ολοκληρωμένης Σεξουαλικής Εκπαίδευσης (ΣΟΣΕ), η Πολιτεία οφείλει να το εντάξει με ολοκληρωμένο, συμπεριληπτικό και συστηματικό τρόπο σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και να επιμορφώσει κατάλληλα το εκπαιδευτικό προσωπικό. Έχουμε καθυστερήσει πολύ σε σχέση με τις προηγμένες χώρες του δυτικού κόσμου και οι συνέπειες έχουν γίνει πια ξεκάθαρες (βλ. ελληνικό #metoo, γυναικοκτονίες, ενδοοικογενειακή βία, περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, αυτοκτονίες ΛΟΑΤΚΙ+ εφήβων και νεαρών ατόμων εξ αιτίας του ΛΟΑΤΚΙ+ εκφοβισμού, των διακρίσεων και της βίας κ.α.). Ως Πολύχρωμο Σχολείο θεωρούμε ότι είναι απαραίτητες οι επείγουσες δράσεις για την υπέρβαση του μίσους που αντιμετωπίζουν τα ΛΟΑΤΚΙ+ πρόσωπα και πως η ΣΟΣΕ μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά και αποτελεσματικά προς αυτή την κατεύθυνση. Για να εισαχθεί ως υποχρεωτικό μάθημα και να αποδώσει καρπούς απαιτείται πολιτική βούληση, ολιστικές επενδύσεις και παρεμβάσεις που θα στοχεύουν στους τομείς της υγείας, της κοινωνίας και της εκπαίδευσης, σοβαρή προετοιμασία και διαρκής στήριξη».
«Πολιτική και πολιτική στάση είναι τα πάντα»
Κλείνουμε τη συζήτηση για το θέμα των επιπτώσεων των εκλογών του 2023, γυρνώντας στο ατομικό επίπεδο και εστιάζοντας στην περίπτωση της κα Πιλάβιου, η οποία μας εξηγεί τους φόβους της ως άτομο και τις συνεπακόλουθες επιπτώσεις στις διαφορετικές εκφράσεις της προσωπικότητάς της: «Όντας ένας άνθρωπος μεγαλωμένος σε ένα σπίτι με παρελθόν άκρως πολιτικοποιημένο και αριστερό, σε συνδυασμό με μια φιλοσοφία μακριά από τα στεγανά και τις προκαταλήψεις, βασικές μου αρχές ήταν και είναι η αγάπη, η αλήθεια και η ελευθερία. Συνεπώς από ό,τι καταλαβαίνεις, ο πολιτικός κόσμος όπως ο καθένας τον εννοεί, δεν ήταν κάτι το οποίο με απασχολούσε. Συχνά με έχουν αποκαλέσει αδιάφορη, μη πολιτικοποιημένη και μη ενημερωμένη. Κάποτε θύμωνα γιατί προσπαθούσαν να μου επιβάλλουν κάτι το οποίο δεν ήμουν, όμως πλέον χαμογελάω. Πολιτική και πολιτική στάση είναι τα πάντα όπως η αποχή και η αδιαφορία ακόμα. Η φιλοσοφία είναι επίσης πολιτική, οι πνευματικές επιστήμες είναι πολιτική και αυτό που έκανε ο Γκάντι είναι πολιτική – η στάση του, που ενώ ο κόσμος τότε αρχικά την εξέλαβε ως άρνηση για συμμετοχή και υπακοή στην πολιτική, μέσω της αρχής της μη βίας, στην ουσία “άσκησε” μια πολύ δυνατή πολιτική στάση. Πιστεύω ή μάλλον καλύτερα ξέρω, πως αν ο κάθε άνθρωπος σαν μεμονωμένη οντότητα κοιτάξει να εξελίξει τον εαυτό του και να γίνει η καλύτερη εκδοχή αυτού, αφήνοντας πίσω του κάθε ίχνος εγωισμού, ναρκισσισμού και ιδιοτέλειας, δεν θα χρειάζεται να υπάρχει κάποιος “αρχηγός” ή “ηγέτης” να βάλει τάξη, εφόσον δεν θα υπάρχει αταξία. Έχοντας μέσα μου όλα τα παραπάνω λοιπόν, αρχικά, όποιο και να ήταν το αποτέλεσμα, δε θα μου έκανε ιδιαίτερη διαφορά. Το ίδιο πράγμα θα ήταν είτε έτσι είτε αλλιώς με διαφορά στη “χροιά”. Τα άκρα, όμως, με απασχολούν. Με θλίβει βαθιά το γεγονός ότι, αντί να προχωράμε μπροστά και να ανοίγουν τα μυαλά και ιδιαίτερα οι καρδιές των ανθρώπων σε αυτή τη χώρα, όλο και περισσότεροι πάνε προς τα πίσω και προς τα μέσα. Αυτό είναι δείγμα χαμηλής νοημοσύνης, εκτός των άλλων παραγόντων που συμβάλλουν σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα και αυτό επηρεάζει ολόκληρη τη συλλογική συνείδηση του πλανήτη αρνητικά σε όλες τις διαστάσεις που μπορεί ή όχι να αντιληφθεί κανείς».
